malın fiyatı yükselir. Fiyatların yükselmesi yoluyla dış ticaret hadleri,
kota koyan ülke lehine değiştirilmeye çalışılır.
h. Otarşi (Kendi Kendine Yeterlilik);
Hükümetler diğer ülkelerle olan dış ticaret ilişkilerini asgari düzeye
indirerek sadece kendi ülke kaynakları ile yetinerek tarım, sanayi ve
hizmetler kesiminde ilerlemeyi benimseyebilir ve bu amaçla, özellikle
her türlü ithalatı yasaklayabilirler.
i. Sosyal Amaçlar;
Bu durum özellikle ithalatı kısıtlayıcıdır. Hükümetler, kamu ahlakını, kamu
güvenliğini, insan, hayvan ve bitki sağlığını olumsuz yönde etkileyen malların
ithalini engellemek isterler. Bu nedenle bu malların ithalatına yasaklayıcı
politika araçları uygulanır.
j. Dış Siyasi Amaçlar;
Uluslar arası ilişkiler esas olarak iktisadi menfaatlerin elde edilmesine ve
siyasi güvenliğin korunmasına dayanır. Bu nedenle ülkeler arsında barışçıl
ilişkiler kurulması, karşılıklı menfaatlerin elde edilmesinde çok önemlidir.
DIŞ TİCARET POLİTİKALARI
Dış ticaret politikalarının temel olarak iki çeşidi vardır. Bunlar Liberal
Politikalar ve Müdahaleci Politikalardır. Liberal karakterli politikalarda
uluslar arası iktisadi ilişkiler devletin müdahalesi olmadan serbest piyasa
koşulları ortamında gerçekleştirilir. Müdahaleci politikalarda ise, dış iktisadi
ilişkiler devletin aldığı önlemlere bağlı olarak yönlendirilir.
Dış ticaret politikalarının amaçlarına, yukarıda belirtilen alt politikalara
uygun iki tür araç kullanılarak ulaşılmaya çalışılır. Bu araçlar;
Dolaylı araçlar,
Doğrudan araçlardır.
1. Dolaylı Araçlar
Dolaylı araçlardan kastedilen, birer iktisat politikası türü olan para ve maliye
politikalarıdır.
Para politikası, tam istihdam, fiyatlar genel seviyesinin istikrarlılığı, iktisadi
büyüme ve ödemeler bilançosu dengesi gibi iktisadi amaçlara ulaşabilmek için,
Merkez Bankası tarafından ülkenin para ve kredi koşullarının kontrollü biçimde
ayarlanması çerçevesinde yapılan faaliyetlerin bütününe denir. Bu faaliyetler,
açık piyasa işlemleri, reeskont oranları, zorunlu karşılıklar ve disponibilitedir.
Maliye politikası ise, para politikası ile aynı olan iktisadi amaçlara
ulaşabilmek için devlet tarafından, kamu harcamaları ve kamu gelirleri gibi
değişkenler üzerinde yapılan ayarlamaların bütününü ifade eder. Maliye
politikasının, amaçlarına ulaşmak için kullandığı araçlar kamu harcamaları,
kamu giderleri ve borç yönetimidir.
2. Doğrudan Araçlar
Dış ticaret politikasının amaçlarına ulaşması için kullanılan doğrudan
araçlar, iki temel kategori içinde sınıflandırılır. Bunlar;
Fiyatlar üzerinde etkili olan araçlar,
Miktarlar üzerinde etkili olan araçlardır.
Doğrudan Fiyat üzerinde etkili Miktar üzerinde etkili
Araçlar olan araçlar olan araçlar
Vergiler Sübvansiyonlar Kotalar Diğerleri
Araçlar
İhracat İhracat İhracat İhracat Kambiyo
Vergisi Sübvansiyonları Kotası Denetimi
İthalat İthalat Ver. İthalat İthalat İthal
Sübvansiyonu Kotası Yasakları
İhracat Vergileri
İhracat vergilerinin amaçları;
Ülkeye özgü hammaddelerin yurt dışına arzını kısıtlayarak dünya piyasalarında fiyatlarının artmasını sağlamak ve bu sayede dış ticaret hadlerini ilgili ülke lehine değiştirmek,
Hammaddelerin yurt içinde kullanımını özendirmek,
Hazineye gelir sağlamaktır.
İthalat Vergileri
İthalat vergileri, ithal mallar ülke sınırından içeri girerken alınan vergilerdir.
İthal vergilerinin konulmasındaki amaçlar;
Yerli sanayiyi dış rekabetten korumak,
Hazineye gelir sağlamaktır.
İhracat Kotası
Bir malın ihracatçısı ile ithalatçısı arasında yapılan iki yanlı görüşmeler sonucunda ihracatın belirli bir kota ile sınırlandırılmasına dayanan bir dış ticaret politikası aracıdır.
İthalat Kotası
En çok bilinen kota türüdür. Bu yüzden bunlara sadece “kota” denilebilir. Kotalar belirli sürelere göre düzenlenirler.