2.8. Basın Röportajı-Mülakatı
Fransızcada “reportage” adı verilen magazin yazıları, haber olmayıp, çok tutulan bir biçimde hazırlanmış ön bilgileri içine alan, çoğunlukla belli bir açıdan veya belli tip okuyucular için kolay anlatılabilecek bir anlatımla yazılmış, yine çoğunlukla resimlendiriliş, bazen de belli ölçüde yorumu olan makaleleştirmiş yazılardır. Röportaj, bir çeşit “duyurma”dır, sık sık terimin en geniş anlamıyla eğitici niteliktedir, ayrıca propagandaya da elverişlidir (B. Orrick, 1967: s.44).
Gazetecilerin kuruluş hakkında bilgi alma yöntemlerinden birisidir. Kuruluş yönetici veya yetkili diğer kişilerle röportaj yapmalarıyla oluşur. Kuruluşun genel görünümü için oldukça avantajlı olabilecek bu röportaj taleplerine kuruluş yöneticilerinin açık olması gerekmektedir (Özer, 2009: s.69).
Basın röportajları, kuruluşla ilgili spekülasyonları gidermek ve önüne geçmek, kamuyu belli konularda bilgilendirmek, kuruluşun amaç ve politikaları hakkında kamunun bilgi sahibi olmasını sağlamak açısından önemlidir (Biber, 2003: s.14).
Ancak, basın mensuplarıyla görüşecek olan kuruluş veya diğer yetkili bir kişi röportaja başlamadan önce bir ön hazırlık yapması gerekir. Bunun nedeni, basın mensuplarının yönelteceği sorulara net ve açık bir şekilde yanıt verebilmektir.
Yetkili kişiler mülakat için yapması gereken ön hazırlık şunlardır (Okay ve Okay, 2009: s.122).
-
Sizinle röportajı yapacak olanın kişiliği ve özellikleriyle meşgul olun. Güçlü ve zayıf yönlerini, habilerini, en sevdiği soruların neler olduğu, siyasi ve konusal eğilimlerini saptamaya çalışın. Başka gazeteciler ve halkla ilişkiler uzmanı bu bilgileri toplamada yardımcı olabilir.
-
Röportajı yapacak olan gazetecinin son yazdığı makaleleri veya televizyonda ya da radyoda yayınlanan programlarını inceleyin. Ön görüşmede bunlardan bahsedin, göreceksiniz ki yalnızca yöneticiler ve diğer üst düzey kişiler değil. Gazeteciler de bu tip övgülerden hoşlanacaktır.
-
Röportaja karar verirken veya günü saptarken, konu ve muhtemel sorular hakkında bilgi edinmeye çalışın. Eğer sizin hakkınızda bir skandal oluşturacak bilgiler aramıyorsa, her ciddiye alınacak gazeteci buna bir yanıt verecektir.
-
Şimdiye kadar hiç adını, sanını duymadığınız bir gazeteci sizinle röportaj yapmak isterse, onun fonksiyonu hakkında rahatlıkla araştırmalar yapabilirsiniz, bunu halkla ilişkiler danışmanınıza veya gazetede çalışan sorumlu bir kişiye sorabilirsiniz.
-
Gazeteciye iletebileceğiniz bilgileri ve elinizde olan konuları “güncel, yeni, nadir, sıra dışı ve ayrıcalıklı” olması bakımından analiz edin.
-
Size yönelik olarak gelebilecek soruları analiz edin, bunlar yalnız çalıştığınız kuruluşla ilgili değil, faaliyet gösterdiğiniz sektörler veya eğilimlerle de ilgili olabilir. Bu tip sorulara hazırlıklı olmaya çalışın.
-
Serbest çalışan gazeteciye röportajın yayınlanacağı medya hakkında sorular sorun. Ayrıca ön görülen uzunluğa ve yayınlanma tarihine yönelik bilgiler de önemlidir, hatta elektronik medya için vazgeçilmezdir.
-
Radyo ve televizyon röportajlarından önce ön görülen yayın süresi hakkında da mutlaka bilgi alınması gerekir, çünkü sorulara uzun uzadıya cevap verildiği halde bu röportaja sadece birkaç saniye ayrılacaksa, bu kadar uzun cevap vermenin hiçbir anlamı olmayacaktır.
-
Bu nedenle elektronik medya temsilcileriyle gerçekleşen mülakatlarda: Somut ve kısa ifade vermek ve ifadeleri minimum düzeye indirgemekte yarar vardır. İletmek istenilen mesaj bu süre içerisinde verilmelidir. Ne kadar kısa ve somut yanıtlar verilirse, gazetecinin de bunları kesme olanağı o derecede azalacaktır.
-
Elektronik medyada gerçekleştirilen bir röportaj ve mülakatta konuşma sırasındaki duraklamalar ve sesin alçalıp yükselmesi önemli bir durumlardır. Bu bakımdan mutlaka yer almasını istediğiniz bilgileri sesi yukarıda tutarak ve duraklamaları fazla uzatmadan vermede yarar vardır.
-
Göz önünde bulundurulması gereken bir diğer nokta da gazetecilerin ağızlarından çıkacak bir hata veya sıra dışı bir söz için özellikle bekledikleridir. Ağzından çıkacak bir laf için gazeteci aynı soruyu birkaç kere sorabilir. Bu nedenle ifadelerin net ve yerinde olmalarına dikkat edin, konuşurken düşünmeyi de unutmayın.
-
Yazılı basın temsilcileriyle yapılan mülakatlarda bazı bilgilerin ambargolu ve yazılmamak kaydıyla verildiği görülür. Bu oldukça sıradandır, ancak bu tip bilgileri verebileceğiniz gazeteciyle aranızda belli bir güven ilişkisi olması gerekir. Yoksa ilk kez görüştüğünüz ve size samimi her gazeteci sizin dostunuz olur anlamı çıkarılmamalıdır.
-
Röportajlarda kişiler öğretilen davranış tarzlarıyla veya suratlarında adeta bir maske ile gazetecilerin karşısına çıkmamalı, kişi neyse, o haliyle görünmelidir. Kendi kişiliğinin dışında bir kişiliğe bürünmemelidir. Aynı şey kıyafet içinde geçerlidir, giyilen giysiler kişinin karakterine, şahsiyetine ve görüşme nedenine uygun olmalıdır.
-
Hoşlanılmayan veya mahcup duruma düşebilecek sorularla karşılaşıldığında sinirli, inatçı veya bilgi vermeyecek bir biçimde davranılmamalı, çatışmaya girişilmeden şu şekilde bir ifade de bulunulabilir: “Bu sizi bakış açınız, ancak gerçekte böyle değil, durum …… şeklindedir”. Yani ilk önce yönlendirmek, bir giriş yapmak, daha sonra bir düzeltmede bulunmak gerekir.
-
Gerçektende yanıtını bilmediğiniz bir soru ile karşılaştığınız zaman söylenebilecek en mantıklı şey “şu anda bu sorunuzu aklımdan cevaplandıramam, verileri hatırlamıyorum çünkü” diyebilirsiniz, bu sinirlenip yanlış bilgiler vermekten daha iyidir. Yazılı basında konuyla ilgili evraklar edinilir ve gerektiğinde de sonradan gönderilebilir, radyo ve televizyon röportajındaysa doğru bir yanıt verilerek konu başka yöne çekilmeye çalışılmalıdır.
Görüldüğü gibi basın mensuplarının işletme yöneticileriyle yapacakları basın röportajları hazırlamak belki zaman alacaktır, ama bilinmelidir ki yapılacak olan röportajlara bu hazırlıkların yapılması başarılı bir imajın oluşmasına zemin hazırlayacaktır.
Dostları ilə paylaş: |
