Ichki savdo iqtisodiyoti uz Дарслик doc

partiyasi qanday miqdorida ta’minlanishini aniqlash orqali amalga oshiriladi. 
S
0 
= 
C
KQ
2
 
S
0
– optimal partiya miqdori, (kip, qop, kg, t, dona) 
K – tovarlarni tashishga ketgan harajat, o‘lchovi, so‘m birligida. 
S – saqlash harajatlari, so‘m o‘lchov birligida. 
Q– chakana tovar aylanishi hajmi, natural ko‘rsatkichda. 
www.sies.uz
Page 303 of 356 

---

304
304
Ushbu formuladan foydalangan holda tovarlarni keltirishni optimal sonini 
aniqlash mumkin (P) 
P=
K
CQ
Q
S
2
0
=
Bu ko‘rsatkich bir yilda 1 kvartalda necha marotaba tovarlar partiyasi 
keltirilishini ko‘rsatadi. 
Tovarlarni keltirish qanday intervalda, yoki necha kundan keyin tovarlar 
partiyasi keltirilishini (Ch) aniqlash mumkin 
CH=
СQ
К
К
П
K
i
i
2
⋅
=
K
i 
–
davr kuni, 360 yoki 90 kun. 
Tovar guruhlari bo‘yicha N summasiga yo‘ldagi va jo‘natilgan lekin hisob 
uchun hujjatlar yetib kelmagan tovarlar normativini qo‘shish kerak. 
Uni aniqlash uchun o‘tgan yil holati olinadi va o‘rtacha xranalogik usul bilan 
o‘rtacha summa aniqlanadi M: 1 yanvarga - 29,4; 1 aprelga - 26,3; 1 iyulga – 28,7; 1 
oktyabrga – 29,9; 1 yanvar rejalashtirilgan yilga – 28,8 
5
,
28
1
5
2
8
,
28
9
,
29
7
,
28
3
,
26
2
4
,
29
=
−
+
+
+
+
m.s 
Jami tovar zahiralari bilan bir qatorda mavsumiy va oldindan tashib 
qo‘yiladigan tovar zahiralari summasi normallashtiriladi. Ularni tovarlarni tashish 
davrini rejasi va chakana tovar aylanishi hajmini hisobga olib aniqlaydi. Bunda 
mavsumiy tovar zahiralari uchun ularni turlari va mavsumiy saqlanish muddati 
hisobga olinadi. 
Oldindan tashiladiganlar uchun esa tovarlarni tashish muddati va saqlanish 
davri hisobga olinadi. 
Bular faqat absolyut so‘mda hisoblanadi. 
Masalan: qishki palto: mart – avgust
Tovar zahiralari – 1 aprelga 0,9 m. so‘m 
I. kv. tashish rejasi 1,5 m. so‘m 
www.sies.uz
Page 304 of 356 

---

305
305
II. kv. chakana tovar aylanishi rejasi 0,4 m. so‘m. Ushbu ma’lumotlardan kelib 
chiqib, 1 iyulga tovar zahiralarini aniqlash mumkin: 
TZ
1 
– 1.07 = 0,9 + 1,5 – 0,4 = 2,0 m. s.