İHTİsas eğİTİm merkezi MÜDÜRLÜĞÜ İnsanlar arasi iLİŞKİleri Ön plana çikaran hadisler biTİrme tezi Hazırlayan Dursun boz trabzon–2006

6-SU-İ ZANDA BULUNMAK

Zan; kesin bilgi olmadan öyle veya böyle tahminde bulunmak ve buna dayanarak hüküm vermek demektir.³³ İyi tahmine hüsn-i zan, kötü tahmin ve düşünceye de su-i zan denir. Mümin için yasaklanan su-i zandır. Ayeti kerimede “Ey iman edenler zanda bulunmaktan çokça sakının zira zannın bir kısmı günahtır. Bir bir suçunu araştırmayın, kimseyi kimseye çekiştirmeyin, hanginiz ölü bir kardeşinin etini yemekten hoşlanır? Ondan tiksinirsiniz. Allah’a saygılı olun Allah tevbeleri daima kabul edendir.”³⁴ . Buyrularak zannın dünyevi ve uhrevi açıdan ne kadar sakıncalı olduğu bildirilmiştir. Zannın yalan olması, onu söyleyenin söylediğini tam olarak bilmemesinden kaynaklanmaktadır. Yine Kur-anı Kerimde, müminlerin iyice araştırmadan, karşı taraftan gelen barış tekliflerini zanla değerlendirerek hüküm vermeleri yasaklanmış, verilecek herhangi bir hüküm için iyice araştırmak suretiyle kesin bilgilerle hareket etmenin gerekliliğine vurgu yapılmıştır.

Müslüman’a yakışan din kardeşi için iyi fikir ve güzel düşünce beslemektir. Aksi takdirde, kardeşlik ve dostluklar bozulur, kargaşa ve cinayetler devreye girer.

Hadisler:

ايا كم والظن فا ن الظن اكذب الحديث

“Zandan sakının. Çünkü zan sözlerin en yalan olanıdır.”³⁵

7-KÜS DURMAK

Farklı sebeplere dayalı olarak insanlar birbirlerine kızıp küsebilirler. Ancak bunun makul ve meşru bir sürede sona erdirilmesi gerekir. Meşru bir sebeple ve terbiye maksadıyla olmaksızın, bir müslümanın din kardeşiyle üç günden fazla küsmesi, selamı sabahı kesmesi caiz değildir.³⁶ Eğer küsme ve dargınlık, karşı tarafın meşru olmayan bir fiil ve davranışından ileri gelir ve onu yola getirmeyi hedef alıyorsa bu meşrudur. Nitekim Peygamber (sav)ve ashabı Tebük seferine mazeretleri bulunmadığı halde katılmayan üç kişiye, affedildiklerini bildiren bir ayet ininceye kadar elli gün onlara selam vermemiş, yanlarına oturmamış ve onlarla konuşmamıştır.³⁷

İnsanoğlu yapısı itibariyle çok farklı duyguları barındıran bir canlıdır. İstemediği olaylara karşı farklı farklı tepkiler verebilir. Bazen darılıp küsebilir, fakat bir anlık duygulara karşı verilen bu istenmeyen tepkiyi bir an önce unutup ileri götürmemek gerekir. Beşeri ilişkilerin iyi olabilmesi için, beşeriyyetten kaynaklanan bazı noksanlıkları bağışlamak durumundayız.

Hadisler:

لا تبا غضوا ولا تحاسدوا ولا تدا بروا وكونوا عبادالله اخوانا . ولا يحل لمسلم ان يهجر اخاه فوق ثلاث

“Birbirinize buğz etmeyin, birbirinize hased etmeyin, birbirinize sırt dönmeyin. Ey Allah’ın kulları! Kardeş olunuz. Bir müslümana din kardeşi ile üç günden fazla dargın durması helal olmaz.”³⁸

لا يحل لمسلم ان يهجر اخاه فوق ثلاث ليال . يلتقيان فيعرض هذا ويعرض هذا وخيرهما الذي يبداْ با السلام

“Bir müslümana din kardeşi ile üç günden fazla dargın durması helal olmaz. Karşılaştıklarında yüz çevirirlerse onların hayırlısı selama önce başlayandır.”³⁹

لا يحل لمسلم ان يهجر اخا ه فوق ثلاث، فمن هجر فوق ثلاث فمات دخلت النار

“Müslümanın din kardeşine üç günden fazla dargın durması helal olmaz. Kim Müslüman kardeşini terk eder ve o hal üzere ölürse cehenneme girer.”⁴⁰

من هجر اخاه سنة كسفك دمه

“Din kardeşiyle bir yıl dargın duran, onu öldürmüş gibi olur.”⁴¹

8-BİRBİRİNE KARŞI KIRICI İFADELER KULLANMAK

Beşeri ilişkilerde sakınılması gereken önemli hususlardan bir tanesi de birbirine karşı kırıcı ifadeler kullanmaktır. Birbirine sövüp saymak karşısındakini rencide edecek şekilde konuşmak, bir bir namusuna, dinine, insanlık ve Müslümanlık değerlerine dil uzatmak bu bağlamda dikkat edilmesi gereken hususların başında gelir.

İnsanın kendisini rahatsız eden ve hoşuna gitmeyen durumlar karşısında kızması normaldir. Fakat bu kızgınlıkla hareket edip insanlara sövüp saymak ve taşkınlıklara sebebiyet vermek yanlıştır. İnsan öfkeli halinde bile itidalle hareket etmeye çalışmalı “öfkeyle kalkan zararla oturur,”ilkesini unutmadan her türlü fevri davranışlardan çekinmelidir.”Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır,”anlayışıyla insan her zaman güzel ifadeler kullanmaya çalışmalı ve yüzünden tebessümü eksik etmemelidir.

Hadisler:

سبا ب المسلم فسوق و قتاله كفر

“Müslümana sövmek fasıklık, onunla savaşmak küfürdür.”⁴²

لا يرمي رجل رجلا با الفسق و الكفر الا ارتدت عليه ان لم يكن صاحبه كذالك

“Hiç kimse, bir başkasına fasık veya kâfir demesin. Şayet itham altında bulun kişide bu sıfatlar yoksa o söz onu söyleyene döner.”⁴³

ان من اكبر الكبا ئر ، شتم الرجل وا لد يه . فقالوا يا رسول الله ! و هل يشتم الرجل والد يه . قال نعم يسب ابا الرجل فيسب ابا ه، و يسب امه فيسب امه

Peygamberimiz (sav) , “Bir kimsenin kendi ana babasına sövmesi büyük günahlardandır” buyurdu. Ashab-ı kiram: Ya Resulallah! İnsan kendi ana babasına söver mi? deyice Peygamberimiz: “Evet kişi birinin babasına söver, o da onun babasına söver. Birinin ansına söver o da onun ansına söver”⁴⁴ buyurdu

ليس المؤمن با الطعان و لا اللعان و لا الفاحش ولا البذي

“Diliyle başkalarını yaralayan, lanet okuyan, kötülük yapan ve kötü söz söyleyen kimse gerçek mümin değildir.”⁴⁵

لا تلاعنوا بلعنة الله ولا بغضب الله ولا با النار

“Birbirinizi Allah’ın lanetiyle, gazabıyla ve cehennemin ateşiyle lanetlemeyin”⁴⁶

قيل يا رسو ل الله ادع الله على المشركين . قال : انى لم ابعث لعانا و لكن بعثت رحمة

Denildi ki ey Allah’ın Resul’ü müşriklere beddua et. Bunun üzerine Peygamberimiz; “Ben lanet edici olarak değil, merhamet edici olarak gönderildim”⁴⁷