Modüler Öğretimde İzlenebilecek Yöntem, Teknik ve Stratejiler
Modüler öğretim yönteminin etkili ve verimli uygulanmasına ilişkin öneriler
Yararlanılabilecek kaynaklar
TÜRKİYE’DE MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ
Türkiye’nin AB’ye uyumu sürecinde önemli düzenlemelerden biri, mesleki eğitim sisteminin yaşam boyu öğrenme ilkesi çerçevesinde yeniden yapılandırılmasıdır.
Avrupa komisyonu tarafından desteklenen MEGEP’in genel hedefi ülkenin sosyo-ekonomik gereksinimlerine cevap veren ve yaşam boyu öğrenme ilkesine dayalı modern, esnek ve yüksek nitelikli bir mesleki eğitim sisteminin geliştirilmesidir.
TÜRKİYE’DE MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ
MEGEP ile;
İş piyasasının gereksinimlerini çözümleyebilmek,
Meslek standartlarını sürekli gözden geçirmek,
Modüler programlar hazırlamak,
Ulusal yeterlik sistemini kurmak,
Yaşam boyu öğrenme politikası oluşturmak,
Kalite güvence sistemini geliştirmek amaçlanmaktadır.
Bu amaç doğrultusunda mesleki ve teknik öğretim, Modüler Öğretim ilkeleri esas alınarak; esnek,
AB ülkeleri ile akreditasyona uyumlu, çağdaş bir yapıya kavuşacaktır
Megep’in önerdiği yapı
Modül nedir?
Modül; üretim ve teknolojiden gelen bir kavramdır.Yapı bloğu ve montaj anlamındadır.Üretilen ürünün daha hızlı ve ekonomik üretilmesini sağlayan süreci tanımlar.
Eğitimdeki anlamına göre, modül bir öğrenme birimidir. Öğrencinin belirli yeterliği kazanması için, kendi içinde bütünlük gösteren ve belirli bir sistematik içinde
düzenlenmiş öğretim yaşantılarından oluşur.
Modüler Öğretim nedir?
Modüler öğretim;
Öğrenci merkezli, bireyselleştirilmiş bir öğrenme
öğretme yaklaşımıdır.
Esnek yapısı nedeniyle yaşam boyu öğrenme ilkesine uygundur.
İçerik ve yapısı itibariyle ülkedeki sosyo-ekonomik gereksinimlere duyarlı, eğitim ve meslek standartları gözetilerek tasarlanmaktadır.
Modüler Öğretimin Yararları
Bireye ilgi ve isteğine göre beceri kazanma şansı tanır.
Okul ortamında bulunan bilgi kaynakları ile sınırlı kalınmaz ve gerçek yaşama dair güncel ve yoğun bilgi akışı sağlanır.
Bireysel öğretime olanak sağlar.
Öğrencinin okul dışında konu ile ilgili bireysel olarak sahip olduğu deneyim ve bilgileri sınıf ortamına da taşıyabilmesini kolaylaştırır.
Öğrenci öğretim programına farklı zamanlarda girip çıkabilir.
Farklı programlar arasında geçiş yapma olanağı vardır.
Türkiye’de Modüler Öğretim
1975-79 (MEB) Endüstriyel Eğitimi Geliş. ve İşlevsel Yetişkinler Eğitimi Projesi
1979-82 (MEB Eğt. Bil. Fak.)Okul Sanayi Ortaklaşa Eğitimi OSANOR projesi
2- 6 kişiden oluşur, öğrenciler arasında işbirliği söz konusudur.
Gruplandırma;
rastgele,
bilgiye, ilgiye,
beceri düzeyine ve arkadaşlık durumlarına göre yapılabilir. Öğrencilerin de önerileriyle proje konuları belirginleştirilir.
Proje Çalışması
Öğrencilerin somut bir ürüne ulaşmaları için tek başına veya küçük gruplar halinde bir görev üzerinde uzun süre çalışmalarıdır.
Bireysel projeler olabileceği gibi,projelerin genellikle gruplar halinde yürütülmesi daha yararlıdır.
Proje çalışması için öneriler
Projenin amacı,
Ulaşılabilen kaynaklar,
İzlenecek aşamalar,
Sunumun ve değerlendirmenin nasıl yapılacağı,belirlenmelidir.
Öğretmen tüm aşamalarda güdüleyici tavrını koruyarak rehberliğini sürdürmelidir.
Problem Çözme
Eğer öğrenciler depolamakta oldukları bilgilerle düşünmeyi öğrenemezlerse, gerçek anlamda o bilgilere sahip değildirler.
Problem çözmeye dayalı öğrenme, eğitim (modüler öğretim) ortamında, öğrencileri düşünmeye, bilmeye ve yapmaya yönelten bir öğretim stratejisidir. Problemlere bilimsel yaklaşımı gerektirir.
Problem Çözme Aşamaları
Problem durumu bulma
Öğrencilerin hazırlanması
Problemle karşılaşma
Ne bilindiğinin ve daha nelerin bilinmesi gerektiğinin saptanması
Problemin tanımlanması
Bilgilerin toplanması ve paylaşılması
Olası çözümlerin üretilmesi
En uygun çözümün kararlaştırılması
Çözümü sunma
Problem çözme sürecinin raporlaştırılması
1.Problem durumu bulma
Öğrenme faaliyetlerini içeren problem durumunun bulunmasında öğretmenin yardımı gereklidir. Öğrenciler problemi çözmekle yükümlü kişiler yerine geçebilirler.
Örneğin: Çevrede görsel kirlilik problemi
Bir ilde reklam tabelaları oranında artış gözlenmektedir. İl Danışma meclisi üyesisiniz. Sağlık, sosyal, çevresel, politik, estetik, mali vb. açıdan problem nasıl çözülebilir?
2. Öğrencilerin Hazırlanması
Bu aşamada amaç, problem çözmeye dayalı öğrenme ile ilk kez karşılaşan öğrencileri desteklemektir. Bu destek öğrencilerin ön yaşantıları, ilgileri ve problemin doğasına bağlı olarak değişebilecektir.
Başlarda öğrencileri, basit problemlerle karşılaştırmak ve giderek daha karmaşık problemlere yöneltmek yerinde olacaktır.
3. Problemle karşılaşma
Bu aşamada, öğrencilerin probleme katılımlarını ve problemin çözümüne yönelik bilinç geliştirmelerini sağlayarak, onları problemin çözümü için motive etmek gerekir.
Bazen öğrencileri farklı rollere büründürmek yararlıdır. Örneğin, mühendis, vatandaş, makine bakım ve onarımcısı vb.
4. Ne bilindiğinin ve daha nelerin bilinmesi gerektiğinin saptanması
Bu aşamada bir çizelge oluşturarak, öğrencilerin problem durumuna ilişkin ön bilgilerinin açığa çıkmasını sağlamak,
problemin çözümü için ne tür bilgilere gereksinim duyduklarını belirlemek ve çözümle ilgili olarak öğrencilerin kendilerinin düşünce üretmelerine yardımcı olmak gereklidir.
5. Problemin tanımlanması
Bu aşamada amaç, öğrencilerin problemi tanımlamalarını sağlamaktır.
Problemin tanımlanması için öğrenciler, problemin belirtilerine, nedenlerine, çözüm yollarına ve olası sonuçlarına ilişkin bir problem haritası hazırlayabilirler.
Bu aşamada öğrencileri, etkili bilgi toplama, verileri paylaşma ve anlam oluşturma sürecini planlamaları için desteklemek gerekir.
Problem çözmeye dayalı öğrenmenin bu aşaması diğerlerinden daha uzun sürebilir. Öğrenciler yeni yaşantılarla karşılaşabilirler.
Örneğin: Problemle ilgili uzmanlarla telefon görüşmesi yapmak, internet aracılığıyla bilgi toplamak gibi.
7. Olası çözümlerin üretilmesi
Bu aşamada öğrencilere, seçtikleri problemin bütün yönlerini ilgilendiren olası çözüm önerileri geliştirmelerini sağlamaktır.
Örneğin; görsel kirlilik probleminin çözümü için halka, iş çevrelerine görsel bilgi eğitimi vererek onları bilinçlendirmek, konuyla ilgili el ilanları hazırlamak, TV, radyo programları hazırlamak vb.
8. En uygun çözümün kararlaştırılması
Bu aşamada amaç, öğrencilerin, etkili düşünmelerini ve her çözüm önerisinin avantajları, dezavantajları ve sonuçları hakkında bir değerlendirme yapmalarını sağlamaktır.
9. Çözümü sunma
Bu aşamada amaç, öğrencilerin problem durumuna ilişkin ne bildiklerini, nasıl bildiklerini,niçin bildiklerini ve bu bilgilerin kimin için önemli olduğunu sunmalarını veya sergilemelerini sağlamaktır.
Paneller, posterler, raporlar veya modeller bu amaç için kullanılabilecek stratejilerden bazılarıdır.
10. Problem çözme sürecinin raporlaştırılması
Bu aşama amaç, öğrencilerin geçirdikleri problem çözme süreci üzerinde genel değerlendirme yapmalarını sağlamaktır.
Örneğin, öğrenciler, geliştirdikleri çözüm önerisinin etkinliğini ve daha başka neler yapılabileceğini tartışırlar. Bir sonraki araştırmalar için öneriler geliştirebilirler.
Soru –Cevap
Soru-cevap, öğretmenin yapılandırdığı soruları öğrencilerin sözel olarak cevaplandırmalarına dayalı bir öğretim yöntemidir.Etkili kullanılırsa, öğrencinin analitik düşünme yetilerini uyandırmaya yarar.
Soruyu açık, net ve anlaşılır biçimde sormak, cevaplamaları için öğrencileri yüreklendirmek gerekir.
En önemlisi soru sorulduktan sonra öğrencinin cevabı için bir süre beklemek, cevap verirken etkin olarak dinlemek, cevap bittikten sonra da ve dönüt-düzeltme (geri bildirim) ve pekiştireç vermektir.
Gösteri (Demonstrasyon)
Gösteri yöntemi, öğretmenin öğrencilere bir şeyin nasıl yapılacağını açıklayarak, uygulamalı olarak göstermesidir.
Gösteri sonunda öğrencilerin gösteriyi uygulamalarına fırsat verilmelidir.
Gösteri sırasında izlenecek basamaklar işin özelliğine uygun olarak, basitten karmaşığa doğru sıralanmalıdır.
Gözlem gezisi
Gözlem gezisi öğretim amaçlarına uygun olarak, belirli bir plan çerçevesinde olayların ve durumların yerinde incelenmesine yönelik etkinliklerdir. Örneğin, fabrika, müze, sanat galerisi, çeşitli iş yerlerine vs. yapılan ziyaretlerdir.
Bu yöntemin başarılı olabilmesi için; gözlem öncesi gezinin amacı, yeri, zamanı, nelerin gözleneceği ayrıntılı olarak planlanmalıdır. Gözlem gezisi sonunda öğrencilerin yaşantılarını ve kazanımlarını içeren bir rapor veya kompozisyon hazırlamalarını ve sunmaları sağlanmalıdır.
Rol oynama
Rol oynama yöntemi, öğrencilerin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kimliğe bürünerek ifade etmelerini sağlar.
Amaç, öğrencilerin belli durumlara ilişkin kendi duygu ve düşüncelerini anlamalarına yardım etmek ve kendilerini çevreleyen sosyal dünya hakkında bir anlam oluşturmalarını sağlamaktır.
Bu yöntemde, görevli öğrencilerin ve rollerin seçimine birlikte karar vermek, onlara prova için zaman tanımak, sonunda mutlaka bir tartışma ortamı oluşturmak gerekir.
Örnek Olay İncelemesi
Örnek olay incelemesi öğrencilerin gerçek yaşamda karşılaşılan sorunlu bir olaya aktif olarak katılmalarını gerektirir. Olay gerçek ya da hayali olabilir ve genellikle yazılıdır. Örnek olay üzerinde çalışan öğrenciler olayın içeriğini öğrendikten sonra, verileri analiz ederek değerlendirirler ve sonunda çözüme ulaşırlar.Bazen de konuya ilişkin örnek olayı öğrencilerin yazmaları istenebilir.
Örnek olayın öğrencilerin düzeylerine uygun olması gerekir.Olayda, temel sorun ve ayrıntıları belirgin işlenmiş, öykü bütün olarak mantıklı kurgulanmış olmalıdır.
Örnek olayın açıklığa kavuşmasını ve istenen yönde tartışılmasını sağlayacak (örneğin; olayın nedeni, oluş şekli ve sonuçlarına ilişkin) kilit soruların hazırlanması gerekir.Öğretmen tartışmaları yönlendirebilmek için iyi bir grup lideri olmalıdır.
Benzetişim
Benzetişim ile öğrenciler gerçek durumun bir benzeri üzerinde eğitilirler. Örneğin; uçuş personelinin uçak modelleri ile eğitilmesi, sürücü adaylarının özel pistlerde araç kullanması, sanayide işçilerin modeller üzerinde eğitilmesi gibi.
Bu tekniğin uygulanmasında önemli olan amacın öğrencilere açıklıkla anlatılmasıdır.Aksi takdirde öğrencilere oyun gibi gelebilir.
Eğitim sonunda mutlaka bir özet ve genel değerlendirme yapılması gerekir.
Beyin Fırtınası
Öğrencilerin grup içinde, yeni fikirler üretmesini sağlayan bir
tekniktir.
Gruplardan objektif fikirler çıkmasına aracılık eder.
Amaçları:
Herkese eşit fırsat vermek ve yenilikçi fikirlerin oluşmasını sağlamak.
Toplantılarda düzeni sağlamak.
Zamanı verimli biçimde kullanmak.
Grubun ortak sorunlarını ortaya çıkarmak.
Sorunlara ilişkin olarak hangi verilerin toplanacağına karar vermek.
Sorunu ortadan kaldırmaya yarayacak önerileri oluşturmak.
Yeni bir uygulamada çıkabilecek olası sorunları önceden belirlemek.
Beyin Fırtınası
Görüşülecek konu belirlenir ve görünür bir yere yazılır. (Tercihen “Flip-Chart”, yani büyük boy kağıtlar kullanılır.)
Toplantı konusu sorun belirleme ise, grup üyeleri olası sorunlar için öneride bulunur. Sorun çözümlemekse, çözüm önerilir.
Gruptaki her üye sıra ile söz alarak fikir belirtir. Her söz alışta sadece bir fikir açıklanır. Tüm fikirler yazılır.
Fikirler belirtildiğinde üzerinde kesinlikle tartışma yapılmaz, ancak anlaşılmadı ise açıklama talep edilebilir.
Beyin Fırtınası
Tüm fikirler ortaya konduktan sonra ilk tur oylamaya geçilir. Fikirler tek tek oylanır. Üyeler istedikleri her öneriye oy verebilirler.
İlk tur oylama sonucu en çok oy alan öneriler daire içine alınır ve bunlar üzerinde tartışılır. Yine üyeler sıra ile söz alır. Tüm üyeler pas geçince ikinci tur oylamaya geçilir.
İkinci tur oylama sonucu öneriler önem sırasına göre belirlenmiş olur.
Beyin Fırtınası
Beyin fırtınası belli bir disiplin gerektirmekle beraber, katılık içinde olunmamalıdır. Yapıcı ve zevkli bir atmosfer oluşturulmalıdır.
Öğrenciler zorlanmamalı, teşvik edilmelidir.
Öneriler aşırı iyimser hatta fantezi bile olsa alaycı tavır alınmamalı, fikirler eleştirilmemelidir.
Hava yumuşak tutulmalıdır.
Tartışma
Tartışma yöntemi, öğrencilerin bir konunun kavranması amacıyla karşılıklı görüşler, düşünceler üreterek o konuyu kapsamlı ve detaylı olarak irdelemeleridir.
Bu yöntem öğrencilerin etkili konuşma, dinleme, sorgulama, düşünme, fikir alışverişinde bulunma, gibi yetilerini geliştirir. Planlı yapılması gerekir.
Tartışma yönteminin münazara, panel, forum gibi modelleri bulunmaktadır.
Münazara
Bu tartışma modelinde, belirli bir konunun lehinde ve aleyhinde olan iki grup öğrenci; ön hazırlık yaparak, sınıfta kendilerine ayrılan sürede, konuyu tüm ayrıntılarıyla tartışırlar.
Her grup, kendi fikirlerini savunmaya ve diğer grubun fikirlerini ve görüşlerini çürütmeye çalışır.
Panel
Panel modelinde amaç, bir grup öğrencinin belirli bir konuda sınıftaki diğer öğrencileri derinlemesine bilgilendirmesidir.
Paneli oluşturan üyeler, ön çalışma olarak konunun çeşitli boyutları ile ilgili bir araştırma gerçekleştirirler.
Bu modelde,panel başkanı, grup üyelerine eşit süreler tanıyarak onların konuşmasını yönetir.
Forum
Forum modelinde de panelde olduğu gibi , bir grup öğrenci belirli bir konunun çeşitli boyutları hakkında dinleyicilere derinlemesine bilgiler verir.
Forumun panelden farklı olan yönü ise, sununun bitiminde dinleyicilerin konuşmacılara konu ile ilgili sorular yöneltmesidir. Soruyu, konuyla ilgili bilgiler veren konuşmacı yanıtlar.
Görüşme
Görüşme, bilgi toplama tekniğidir.Belirli konularda ilgili kişilerin neler düşündüklerini, neler duyduklarını öğrenmek, niçin ve nasıl böyle bir yol izleyerek işlerini yürüttüklerini anlamak amacıyla uygulanır.
Planlı yapılmalıdır. Görüşmeyi en çok üç kişi, ilgili kişiden randevu alarak ve önceden hazırlanmış sorularla yapmalıdır.
Görüşme tekniği, özellikle değişik yaştan ve meslekten kişilere uygulandığında öğrencilere bilişsel olduğu kadar duyuşsal davranışlarda kazandırır. Öğrencilerde dengeli ve uyumlu ilişki kurma yeteneği ve güven duygusu gelişir.
Modüler öğretimin önemine ve gerekliliğine önce siz inanmalısınız ki öğrenciniz de sizden etkilensin. Kısacası güdüleme çok önemli.
Her modülün öğretmen kılavuzunu ve öğrenci çalışma kılavuzlarını dikkatli olarak öğrencilerinizle birlikte inceleyiniz. Gerekli gördüğünüz yerleri meslektaşlarınızla ve öğrencilerinizle tartışınız.
Sınıf ya da atölyenin fiziksel ortamını ve araç gereç donanımını olabildiğince modüler öğretimin koşullarına uygun hale getirmeye çalışınız.
Modüler öğretim yöntemini etkili ve verimli uygulamak için öneriler
Siz öğrencinizin öğrenmesine kılavuzluk eden bir yol göstericisiniz. Ancak, modüler öğretim yönteminin öğrenci merkezli bir yaklaşım olduğunu unutmayınız. Öğrencinize kendi yolunu bulmasına yardım etmelisiniz. Bunun için öğrencinizin ilgilerini ve yetilerini ve yöntemi iyi tanımalı, ona göre yönlendirmelisiniz.
Yüz yüze eğitim zamanlarınızı etkili ve ekonomik kullanmalısınız.Öğrencilerinizle sağlıklı bir iletişim kurabilmek için onları etkin olarak dinleyiniz. Onlara değer verdiğinizi hissettiriniz.
Modüllerin her aşamasında dönüt(geri bildirim) vermeyi unutmayınız.
Modüler öğretim yöntemini etkili ve verimli uygulamak için öneriler
Modüler öğretimde yararlanacağınız her yöntemin öğrencilerinizle birlikte planlamasını mutlaka yapınız.
Kendinizi sürekli yenilemeli ve geliştirmelisiniz. Öğrencinize bu yönde örnek olmalısınız.
Süreç içinde Modüler Öğretimi daha etkili hale nasıl getirebilirim sorusunu kendinize sürekli sormalısınız.Çeşitli öğretim yöntemlerini irdelemeli ve bunlardan hangisinin sizin öğretmenlik kimliğiniz ve değerlerinizle bağdaştığına karar vermeniz gerekir.
Modüler öğretimin esnek yapısı sizin bu yöndeki kararınızı kolaylaştıracaktır.
Yararlanılabilecek Kaynaklar
Akgül, F.(2004). Çağdaş bir eğitim organizasyonu biçimi olarak modüler öğretim - kuramdan uygulamaya. Pelikan yayıncılık.
Doğan, H. (1997). Eğitimde program ve öğretim tasarımı.Önder Matbaacılık.
Saban, A. (2000). Öğrenme öğretme süreci-Yeni teori ve yaklaşımlar.Nobel yayın dağıtım.
Quality Matters in International Vocational Education And Training. Ankara University IVETA Conference 1998
Yararlanılabilecek Kaynaklar
Alkan,C. ve Teker, N.(1992). Programlı öğretim Değişik teknolojiler ve Türkiye’deki Uygulama. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Akpınar,A. (2002). Mesleki eğitim sistemi açısından meslek standartlarının geliştirilmesi. Mesleki Eğitim ve İstihdam Uluslar arası semineri. Kızılcahamam- Ankara
CEDEFOP (2001). European structure of qualification levels, WEB://www2.trainingvillage.gr/etv/publication/systeme.asp
ETF(European Training Foundation). (1997) Glossary of labour market terms and standard and curriculum develeopment terms. Torino-İtaly, WEB:http://www.etf.eu.int.
