İHTİsas eğİTİm merkezi MÜDÜRLÜĞÜ İnsanlar arasi iLİŞKİleri Ön plana çikaran hadisler biTİrme tezi Hazırlayan Dursun boz trabzon–2006

BEŞERİ İLİŞKİLERDE KAÇINILMASI GEREKEN HUSUSLAR

Önceki bölümde insan ilişkilerinin düzelmesi ve müspet manada en üst düzeye ulaşması için yapılması gerekenleri ayetler ve hadisler ışığında açıklamaya ve konuyla ilgili hadisleri belli başlıklar altında zikretmeye çalıştık. Bu bölümde de yine beşeri ilişkilerin en ideal seviyeye ulaşabilmesi için, kaçınılması gereken hususları ele alcağız. Aslında birinci ve ikinci bölümde zikredilen hususlar, bir bütünün parçalarıdırlar. Ancak bizim maksadımız konuyla ilgili hadislere dikkat çekmek olduğundan, çeşitli bölüm ve başlıklar açmanın uygun olacağını düşündük

1-YALAN SÖYLEMEK

Yalan; aldatmak amacıyla bilerek ve gerçeğe aykırı olarak söylenen sözdür.¹ Yalancılık son derece çirkin bir huydur. Dinimiz yalanı haram kılmış ve şiddetle yasaklamıştır.² Yalan insanı günaha götürdüğü gibi insanın büyük bir ahlaki çöküntüye düşmesine ve beşeri ilişkilerin de zayıflamasına sebebiyet vermektedir. Yalan dile ait bir afettir. Dil ise kalbin sözcüsü olarak insanın tüm organlarını ve davranışlarını etkilemektedir. Yalan insanı her türlü kötülüğe sevk eden bir etmendir. Yalan söylemeyi adet edinen kimse diğer kötülükleri de işlemekten geri duramaz. O halde hem dünyada mahcubiyetlere sebep olması, hem de ahirette cehenneme götürmesi düşünülerek, yalana ve yalancılığa asla iltifat etmemek, müsamaha göstermemek ve mümkün olduğunca ondan uzak kalmaya çalışmak gerekir.

Şu durumlarda yalan söylemek caiz görülmüştür. Kocanın geçimsiz eşini yatıştırması için, harpte düşmanı yanıltmak için, ve iki kişinin arasını düzeltmek için ³

Hadisler:

من كان يؤمن با الله و اليومالاخر فليحسن الى جاره، ومن كان يؤمن با الله واليم الاخرفليكرم ضيفه،

ومن كان يؤمن با الله واليو م الاخر فليقل خيرا او ليصمت

“Allah’a ve ahiret gününe iman eden komşusuna iyi davransın. Allah’a ve ahiret gününe iman eden komşusuna ikram etsin. Allah’a ve ahiret gününe iman eden hayır söylesin veya sussun ”⁴

الا اْنبئكم باْكبر الكبا ئر ؟ قلنا بلى يا رسول. قا ل : الا شراك با الله ، وعقوق الوا لدين، وكان متكئا فجلس فقا ل : الا و قول الزور فمازال يكررها حتى قلنا : ليته سكت

Resulullah sav “en büyük günahı size bildireyim mi?” buyurdu. Sahabe-i kiram: Evet Ya Resulalla deyince, Peygamberimiz: “Allah’a şirk koşmak, ana babaya itaatsizlik etmek” buyurduktan sonra yaslandığı yerden doğrulup oturdu ve “ İyi belleyin birde yalan söylemek ve yalancı şahitlik yapmaktır” buyurdu. Bu son cümleyi sürekli tekrarladı. Biz daha fazla üzülmesini arzu etmediğimiz için “ keşke sussa” diye temennide bulunduk. ⁵

اربع من كن فيه كان منافقا خالصا. ومن كانت فيه خصلة منهن كانت فيه خصلة من النفاق حتى يدعهن : اذا ئتمن خان واذا حدث كذب واذا عاهد غدر واذا خاصم فجر

“Dört şey vardır ki bunlar kimde bulunursa o kimse halis münafıktır. Ve her kimde bunlardan biri bulunursa, onu bırakıncaya kadar kendisinde bir münafık sıfatı var demektir: Kendisine (güven duyularak) verilen emanete hıyanet eder. Konuştuğunda yalan konuşur. Söz verdiğinde sözünde durmaz.⁶

ان الصدق يهدي الى البر ، و ان البر يهدى الىالجنة ، و ان الرجل ليصد ق حتى يكتب عند الله صديقا. وان الكذب يهدى الى الفجور ، و ان الفجور يهدي الى النار ، وان الرجل ليكذب حتى يكتب عند الله كذابا

“Şüphesiz ki sözde ve işte doğruluk, hayra ve üstün iyiliğe yöneltir. İyilikte cennete iletir. Kişi doğru söyleye söyleye Allah katında –sıddık- diye kaydedilir. Yalancılık (fücur) yoldan çıkmaya sürükler. Fücur da cehenneme götürür. Kişi yalancılığı meslek edinince Allah katında kezzap diye yazılır.”⁷

ويل ل الذى يحدث فيكذب ليضحك به القوم ويل له ويل له

“Sözleriyle bir toplumu güldürmek için konuşup ta yalan söyleyen kimseye yazıklar olsun, yazıklar olsun, yazıklar olsun.”⁸

كفى باالمرء اثما ان يحدث بكل ما سمع

“Kişiye günah olarak her duyduğunu söylemesi yeter.”⁹

2-BİR BİR KUSURUNU ARAŞTIRMAK

Peygamberler dışında gizli günahları bulunmayan kimse hemen hemen yok denecek kadar azdır. İşlenen gizli kusurlar kul ile Allah arasındadır. Hiç kimsenin bu gizli kusurları araştırmaya veya bu kusurlara tesadüfen rastlayan birisinin onları deşifre etmeye hakkı yoktur. Eğer insan, mümin kardeşinin gizli hallerini araştırır ve başkalarına açıklarsa, din kardeşinin insanlar arasında itibarını kaybetmesine ve büyük bir boşluğa düşmesine sebep olur. İnsanların gizli suçlarını araştırmanın şu tehlikesi de vardır. Suçları teşhir edilen kimse, nasıl olsa başkaları tarafından kötü tanındığı düşüncesine kapılarak artık aynı kusurları açıktan işlemekten çekinmeyen hayâsız bir insan haline gelebilir. Çünkü utanma duygusunu kaybeden insan artık rahatlıkla her kusuru işleyebilir. Nitekim bir hadisi şerifte “ utanmazsan dilediğini yap”¹⁰ buyrularak bu gerçeğe vurgu yapılmıştır.

İnsanların kusurlarını araştırmanın beşeri ilişkileri olumsuz yönde etkileyeceği aşikârdır. Etkilemekten de öte dargınlıklara, kavgalara hatta ölümlere dahi götürmesi kuvvetle muhtemeldir. Onun için yüce dinimiz bu çirkin huyu son derece çirkin bulmuş ve şiddetle yasaklamıştır.

Hadisler:

انك ان التبعت عورات المسلمين افسدتهم او كدت ان تفسدهم

“Müslümanların gizli hallerini araştırırsan onları fesada sokar veya fesada yaklaştırmış olursun”¹¹

المؤمن مر ات المؤمن ، والمؤمن اخوالمؤمن يكف عليه ضيعته و يحوطه من وراءه

“Mümin müminin aynasıdır, mümin müminin kardeşidir; geçimini sağlamada ona yardımcı olur ve onu çepeçevre kuşatır.”¹²

من عير اخاه بذ نب لم يمت حتى يعمله

“Her kim kardeşini bir suçla ayıplarsa o suçu işlemeden ölmez.”¹³

اذا قال الرجل هلك الناس فهو اهلكهم

“Bir kimse insanlar helak oldu derse o onların en çok helak olanıdır.”¹⁴

من راى عورة فستراها كان كمن احيى موؤودة

“Bir Müslüman’a ait her hangi bir kusuru görüpte onu saklayan kimse diri diri mezara gömülen bir kız çocuğunu mezardan çıkararak hayata kavuşturan gibidir.”¹⁵