İBNİ receb (736-795 H)

BİRİNCİ HADİS
AMELLER NİYETLERDİR
Mü’minlerin emiri Ebu Hafs Ömer bin Hattab (r.a)’dan, dedi ki:

“Rasulullah’ı (s.a.v) işittim buyurduki:

“Ameller niyetlere göredir, herkese niyet ettiği vardır, kimin hicreti Allah ve rasulü neyse, hicreti Allah ve rasulünedir, kiminde hicreti kazanmak istediği bir dünyalık veya nikahlanmak istediği bir kadın içinse hicretide hicret ettiği şeyedir” Buhari ve Müslim rivayet etti.¹

Bu hadisi Yahya bin Said el-Ensari, Muhammed bin İbrahim et-Temimi den, O’da Alkame bin Ebi Vakkas el-Leysi’den O’da Ömer bin Hattab (r.a)’dan rivayet etmiştir. Bu yoldan başka sahih bir yolla rivayet yoktur, Ali İbnil Medini ve başkasıda öyle dedi.

Hattabi² dedi ki: “Hadis ehli arasında bu hususta ihtilaf olduğunu bilmiyorum” Bununla birlikte Ebu Said ve başkası tarafından da rivayet edildi. Ve çok yolllarla rivayet edildiği söylendi, Fakat (S: 24) bunlardan biri hafızlar yanında sahih değildir. Sonra Ensari’den çok sayıda insan rivayet etti, ondan ikiyüzden fazla ravinin rivayet ettiği söylenir. Denildi ki: O’ndan yediyüz ravi rivayet etti.⁴ Onların ileri gelenlerinden: İmam Malik, Sevri, Evzai, İbnil Mübarek, Leys bin Sa’d, Hamad bin Zeyd, Şube ve İbni Uyeyne ve başkaları.

Alimler sahihliğinde ittifak ettiler ve kabul ile karşıladılar. Buhari Sahih’i ne bununla başladı ve bunu hitab ve giriş makamında kıldı ve bununla Allah’ın rızası istenilmeyen her amelin batıl olduğuna işaret etti, ne dünyada nede ahirette faydası olmadığına işaret etti, bunun için Abdurrahman bin Mehdi dedi ki:

“Eğer bir kitap yazmış olsam ve o kitabın babları olsa, her babta Ömer bin Hattab’ın “Ameller niyetlere göredir” hadisini koyardım. Yine ondan rivayet edildi dedi ki: Kim kitap tasnif etmek isterse “Ameller niyetlere göredir” hadisiyle başlasın.”

Bu hadis dinin üzerinde döndüğü hadislerden biridir. Şafii’den şöyle dediği rivayet ediyor:

“Bu hadis ilmin üçte biridir. Fıkıhtan yetmiş baba giriyor.”⁵ İmam Ahmet (r.a)’den şöyle dediği rivayet ediliyor:

“İslamın temeli üç hadis üzerinedir: Ömer (r.a) hadisi:

“Ameller niyetlere göredir” Ayşe (r.a) hadisi:

“Bu işimizde ondan olmayan bir şeyi kim ortaya çıkarırsa o reddolunur” Ve Numan bin Beşir hadisi:

“Helal açıktır, haram açıktır.”¹

Hakim dedi ki: “Bize Abdullah bin Ahmed, o da babasından rivayetten anlattılar. İmam Ahmed:

“Ameller niyetlere göredir.”

“Sizden birinizin yaratılışı anasının karnında kırk gün toplanır.”

“Kim dinimizden olmayan bir şey icad ederse o reddolunur”

Bu hadisler hakkında dedi ki: “Her tasnifte bu hadislerle başlamak gerekir, çünkü bunlar hadislerin asıllarıdır.”

İshak bin Raheveyh’ten rivayet edildi dedi ki:

“Dört hadis dinin temellerindendir: Ömer (r.a) hadisi:(S:25)

“Ameller niyetlere göredir.”,

“Helal açıktır, haram açıktır.”,

“Sizden birinin yaratılışı anasını karnında kırk gün toplanır.”,

“Bizim bu işimizde dinimizde ondan olmayan bir şeyi yaparsa o reddolur.”

Osman bin Said, Ebu Said’den rivayet etti, dedi ki:

“Peygamber (s.a.v) bütün ahiret işlerini bir cümlede topladı:

“Bizim bu işimizde ondan olmayan bir şeyi kim ortaya çıkarırsa o reddolunur”, dünya işlerinde bir cümlede topladı:

“Ameller niyetlere göredir” Bu iki hadis her baba girer.

(1) Hadis sahihtir, meşhurdur, altı imam (Kütübi Sitte sahibleri (Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, İbni Mace) Darekutni, Malik, Ahmet, İbni Hibban ve Beyhaki el-Marifet’te 17 sahaden rivayet ettiler. (Nasburraye, Zeylai 1/301) hakikatla bu hadis mütevatirdir 30 sahabeden rivayet edilmiştir. (Nazmul Metenasirfil hadisi mütevatir, Cafer el-Kattani S: 17)