İÇİndekiler öĞrenme faaliyeti
Yüklə 0,64 Mb.
|
İÇİNDEKİLER ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ... .4 1. KLİMALAR TANIMI VE ÇEŞİTLERİ ... ...4 1.1. Klimanın Tanımı ve Tarihi ... .4 1.2. Klima Çeşitleri ... .7 1.2.1. Klima Sistemlerinin Sınıflandırılması ... ..7 UYGULAMA FAALİYETİ ... .24 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ... ...25 ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ... ..26 2. BTU NEDİR? NASIL HESAPLANIR? ... ..26 2.1. BTU Nedir? ... ...26 2.2. BTU Nasıl Hesaplanır?... ..27 UYGULAMA FAALİYETİ ... .29 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ... ...30 3. KLİMALARIN TEKNİK ÖZELLİKLERİ ... ...31 3.1. Duvar Tipi Mono Split Klima ... .31 3.2. Duvar Tipi Multi Split Klima ... .33 3.3. Salon Tipi Split Klima ... ...33 3.4. Yer/Tavan Tipi Split Klima ... .34 3.5. Pencere Tipi Klimalar ... ...35 3.6. Klimalarda Kullanılan Teknik Terimler ... .35 AMA FAALİYETİ ... ..39 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ... ..40 ÖĞRENME FAALİYETİ-4 ... ..41 4. KLİMALARDA ISITMA VE SOĞUTMA... ...41 4.1. Klima Cihazları Nasıl Soğutur? ... .41 4.2. Klima Cihazları Nasıl Isıtır? ... ...41 4.3. Soğutma Çevriminde Kullanılan Ana Elemanlar Kompresörler... ..44 4.3.1. Pistonlu Kompresörler ... ..44 4.3.2. Rotary Kompresörler ... .44 4.3.3. Scroll Kompresörler ... ..45 4.3.4. Isı Pompası ... ...45 UYGULAMA FAALİYETİ ... .47 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ... ..48 ÖĞRENME FAALİYETİ-5 ... ..49 5. HAVA VE HAVA KONTROL SİSTEMLERİ ... ...49 5.1. Hava ve Hava Kontrol Sistemi ... ..49 5.2. Hava Hareketi ... ...56 5.3. Hava Temizleme Cihazları ... ..57 5.3.1. Filtreli Sistemler... ..57 5.3.2. Nem Alma Cihazları... ..58 UYGULAMA FAALİYETİ ... .60 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ... ..61 ÖĞRENME FAALİYETİ-6 ... ..62 6. KLİMA SEÇİMİ ... ...62 i 6.1. Mekana Uygun Değerde Klima Seçimi ... ..62 6.1.1. Klima Seçim Kriterleri ... .63 6.1.2. Ofis Binalarında Klima Seçimi ... .64 6.1.3. Banka Şubeleri Klima Seçimi ... ...64 6.1.4. Sinema, Tiyatro, Konser Salonları Klima Seçimi ... .65 6.1.5. Süper Marketler Klima Seçimi ... .65 6.1.6. Lokantalar, Kafeler, Barlar Klima Seçimi ... ...65 6.1.7. Konutlar, Yaşam Mahalleri Klima Seçimi ... ..65 UYGULAMA FAALİYETİ ... .67 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ... ...68 MODÜL DEĞERLENDİRME ... .69 CEVAP ANAHTARLARI ... .70 ÖNERİLEN KAYNAKLAR ... .72 KAYNAKLAR ... ...73 ii
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1
Çeşitli mekanlarda kullanılan klima sistemi çeşitlerini araştırınız. Çeşitli klima üreticilerinden almış olduğunuz katolog ve broşürleri derse
Araştırma işlemleri için çeşitli tipte mekanları (okul, ev, market, bankav.b.) yerleri gezmeniz gerekmektedir.Ayrıca çeşitli beyaz eşya satıcılarına uğrayarak klimalarla ilgili katalog ve broşür isteyiniz..Katalog ve broşürlere klima markalarının web sitelerinden internet aracılığı ile de ulaşabilirsiniz. Kazanmış olduğunuz bilgi ve becerileri arkadaş grubunuz ile paylaşınız. 1. KLİMALAR TANIMI VE ÇEŞİTLERİ 1.1. Klimanın Tanımı ve Tarihi Klima ısıtma, soğutma, temizleme, sirkülasyon yaptırma ve havanın nem miktarının belirli bir oranda tutulması işlevinin sürekli olarak temin ve tesis edilmesi işlemidir. Bunların, kısmen gerçekleştirilmesi her ne kadar yalnız başına bir Tüm Klima değil ise bile, günümüzde bunların bir veya birkaçının kontrol edilmesi de Klima olarak ifade edilmektedir Şekil 1-1 Şekil 1-2 4 Şekil 1.3 Şekil 1.4 Milattan sonra 1500’lü yıllarda Leonard da Vinci, Milano dükü olan patronunun hanımının odasını soğutmak için, su ile çalışan bazen’de köleler tarafından çevrilen ilk fanı yapmıştır. Bu, belki de kapalı bir mekanın koşullarım otomatik olarak değiştirmek için ilk girişimdir. Benzer bir cihaz olan tavandan asılı yelpaze Hindistan’da yıllarca önce kullanılmıştır. Başlangıçta uç kısmından iple bağlı ve insan gücü ile hareket ettirilirken daha sonra makine kullanılmıştır. Her ne kadar, bunlar günümüzde çok ilkel ve gülünç bulunsa bile, bugün insanların yaşadıkları ortamın havasını kontrol etme çabalarındaki, kat etmiş oldukları aşamayı çok iyi bir şekilde özetlemektedir. 19. Yüzyıldan sonra vantilasyon ve merkezi ısıtma sanatı büyük bir aşama kaydetmiştir. Fanların, kazanların, radyatörlerin icadı ile bu işlemler hemen kabul görmüş ve yaygılılaşmıştır. 1844 yılında Amerika’da Apalachicola Deniz Hastanesi Müdürü John Gorrie, ilk soğutma makinesi projesini anlatarak 1851 yılına kadar 8080 hastanın bağışı ile dünyadaki ilk endüstriyel tip soğutma/klima makinesi icadını gerçekleştirmiştir Gorrie’nin bu makinası tüm dünyada kabul görmüştür. 1880 yılma dek Gorrie’nin makinasmda bir dizi iyileştirrneler yapılmış ve Pistonlu Kompresörün bulunması ile yeni yeni buz makineleri, et paketleme, balık işleme makinaları soğutma, endüstriye tamamen yerleşmiştir. Bütün bu gelişmelerin ardından Amerika’da soğutma mühendisliği profesyonel bir mühendislik olarak kabul edilmiş ve 1904 yılında 70 üyesi ile ASRE (Amerikan Soğutma Mühendisleri Birliği) şekillenmiştir. Klimanm gerçek babasının 1876-1950 yılları arasında yaşamış olan Willis H. Carrier’in olduğu, bugün bu sektördeki birçok profesyonel ve tarihçi tarafından kabul edilmektedir. (Resim1.1) 1911 yılında, bugün klima hesaplarının temelini teşkil eden ve havanm sıcaklık, rutubet ve ısı tutumu arasındaki ilişkiyi gösteren psikrometrik tabloyu icad eden Carrier, parlak zekasıyla 1922 yılında ilk santrfüj soğutma makinesini icat etmiştir. 5 Şekil 1.5 Konfor kliması ilk büyük atağını 1920’li yıllarda Newyork’taki ünlü Rivoli, Paromount, Roxy gibi şehir sinemaları Times Square’deki Loew’s tiyatrolan ile yapmıştır. 20. Yüzyılın sonlarında dünyadaki yüzlerce sinema ve tiyatroda klima kullanılmaya başlanmıştır. Bu klima sistemlerinin çoğu uygulanacak mekana ve isteğe göre tasarlanıp, yerinde inşa edilen türde makinalardan oluşuyorken; 1920’lerin sonunda ilk oda tipi paket klima cihazlan fabrikalarda üretilmeye başlamıştır. Klima sektöründeki bir diğer devrim ise; 1930 yılında Dsi Pont fırmasının fiorokarbon freon soğutucu gazları geliştirmeleri ile gerçekleşmiştir. 1935 yılında endüstri, ilk hermetik kompresörü piyasaya sürmüş ve bugün aynı kapasitedeki benzerine nazaran çok daha büyük ölçülerde olan bu kompresörler uzun yıllar kullanılmıştır. İkinci Dünya Savaşından sonra, dünyadaki paket tipi klima cihazlarının üretimi ve kullanımında büyük bir artış olmuştur. Sektördeki bir diğer devrim ise, 1953 yılında ilk hava soğutmalı sisteme sahip uzay roketinin icat edilmesi ile yaşanmıştır. 1953 yılından sonra artık, hava soğutmalı kondenserli tip cihazlar evlerde, bürolarda ve hemen her mekanda kullanıma imkan verecek duruma gelmiştir. 1950’li yıllardan bugüne klima sistemlerinde de, gelişen malzeme kalitesi ve elektronik teknolojisi ile birlikte büyük aşamalar kaydedilmiş ve artık “nasıl bir klima” sorusuna ilave olarak “ne kadar ekonomik, ne kadar güvenilir, ne fonksiyonlara sahip, ne kadar estetik ve ne kadar az yer kaplıyor” sorularına eti uygun yanıtı verecek klima sistemlerinin rekabetleri söz konusu olmaya başlamıştır. Resim 1.1 6 1.2. Klima Çeşitleri 1.2.1. Klima Sistemlerinin Sınıflandırılması Binaların kullanım amaçları, bulundukları bölge ve bölgeye bağlı olarak dış hava şartları değişkendir. Yatırımcılar, bina sahipleri veya binayı kullananlar farklı işletme şartları talebinde bulunabilirler. Bu nedenlerle klima sistemleri bu ihtiyaçları karşılamak amacıyla genellikle çeşitli tipte ve özellikte projelendirilir, monte edilir ve işletilirler. Klima sistemlerini sınıflandırmanın amacı bir sistemi diğerinden ayırabilmeyi sağlamak ve ihtiyaçlara bağlı olarak en doğru klima sistemini seçmeyi kolaylaştıracak bir yöntem oluşturmaktır. Eğer tasarımcı bir klima sistemini doğru bir şekilde belirleyemezse ve diğerlerinden ayıramazsa, müşterisi için uygun sistemi seçmesi zor olacaktır. Klima sistemi çeşitlerini Hava dağıtım ve akışkan cinsine göre; Tüm havalı sistemler Hava-su ile çalışan sistemler
olarak sınıflandırabiliriz. 1.2.1.1. Bağımsız Üniteli Sistemler Split klimalar Pencere tipi klimalar
Taşınabilir tip portatif klimalar olarak sınıflandırabiliriz. Bu sistemlere bağımsız denmesinin nedeni; ilave bir ekipman (pompa, fan, klima santrali, v.b.)gerektirmeden bağımsız olarak klima işlemini yapabilmeleridir. Genellikle küçük ısıtma ve soğutma gereksinimi olan mekanlarda ve bireysel kullanımlara hizmet vermektedirler. Bu sistemlerde soğutma / ısıtma işlemini yapan tüm ekipman paket chaz içerisinde yer almaktadır. 1.2.1.2. Split Klimalar Duvar tipi mono split klimalar Duvar tipi multi split klimalar Salon tipi split klimalar Yer/tavan tipi split klimalar Split klimalar iç ve dış ünite olmak üzere iki üniteden meydana gelir. Dış ünite kompresör ve kondanser, iç ünite de evaporatörden meydana gelmiştir. Pencere tipi klimaların ikiye ayrılmış hali olarak düşünebiliriz. İç ve dış ünite arasındaki soğutucu akışkan dolaşımı, izoleli bakır borularla sağlanır. 7 Split klima sistemi tasarımının ve kullanımının nedeni, kompresör ve kondanser fanını dışarı yerleştirerek ortamdaki gürültü düzeyini minimize etmek, iç ünitenin yerleşiminde yer kazanmak ve ortamın estetik özelliklerinin korunmasını sağlamaktır. Split klimaların başlıca özellikleri her mekâna uygun model sağlayabilmeleri ve sessiz olmalarıdır. Bazı modellerde uzaktan kumanda, zaman ayarı, programlanabilme, nem alma, kapasite kontrolü v.b. ilave fonksiyonlar da mevcuttur. Split klimalar (Yalnız Soğutma) işlevli olmalarının yanında, ısıtma seçeneğini ısı Pompası) ve/veya (Elektrikli Isıtıcılı) olarak temin etmektedirler. Isı Pompası türü split klima ile; soğutmanın yanı sıra çok soğuk hava sıcaklığı olmayan zaman ve bölgelerde, ısıtma için de yararlanmak mümkündür. Resim 1.2: Klima çeşitleri 1.2.1.3. Duvar Tipi Mono Split Klimalar Bir iç ve bir dış veya bir dış birçok iç üniteden oluşan bu klimalar oldukça düşük ses seviyesinde çalışırlar. İç ünitelerle dış ünite arasında bakır boru, elektrik kablosu, drenaj hortumu, izole ve bandajdan oluşan bağlantının olması gerekir. Montaj uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. Duvar tipi split klimaların 7000 Btu/h ile 30000 Btu/h kapasiteler arasında değişik modelleri vardır. Konutlarda da problemsiz olarak kullanılabilmektedirler. 8 Resim.1.3: Duvar tipi klima Şekil 1.6: Duvar tipi klima iç-dış ünitesi 9 Şekil 1.7: Duvar tipi klima hava çevrimi Şekil 1.8: Duvar tipi klima dış üniteleri Şekil 1.9: Duvar tipi klima iç ünite şekli 10
Şekil 1.10: Duvar tipi klima parçaları Şekil 1.11: Klima kumanda cihazı 11
Şekil 1.12 1.2.1.4. Dış Ünitesiz Klimalar Bu klimalar incelendiğinde görülecektir ki tek veya iki baca bağlantısı ile kondenzasyon havası dış havaya bakan bir duvar veya bir pencereden sağlanmaktadır. Fakat bu uygulamalar genellikle pencerelerde uygulanmaktadır. Camın kesilmesi veya bacaların uç kısmına takılan aparatlar sayesinde pencere aralığından faydalanarak cihazın emiş ve egzost yapması sağlanmaktadır. "Single" veya "Unico" modellerinde ise uygulama duvara delik açmak suretiyle gerçekleştirilmektedir. Bu şekilde uygulama çok daha pratik hale getirilmiştir. Ayrıca cihaz boyutları da portatif klimalara göre çok daha ufak olması nedeniyle tercih sebebi olacaktır. Şekilde görüldüğü gibi duvara 2 adet 10 cm'lik delik açılır Şekil 1.13: Dış ünitesiz klima 12 1.2.1.5. Duvar Tipi Multi Split Klimalar Birbirinden bağımsız birden fazla bölgenin iklimlendirme ihtiyacının olduğu ve yük ihtiyacının
geçirilmesinin zor olduğu yapılar.Mekanik tesisatsa yeterince yer ayrılamayan, soğutucu sistemin açık havaya (çatı, bahçe v.b.) konulması gereken yapılar. Her noktasında konfor istenen villalar.Ayrı bölümlerindeki kiracı guruplarının kendilerine özel iklimlendirme faturası istediği iş merkezi,plazalar.İşletme maliyetinin düşük olmasının istendiği tüm projelerde Multi split sistemler kullanılabilir. Şekil 1.14: Multi split dış ünite 13
Şekil 1.15: Dış ünite Şekil 1.16: Klima yerleşimi
14
1.2.1.6. Salon Tipi Split Klimalar Özellikle mağaza ve toplantı salonu gibi insan sirkülasyonunun fazla olduğu
Resim 1.4: Salon tipi klima Şekil 1.18: Klima Dış ünitesi Şekil 1.19: Salon tipi klima çalışması 1.2.1.7. Yer/Tavan Tipi Split Klimalar Kaset Tipi Split Klimalar Otel lobisi ofis restaurant, toplantı odası gibi yüksek kapasite taleb eden mekanlar için
15
gönderilir.İki yöne dört yöne üfleme özellikleri sayesinde ortamı homojen olarak havalandırır.Ayrıca büyük bir kısmı tavana gömüldüğü için oldukca estetiktir. Resim 1.5: Tavan tipi klima Şekil 1.20: Tavan tipi klima montajı Şekil 1.21 16 Resim 1.6: Tavan tipi klima Şekil 1.22: Dış ünite Şekil 1.23: Tavan tipi klimada hava sirkülasyonu 17 Gizli Tavan Tipi Klimalar Cihaz tavanda bir boşluğa tümüyle gizlenebilir. Duvara, yere yada tavana yerleştirilen dağıtıcılar,sıcak yada soğuk havayı odaya düzenli bir şekilde yayar.Projenin ihtiyaçları doğrultusunda taze hava bağlantısı yapmak mümkündür. Şekil 1.24: Gizli tavan tipi klimalar Şekil 1.25 Şekil 1.26 18
Şekil 1.27 Şekil 1.28 Yer ve Tavan Tipi Klimalar Hem tavan hem de yere monte edilebilme özellikleri ile bu klimalar mağaza, ofis gibi makanlar için en ideal montaj ve estetik olanaklarını sunmaktadırlar. Salon tipi klimalarda olduğu gibi yer tipi klimalarda da ek ısıtıcı takviyesi vardır. Uzaktan kumandalı modelleri mevcutttur. Özellikle asma tavanın olmadığı mekanlarda tavana montaj kolaylığı ile hacim ferahlığı sağlar. Mekanın koşullarına göre yerleştirilme imkanı vardır. Estetik ve güçlü üfleme olanaklarıyla ortamın havasını homojen olarak havalandırır. 19
Resim 1.7: Tavan tipi klima Şekil 1.29: Klima dış ünitesi Şekil 1.30: Klima çalışma durumu 20 1.2.1.8. Portatif (Mobil) Klimalar Portatif klimanın çalışması; pratik olarak tasarlanmış ve taşınabilme özelliğinden dolayı klimanın sabit bir yerde soğutma yapması zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır. Portatif klimalar bir odadan diğerine tekerlekli yapısı sayesinde kolaylıkla taşınabileceği gibi oda içinde de esnek ve bükülebilen hortumları- nın müsade ettiği ölçüde hareket ettirilebilirler. Portatif klimaların üç tipi mevcuttu r: Mono blok. (tek gövdeli) Kondanseri ayrılabilen tip. Portatif spilit Mono blok portatif klimalarda ısının içerden dışarıya taşınabilmesi için yaklaşık 100 mm çapında spiral borunun ağzının pencere, duvar veya bacadan dışarıya çıkartılması gereklidir. Soğutma esnasında açığa çıkan nem cihaz içindeki su toplama tankında toplanır. Tankın doldurulması ile cihaz kendiliğinden durur. Cihazın tekrar çalışabilmesi için, bu suyun boşaltılıp tankın yerine takılması gerekir. Bu tiplerde kondanser, evaporatör, kompresör bir ünite içindedir. Kondanseri, ayrı tip portatif klimalar da, spilit klimalar da olduğu gibi iç ve dış olmak üzere iki ünite vardır ve bu üniteler birbirlerine kıvrılabilen bir boru demeti ile bağlıdır. Bu tiplerde kondansör ayrılarak dış mekana asılır. İç ünitede kompresör ve evaporatör aynı gövdeye monte edilmiştir. Portatif spiit klimalar da diğer spiit klimalar gibi kompresör ve kondansör dışı üniteyi evaporatör de iç üniteyi oluşturur. bu cihazların tek farklılıkları gaz borularının takılıp sökülebilir olmaları ve bu işlem için herhangi bir takıma ve teknisyene gerek olmamasıdır. Mono blok ve kondanseri ayrı tip portatif klimalar kompresörün iç ünite de olmasından dolayı aynı güçteki split cihazlardan biraz daha sesli çalışırlar. Şekil 1.31 21 Şekil 1.32: Çeşitli mobil klimalar 1.2.1.9. Pencere Tipi Klimalar Tek bir üniteden oluşan ve dış ortamla direk temasta olan, duvara veya pencereye
Tarih içerisinde, ilk oluşturulan klima tipi olarak göze çarpmaktadır. Zaman içerisinde geliştirilerek şu an mevcut pencere tipi klima tipine ulaşılmıştır. Pencere tipi klima, arzuya göre pencerede yada duvarda bir delik açılarak askı parçaları yardımıyla monte edilir. Klima montajıidealyüksekliği1.5 ila 2.00 metre arasındadır. Dış ortam ile direkt temas halinde olduğu için ,oda içerisine ihtiyaç duyulduğu zaman taze hava sağlama özelliğine sahip tipleri vardır.Pencere tipi klimalar“Yalnız Soğutma” işlevli olmalarının yanında ısıtma seçenekli; “IsıPompası (Heat-Pump) ve/veya “Elektrikli Isıtıcılı” olarak temin edilebilmektedir. (Isı pompasının avantajlarını ilgili bölümde bulabilirsiniz) Bazı modellerde; Uzaktan Kumanda, Zaman Ayarı, Programlanabilme ve Nem Alma gibi ilave fonksiyonlar vardır.
Şekil 1.33: Pencere tipi klimalar Bu tip klima cihazı, soğutma sistemi elemanlarının tamamının, tek bir gövde içinde
üstün olarak, dış ortamdan bir miktar (%5) taze hava alma özelliği vardır. Ayrıca ortam içinde hava sirkülasyonu filtreleme ve havanın neminin alınması işlevlerini de yerine getirmektedir. Şekil 1.34: Pencere tipi klima çalışması Bireysel klimalarda kullanılan ve pencere tipi klimalarda da ısıtma işlemi için tercih edilen ısı pompası uygulaması, soğutma çevriminin ters çalışması ile sağlanan bir metot dur ve ısıtma için kullanılan bir çok metottan daha ekonomik olarak tanımlanmaktadır. 23 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Lima çeşitlerini bilmek ve mekâna göre klima seçebilmek.
Bir mono split klima örneğini inceleyiniz. İç ve dış ünite şekillerini ve sayısını görünüz. Multi split klima iç ve dış ünite yapılarını inceleyiniz. Mono ve multi split klima arasındaki farkları gözlemleyiniz. Salon tipi split klima iç ve dış ünite yapılarını inceleyiniz. Yer tavan tipi split klima iç ve dış ünite yapılarını inceleyiniz. Pencere tipi klima yapısını inceleyiniz. 24 Öneriler
Klima çeşitlerini incelerken kataloğlardaki görüntülerinden de yararlanabilirsiniz Okulunuzda veya çevrenizde bulunan klimaların tipini ve bulundukları mekanları not ediniz. 
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
