İÇİndekiler giRİŞ I. Haccin dindeki yeri ve önemi II hac kelimesiNİn anlami III haccin farz oluşU 7

9. Cezalarda Muhayyerlik

a) Giyim, koku sürünme, tıraş olma ve tırnak kesme yasaklarını dem gerektirecek şikilde ihlal eden kimseye dem gerekir. Yüce Allah,

فمن كان منكم مريضا أوبه أذي من رأسه ففدية من صيام أوصدقة أونسك

“İçinizden her kim hastalanır veya başından rahatsız olur (da tıraş olmak zorun da kalır) sa fidye olarak ya oruç tutması, ya sadaka vermesi, ya da kurban kesmesi gerekir”(Bakara:2/196) buyurmuştur.

Sahabeden Kâ’b b. Ucre konuyu şöy anlatmaktadır:
عَنْ كَعْبِ بْنِ عُجْرَةَ رَضِي اللَّهم عَنْهم قَالَ أَتَى عَلَيَّ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ زَمَنَ الْحُدَيْبِيَةِ وَالْقَمْلُ يَتَنَاثَرُ عَلَى وَجْهِي فَقَالَ أَيُؤْذِيكَ هَوَامُّ رَأْسِكَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَاحْلِقْ وَصُمْ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ أَوْ أَطْعِمْ سِتَّةَ مَسَاكِينَ أَوِ انْسُكْ نَسِيكَةً
“Hudeybiye musalahası esnasında Hz.Peygamber yanıma geldi. Başımdaki bitler yüzüme dökülüyordu. Bana;

- “Başındaki haşereler seni rahatsız ediyor mu?” diye sordu. Ben,

- “Evet” deyince,

- “Tıraş ol, üç gün oruç tut veya altı fakiri doyur, yahut bir kurban kes” buyurdu.³³⁶

Hanefî bilginler, ayet ve hadisin ifade ettiği ruhsatı (yani dem, üç gün oruç tutma ve altı fakire birer sadaka-i fıtır verme muhayyerliğini) “hastalık” ve “eza” bulunması şartlarına bağlamışlardır. Çünkü âyet bu hususu açıkça ifade etmektedir. Dolayısıyla mazertsiz olarak dem gerektiren bir ihram yasağını ihlal eden kimse muhayyer değildir, mutlaka dem gerekir.³³⁷

Şafiî ve Malikî mezheplerine göre mazeretli veya mazeretsiz, bilerek veya bilmeyerek elbise giyen, koku sürünen; eşini şehvetle öpmek, okşamak ve sarılıp kucaklamak gibi davranışlarda bulunan, masturbasyon yapan, tıraş olan veya tırnaklarını kesen ihramlı kimseler dem, üç gün oruç tutma ve altı fakire birer sadaka-i fıtır verme şıklarından birini seçmekte muhayyerdirler. Delil olarak yukarıdaki âyet ve hadisin ifade ettiği genel muhayyerlik hükmünü esas almıştır.

Hanbelî mezhebine göre sadece tıraş olan ve tırnaklarını kesen kimseler bu muhayyerlikten yararlanabilirler. ³³⁸

10. Bilgisizlik, Unutma Ve Zorlanmanın Cezalara Etkisi
İster mazeretli, ister mazeretsiz olsun ihram yasaklarını ihlal etmek ceza gerektirir. Bu ihlaller sebebiyle ceza gerekmesi için; yapılan işin ihlal olduğunu bilerek veya bilmeyerek, kasten veya hatâen, zorlama ile veya ihtiyâri olarak, uykuda veya uyanık iken veya unutarak yapmak arasında fark yoktur. Ancak bunların kasten yapılması günahtır. Cezanın dışında ayrıca tövbe ve istiğfar etmek de gerekir.

Şafiî ve Hanbelî mezheplerine göre; yasak olduğunu bilmeyerek, yanılarak veya unutarak tıraş olmak, tırnak kesmek ve kara hayvanlarını avlamak gibi yok etme (itlaf) türünden yasakları ihlal eden kimseye ceza gerekir.

Bilmeyerek, yanılarak veya unutarak koku sürünmek, elbise giymek ve cinsel ilişkide bulunmak gibi yararlanma (istimta) türünden olan yasakları ihlal eden kimse için ceza gerekmez.

Hanbelî mezehebine göre bilerek veya unutarak veya yanılarak cinsel ilişki bulunan kimseye ceza gerekir, ancak kendisiyle zorla cinsel ilişkiye girilen kimseye ceza gerekmez.

Şafiî mezhebine göre kendisiyle zorla cinsel ilişkiye girilen ve saçı zorla tıraş edilen kimseye ceza gerekmez. ³³⁹

Bu konuda şu hadis delil alınmıştır: إن الله تجاوز عن أمتي ألخطأ والنسيان وماأستكرهوا عليه

“Şüphesiz Allah, ümmetimin yanılarak, unutarak ve zorlama sonucu işledikleri günahları bağışlamıştır.”³⁴⁰

11. Cezalarırn Ödenme Zamanı Ve Yeri

Hac ve umrede ihlal edilen bir kuralın cezasını ödemek için belirli bir süre yoktur. Bu cezalar, ihlalin yapılışından sonra ömrün sonuna kadar her zaman ödenebilir. Ancak, cezaların bir an önce yerine getirilmesi efdaldir. Cezayı ölümüne kadar yerine getirmeyen veya bunu vasiyet etmeyen kimse günahkâr olur. Ölen kimse vasiyette bulunmamaşı olsa bile varislerin bu cezayı ödemeleri halinde geçerli olur.

Oruç, sadaka ve bedel ödeme cezalarının belirli bir yeri yoktur, istenilen her yerde eda edilebilirler.

Ceza kurbanları ise ancak Harem bölgesinde kesilir.³⁴¹

Sadakaların kurban etlerinin, sadece Harem bölgesindeki yoksullara verilmesi şart değildir. Başka yerlerdeki yoksullara da verilebilirler.

12. İhramlıya Mübah Olan Şeyler

Hac veya umre ihramında bulunan kişinin yapması haram olan şeylerin yanı sıra yapması mübah olan bazı şeyler de vardır ki, bunlar şöyle sıralanabilir:

1. 
   Balık ve su ürünlerini avlamak.
   
2. 
   Kümes hayvanlarını kesmek.
   
3. 
   Kokusuz sabun kullanmak.
   
4. 
   Sürme çekmek.
   
5. 
   Sünnet olmak.
   
6. 
   Şemsiye kullanmak, ağaç ve çadır gibi şeylerin altında gölgelenmek.
   
7. 
   Bele kemer ve para çantasını bağlamak.
   
8. 
   Çanta ve benzeri şeyleri boyuna asmak.
   
9. 
   Silah taşımak, yüzük ve kol saati takmak.
   
10. 
    Yılan, akrep, fare, kara sinek, bit, pire ve yırtıcı hayvanları öldürmek.
    
11. 
    İhram örtülerini çıkarıp yıkamak, başka bir örtü ile değiştirmek.
    
12. 
    Dişleri fırçalamak.
    
13. 
    Kırılan tırnağı kesip atmak.
    
14. 
    Kan aldırmak,
    
15. 
    Diş çektirmek.
    
16. 
    İğne vurunmak.
    
17. 
    Yara üzerine sargı sarmak.
    
18. 
    Boyundan aşağısını yorgan ve battaniye gibi bir şeyle örtmek
    
19. 
    Palto ve ceket gibi bir şeyi giymeden omuzlarına almak.
    
20. 
    İhramsız kişi tarafından avlanan kara avının etinden yemek.
    
21. 
    Koku satılan dükkana girmek ve oturmak.
    
22. 
    Şafiî, Malikî ve Hanbelî mezheplerine göre göre ihramlı olmayan kimseleri tıraş etmek ve onların tırnaklarını kesmek.³⁴²
    

BEŞİNCİ BÖLÜM

HACCIN YAPILIŞI

Hac, Mekke'deki Ka'be, Safa-Merve, Mina, Müzdelife ve Arafat olmak üzere kutsal mekanlarda Peygamberimizin öğrettiği şekilde îfa edilen bir ibadettir.