Игтисадијјат илә сијасәтин бир-бири илә әлагәли олмасына сәбәб олан амилләрдән бири дә, истеһсал олунмуш малларын вә ја мәнфәә

ICTIMAI-SIYASI MÜTALIӘLӘRIN ӘSASLARI
BİRİNCİ CİLD

MÜӘLLIF: DOKTOR MӘHӘMMӘD RZA HAFIZINIYA

Kitabın adı:................Ictimai-siyasi mütaliələrin əsasları

Müəllif:......................Doktor Məhəmməd Rza Hafiziniya

Çap növbəsi:.................................................................Birinci

Çap tarixi:..................................................................................

Tiraj:...........................................................................................

Naşir:..........................................................................................

Mündəricat

MÜQӘDDIMӘ 6

BIRINCI FӘSIL 8

SIYASӘT ELMININ ӘSASLARI 8

(1-1) SIYASӘT ELMININ TӘ`RIF VӘ MӘFHUMU 8

(1-2) SIYASӘT ELMI ILӘ DIGӘR ELMLӘR ARASINDA OLAN ӘLAQӘLӘR 11

(1-2-1) SIYASӘT ELMI VӘ TARIX 12

(1-2-2) SIYASӘT ELMI VӘ SOSIOLOGIYA 13

(1-2-3) SIYASI ELMLӘR VӘ IQTISADIYYAT 14

(1-2-4) SIYASӘT VӘ COĞRAFIYA 16

(1-2-5) SIYASӘT VӘ PSIXOLOGIYA 18

(1-3) DÖVLӘT VӘ ONUN QURULUŞU 19

(1-3-1) DÖVLӘTI TӘŞKIL EDӘN ÜNSÜRLӘR 19

(1-3-2) DÖVLӘTIN MӘNŞӘYI 21

A) ILAHI IRADӘ NӘZӘRIYYӘSI 21

(1-4) DÖVLӘT QURULUŞU 25

(1-4-1) QANUNVERICILIK 26

(1-4-2) ICRAEDICI ORQAN 28

(1-5) SIYASI PARTIYA VӘ QÜDRӘTLӘR 31

(1-5-1) SIYASI PARTIYALAR 33

(1-6-) DÖVLӘTLӘRARASI ӘLAQӘLӘR 37

ISTIFADӘ OLUNAN MӘNBӘLӘR 40

IKINCI FӘSIL 41

XARICI SIYASӘT VӘ ISLAMDA BEYNӘLXALQ ӘLAQӘLӘRIN ӘSASLARI 41

(2-1) ISLAMDA BEYNӘLXALQ ӘLAQӘLӘRIN TARIXI 42

(2-1-1) QӘBILӘLӘR ARASI ӘLAQӘLӘR 43

(2-1-2) DÖVLӘTLӘRLӘ ӘLAQӘ 44

(2-1-3) PEYĞӘMBӘRIN (S) ZAMANINDA RUM VӘ IRAN IMPERATORLUQLARI ILӘ YARADILAN ӘLAQӘLӘR 45

(2-1-4) XӘLIFӘLӘR DÖVRÜ VӘ ISLAMDA BEYNӘLMILӘL ӘLAQӘLӘR 46

XILAFӘT DÖVRÜNÜN NӘTICӘLӘRI 47

(2-1-5) MÜSӘLMANLARIN BEYNӘLMILӘL SIYASӘTDӘN UZAQ DÜŞMӘLӘRI 49

(2-1-6) OSMANLI IMPERATORLUĞU VӘ BEYNӘLMILӘL ӘLAQӘLӘR 50

(2-1-7) MÜASIR DÖVR VӘ ISLAM DÜNYASINDA BEYNӘLMILӘL ӘLAQӘLӘR 51

ISLAMIN BEYNӘLXALQ ӘLAQӘLӘRINӘ HAKIM OLAN ÜMUMI QANUNLAR 54

(2-2-1) SÜLH VӘ ӘMIN-AMANLIQ ŞӘRAITINDӘ MÜŞTӘRӘK HӘYAT PRINSIPI; 54

(2-2) PEYĞӘMBӘRIN (S) RӘFTAR VӘ DAVRANIŞLARI 55

SÜLH VӘ ӘMIN-AMANLIQ ŞӘRAITINDӘ MÜŞTӘRӘK HӘYAT TӘRZI 56

ISLAM FIQH VӘ IQTISADIYYATINDA MÜŞAHIDӘ OLUNAN MÜŞTӘRӘK HӘYAT PRINSIPI 56

(2-2-2) ÜMUMBӘŞӘRI ÇAĞIRIŞ PRINSIPI 58

(2-2-3) MÜDAXILӘ PRINSIPI 59

(2-2-4) QARŞILIQLI MÜBARIZӘ PRINSIPI 60

(2-2-5) ӘHDӘ VӘFA PRINSIPI 61

(2-2-6) DÖVLӘTLӘRIN TAM AZADLIQ HUQUQUNA DAIR BӘRABӘRLIK PRINSIPI 63

MÜSTӘQILLIK VӘ HAKIMIYYӘT 63

(2-2-7) AZADLIQ HӘRӘKATLARINDAN MÜDAFIӘ PRINSIPI 64

(2-3) QUR`AN VӘ BEYNӘLXALQ ӘLAQӘLӘR 70

(2-3-1) ISLAMA DӘ`VӘT 70

(2-3-2) QUR`ANIN ICBARI ӘQIDӘYӘ MӘNFI MÜNASIBӘTI 72

(2-3-2) QUR`ANIN QEYRI-MÜSӘLMANLARLA SAXLANILAN ӘLAQӘ VӘ SӘMIMI DOSTLUQ MÜNASIBӘTLӘRINӘ OLAN BAXIŞI 73

(2-3-4) QUR`ANIN HÖKMRANLIQ MӘSӘLӘSINӘ OLAN MӘNFI MÜNASIBӘTI 74

(2-3-5) QUR`ANIN MÜXTӘLIF MILLӘTLӘRIN TANINILMASINA OLAN BAXIŞI 75

(2-3-6) QUR`ANIN BEYNӘLXALQ ӘLAQӘLӘRDӘ ӘLDӘ OLUNMALI OLAN SÜLH VӘ BIRLIYӘ BAXIŞI 77

(2-3-7) QUR`ANIN MÜQAVILӘ ӘSASINDA BӘRQӘRAR OLUNAN ӘLAQӘLӘRӘ OLAN MÜNASIBӘTI 78

(2-3-8) QUR`ANIN CIHADA OLAN BAXIŞI 79

(2-4) DÖVLӘT KONSTITUSIYASININ IRANIN XARICI SIYASӘTINӘ OLAN BAXIŞI 81

ÜÇÜNCÜ FӘSIL 84

SIYASI COĞRAFIYA VӘ GEOPOLITOLOGIYA 84

ÖN SÖZ 85

(3-1) SIYASI COĞRAFIYA 87

(3-1-1) SIYASI COĞRAFIYANIN MӘFHUM VӘ TӘ`RIFI 87

(3-1-2) SIYASI MӘNTӘQӘ 90

(3-1-3) SIYASI MӘNTӘQӘLӘRIN XÜSUSIYYӘTLӘRI 90

4-SIYASI IQTIDARIN MӘRKӘZDӘN ӘTRAFA DOĞRU ZӘIFLӘMӘSI 91

(3-1-4) SIYASI MӘNTӘQӘLӘRIN NÖVLӘRI 97

2-ÖLKӘ DAXILINDӘ YERLӘŞӘN SIYASI MӘNTӘQӘLӘR 98

(AVTONOM VILAYӘTLӘR) 98

(3-1-5) ÖLKӘ VӘ YA MÜSTӘQIL SIYASI MӘNTӘQӘ 99

(3-1-6) MILLI DÖVLӘT VӘ YA SIYASI MӘNTӘQӘLӘRIN NÖVLӘRI 108

1-SADӘ VӘ YA UNITAR DÖVLӘTLӘR 108

SADӘ (UNITAR) DÖVLӘTLӘRIN NÖVLӘRI 109

UNITAR DÖVLӘTLӘRIN XÜSUSIYYӘTLӘRI 110

UNITAR DÖVLӘTLӘRIN ÜSTÜNLÜKLӘRI 111

UNITAR DÖVLӘTIN ÇATIŞMAMAZLIQLARI 111

2-FEDERAL DÖVLӘTLӘR 112

FEDERAL DÖVLӘTLӘRIN NÖVLӘRI 112

FEDERAL DÖVLӘTLӘRIN XÜSUSIYYӘTLӘRI 113

FEDERAL DÖVLӘTIN FӘALIYYӘTLӘRI 114

FEDERAL DÖVLӘTIN ÇATIŞMAMAZLIQLARI 115

FEDERAL VӘ KONFEDERAL DÖVLӘTӘLӘR ARASINDA OLAN FӘRQLӘR 115

3-REGIONAL DÖVLӘTLӘR 116

(3-1-7) MÜSTӘQIL DÖVLӘT VӘ YA ÖLKӘNIN TӘHLIL VӘ ARAŞDIRMASI 117

1-DÖVLӘTIN MEYDANA GӘLMӘ SӘBӘBLӘRI 117

2-COĞRAFI MÖVQE VӘ ONUN SIYASI ROLU 122

3-ӘRAZI 124

ӘRAZI GENIŞLIYI 124

ӘRAZI QURULUŞU 124

RELYEF 125

TӘBII MӘNBӘLӘR 126

MILLӘT 126

SIYASI MӘRKӘZ DAIRӘSI 128

PAYTAXTLARIN TӘ`SIS OLUNMASINA TӘ`SIR GÖSTӘRӘN ӘN MÜHÜM AMILLӘR 128

SӘRHӘD 130

SӘRHӘDLӘRIN IFA ETDIYI ROL 130

SӘRHӘD NÖVLӘRI 131

TORPAQ SӘRHDLӘR 131

DӘNIZ SӘRHӘDLӘRI 132

HAVA SӘRHӘDLӘRI 132

ӘRAZININ SIYASI IDARӘETMӘ VӘ TӘŞKILATÇILIĞI 133

ӘRAZILӘRIN SIYASI TӘŞKILATÇILIĞINA NӘZARӘT EDӘN AMILLӘR 133

ӘRAZILӘRIN SIYASI TӘŞKILATÇILIĞINDAN MӘQSӘD VӘ YA ÖLKӘ BÖLGÜSÜ 134

ӘRAZININ MÜTӘŞӘKKIL HAL TAPMASI ÜÇÜN LAZIM OLAN ŞӘRTLӘR 134

SIYASI ӘRAZININ (ÖLKӘ VӘ MӘNTӘQӘ) TӘŞKILATLANDIRILMASINDA DIQQӘT YETIRILMӘSI LAZIM OLAN MӘSӘLӘLӘR 135

COĞRAFI ӘSASLAR 135

BEYNӘLXALQ ӘLAQӘLӘRDӘ MÖVCUD ZIDDIYYӘTLӘR 135

ISTIFADӘ OLUNAN MӘNBӘLӘR 139

(3-2) GEOPOLITOLOGIYA 141

(3-2-1) GEOPOLITOLOGIYANIN TӘ`RIF VӘ MӘFHUMU 142

BӘ`ZI GEPOLITIK TERMINLӘR 145

(3-2-2) GEOPOLITIK AMILLӘR 146

1-SABIT GEOPOLITIK AMILLӘR 147

2-DӘYIŞKӘN GEOPOLITIK AMILLӘR 151

IQTISADI POTENSIAL 155

(3-2-3) XX ӘSRIN GEOPOLITIK NӘZӘRIYYӘLӘRI 156

1-RATZELIN HӘYATI ATMOSFER NӘZӘRIYYӘSI (1895) 157

2-DӘNIZ QÜDRӘTI NӘZӘRIYYӘSI (1890) 158

3-TORPAQ QÜDRӘTI NӘZӘRIYYӘSI (1904) 159

4-REYMLANDEN NӘZӘRIYYӘSI (1942) 160

5-HAVA QÜDRӘTI NӘZӘRIYYӘSI (1950) 160

6-KOHENIN SISTEM NӘZӘRIYYӘSI 161

DÜNYANIN GEOPOLITIK QURULUŞU 162

7-SIVILIZASIYALARIN TOQQUŞMA NӘZӘRIYYӘSI 165

(3-2-4) MILLI QÜDRӘT 168

1-MILLI QÜDRӘTDӘN ISTIFADӘ OLUNAN MӘRӘHӘLӘLӘR 169

2-MILLI QÜDRӘTDӘN ISTIFADӘ OLUNMASININ IRADLARI 170

3-MILI QÜDRӘTIN DӘRӘCӘLӘRI 170

4-MILLI QÜDRӘTIN MӘNBӘLӘRI VӘ YA QÜDRӘTӘ SӘBӘB OLAN AMILLӘR 171

(3-2-5) MILLI MӘNAFE VӘ HӘDӘFLӘR 174

(3-2-6) MILLI STRATEGIYA 175

ISTIFADӘ OLUNAN MӘNBӘLӘR 177