Ichki savdo iqtisodiyoti uz Дарслик doc

Т - П –Т 
П – Т – П 
П –Т – П
1
 ё к и
 П – Т – П + п 
www.sies.uz
Page 22 of 356 

---

Tovar ayriboshlashni rivojlanishining tarixiy evolyutsiyasi natijasida 
ayriboshlash jarayonida xo‘jalik aloqalari va ijtimoiy munosabatlarning murakkab 
majmui vujudga kelib, ularning elementlari harakat jarayonida o‘zlariga mansub 
maxsus funksiyalar bajara boshlaydi. 
Ayriboshlash - bu insonlar o‘rtasida ularning faoliyatlari bilan o‘zaro 
almashuvi yoki mehnat mahsulini o‘zaro almashuvi jarayonidir. 
Bu jarayon ishlab chiqarish va uning asosida shakllangan taqsimot bir 
tomondan va ikkinchi tomondan iste’mol o‘rtasida amalga oshiriladi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida hamma narsa ayriboshlash bilan bog‘liq bo‘ladi. 
hamma narsa sotiladi va sotib olinadi. 
Ayriboshlash jarayonida ishlab chiqarilgan mahsulot va unga sarflangan 
harajatlar ijtimoiy tan olinadi, ishlab chiqarishni takrorlashga moddiy sharoit 
yaratiladi, insoniyat ehtiyoji qondiriladi, shaxsni rivoj topishiga shart – sharoit 
yaratiladi, ishchi kuchini takror ishlab chiqarishga ko‘maklashadi, ya’ni imkon 
yaratadi, takror ishlab chiqarish jarayonini doimiy, dinamik jarayonda harakat 
qilishini ta’minlaydi va h.k.o.
Ayriboshlash 
boshlang‘ich 
davrlarda 
hududiy 
bozorlar 
doirasida 
chegaralangan bo‘lsa, ijtimoiy mehnat taqsimoti rivojlanishi va tovar – pul
muomalasini kengayishi natijasida ayriboshlash hududiy chegaradan chiqib jahon 
bozorini vujudga keltirdi. Natijada ijtimoiy iqtisodiy munosabatlar kengaymoqda, 
yer yuzida ro‘y berayotgan taraqqiyot amalga oshmoqda va h.k. 
Tovar – pul muomalasi va ayriboshlash negizida bozor vujudga kelgan. 
И ш ч и
 к у ч и