Ichki turizm

«Nega Bo‘stonliqda yoki Zominda 1 haftalik hordiq xarajati Antaliya yoki Tailanddagi 1 haftalik hordiq xarajatidan qimmatga tushyapti?»
— Ichki turizmni rivojlantirishga asosan byurokratik qarorlar chiqarish bilan turtki berishga urinishlar sezilyapti. Masalan, Navro‘z va Yangi yil arafasida Havo yo‘llari va Temir yo‘llari chegirmalar beryapti, yirik ish beruvchilar raznaryadka bo‘yicha xodimlari uchun tarixiy shaharlarga sayohatlar uyushtiryapti va boshqalar. Lekin topshiriq va direktivalar bilan ichki turizm ko‘lami kengayib qolmaydi.
Nega Bo‘stonliqda yoki Zominda 1 haftalik hordiq xarajati Antaliya yoki Tailanddagi 1 haftalik hordiq xarajatidan qimmatga tushyapti? Shu haqda o‘ylash kerak.
Albatta, bu degani yana ahmoqona topshiriq berib, xarajatlarni kamaytirish kerak, degani emas. Nega xostellar, mehmonxonalar, dam olish zonalari egalari bir mavsumdayoq xarajatini chiqarib olishga xarakat qilishadi? Chunki ertangi kuniga zarracha ishonchi yo‘q. Istalgan zo‘ravon hokim yoki vazir ularning mulk huquqiga daxl qilishi mumkin.
Bizda odamlar bir joydan ikkinchi joyga sayohat qilishni uncha istashmaydi. Sababi nima? Birinchidan, o‘zbek xalqining o‘troqligi uni tarixan va ayniqsa oxirgi asrlarda asosan dehqonchilik bilan mashg‘ul bo‘lgani bilan bog‘liq. Dehqon yashaydigan joyidan uzoqqa uzilib ketolmaydi, uning avlodlari ham.
Ikkinchidan, sayohat urf bo‘lmaganiga yana bitta sabab – turmush darajasi va daromadlarning o‘ta pastligi. Sayohat qachon qorin to‘q, ust but, boshpana bo‘lsagina ko‘ngilga sig‘adi.
Uchinchidan, butun dunyoda sayohatchilarning aksari pensionerlardir, chunki pensiya tizimi to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilgan mamlakatlarda pensionerlar eng barqaror va to‘q qatlam hisoblanadi. Shuning uchun ular o‘zlariga yiliga 3-4 oylab sayohatni lozim ko‘ra olishadi. Bizda-chi? Bizda pensiyaga chiqqan odam qaramlikka mahkum etiladi, yashash minimumiga yetmaydigan pensiya bilan sayohat haqida o‘ylash mumkinmi?
Vaziyat birdaniga yaxshilanib qolmaydi, bunga yillar kerak. Ichki turizm ko‘rsatkichlarining o‘sishi aholi daromadlari o‘sishi ko‘rsatkichlaridan o‘sib keta olmaydi. Buni tan olish kerak.
Yoshlar turizmi haqida aytish kerakki, bu asosan, ta'lim tizimi bilan bog‘liq. Yoshlar ta'lim olish uchun bir joydan ikkinchi joyga ko‘chadi va harakatlanadi. Asosiy o‘quv maskanlari Toshkentda joylashgani uchun yillar davomida yoshlarni imkon boricha tug‘ilgan viloyati doirasidagi OTMlarida o‘qishini tashkil etishga urinishlar bo‘lgani, davom etayotgani uchun yoshlar turizmining yo‘qligidan hayratlanmaslik kerak.
XULOSA
Ichki turizm imkoniyatlari ko‘p, lekin ko‘p hollarda samarasiz tashviqot tadbirlari va ba'zida chipta narxlariga chegirma e'lon qilish bilan cheklanib qolinayotgandek.
Biz Antaliya, Tailand, Maldiv orollari, Issiqko‘l haqida oz bo‘lsa-da, nimalarnidir bilamiz. Lekin Boysun tog‘lari, Shohimardon tabiati haqida-chi?
Pandemiyaga qadar O‘zbekistonga xorijlik sayyohlar oqimi ortib borgani quvonarli, ammo shuning barobarida ichki turizmni rivojlantirishga ham e'tiborni oshirish maqsadga muvofiq.
Ichki turizm soyada qolib ketayotgani uchun «turizm» deganda faqat boy, o‘ziga to‘q odamlar qurbi yetadigan zavqli mashg‘ulot sifatida tasavvur shakllangan. Vaholanki, sayohat zavqli odatga, madaniy xordiq chiqarish ehtiyojiga aylanishi kerak.
Yurtimizda ichi turizmni rivojlantirish uchun avvola ichki turizmni rivojlanishi qanday to`siqlar borligini aniqlab olmoqlik zarur. Muallif fikricha hozirda ichki turizmni rivojlanishiga to`siq bo`layotgan muammolar quydagilar:

1. 
   Turfermalar asosiy etiborini xalqaro turizmga qaratayorganli, bunda xalqaro turizm bilan mahalliy turizmni birga teng olib borilmasligi;
   
2. 
   Ichki turizmda mahalliy brendning yo`qligi;
   
3. 
   Ichki turizm reklamasining yatarli emasligi;
   
4. 
   Respublikaning viloyatlar bilan bog`ovchi yo`llarida uchrab turadigan yo`l infratuzulmasidagi muammolar;
   
5. 
   Eng muhim muammo bu tub aholini ijtimoiy -iqtisodiy muammolardan va yashash tarzidan ajralmagan holda turizm marshuritlarini tashkil etilmaganligi.
   

Va shu o`rinda bu muammolarga qanday yechim bera olamiz;

1. 
   Turfermalar asosiy etiborini xalqaro turizmga qaratayorganli, bunda xalqaro turizm bilan mahalliy turizmni birga teng olib borilmasligini etiborga olib. Mahalliy hokimiyat vakillari tashabbusi bilan turfermalarga ichki turizmni rivojlantirishga homiylik va manfatdor takliflar orqali shortnomlar tuzish. Sovol tug`uladi mahalliy hokimiyat bu orqali nimaga erishadi degan. Bunda mahalliy hokimiyat avvola qo`shimcha bo`sh ish o`rinlariga va mahalliy xalqning ijtimoiy muammolardan chalg`ishi orqali jinoyatchilikni kamaytirish tamoyilini olg`a surishi munkin.
   
2. 
   Ichki turizmda mahalliy brendning yo`qligi; mahalliy brend bugungi kunda bazi viloyatlarda tabiy holda yaralib ulgurgan. Misol uchun Samarqand viloyatining turustik brendi Registon maydoni, Buxora-Amr arki, Xorazim-Ichan qala. Lekn bu berendlash faqatgina diniy va arxitukturaviy brendlashtir. Hozirda har bir viloyatda bir nechta turistik brend yaratish munkun. Misol uchun Qashqadoryo-tandir gushti, Samarqand-nonlari, Surxondaryo-tarvuchlari…..
   
3. 
   Ichki turizm reklamasining yatarli emasligi, bu muammoning yechi hozirgi raqamli dunyoda juda ham murakkab muammo sanalmaydi. Lekn qaratilmagan yetarli etibor bugungi kunda ham muammo bo`lib turubdi. Bunda mahalliy televediniyalar orqali ichki turizmni reklama roliklarini joylashtirish imkonini o`rganib chiqish kerak. Ya`ni yana shu muammo ichki turizm orqali mahalliy budjet va turfermalar foyda olishni istar ekan, hozirda mahalliy televedinalar orqali ichki turizm reklamasiga investitsiya kiritishlari lozim
   
4. 
   Respublikaning viloyatlar bilan bog`ovchi yo`llarida uchrab turadigan yo`l infratuzulmasidagi muammolar, bu muammo hozirgi kunda juda og`riqli muammodir. Chunki Toshkentdan Samarqandga o`z shaxsiy mashinasida sahoyatga chiqgan sayyor yo`llardagi texnik muammolar evaziga toliqqan va charchagan holda masofani bosib o`tishi va sayyohatning unga ta`timasligir. Yo`l infra tuzulmasini yaxshilash orqali ichki turizmni rivojlantirish munkun.
   
5. 
   Eng muhim muammo bu tub aholini ijtimoiy -iqtisodiy muammolardan va yashash tarzidan ajralmagan holda turizm marshuritlarini tashkil etilmaganligi. Bunda maullif nazarda tutmoqdaki turferma va mahalliy hokimiyat huddi saylov oldi tashviqoti singari ichki turizmni targ`ibor etishlari. Oddiy xalqga yurtimizda qanday guzal va tarixiy obidalar va betakror tabiatga ega maskanlar borligi, ularni ko`rishdan nega aynan siz bebaxra bo`lishingiz kerak tamoyili ostida faoliyat yuritishini tavsiya qilamiz.