İhtiyaç: Karşılandığında kişiyi mutlu eden, karşılanmadığında mutsuzluk yaratan her şey. İhtiyaç: Karşılandığında kişiyi mutlu eden, karşılanmadığında mutsuzluk yaratan her şey
İktisat biliminde; her türlü fayda yaratmaya, iktisadi mal ve hizmetler meydana getirmeye üretim denir.
Üretim; insan ihtiyaçlarını gideren mal ve hizmetleri elde etmek amacıyla yapılan her türlü çaba ve faaliyet.
Üretim Faktörleri: Mal ve hizmetleri ortaya koyabilmek için gerekli bulunan öğeler.
İktisat Bilimine Göre;
İktisat Bilimine Göre;
Girişimci
Girişimci
İktisat: Malların kıtlığı.
İktisat: Malların kıtlığı.
Kıt kaynakların etkin ve rasyonel kullanımı.
Davranış Bilimleri: İnsan (çalışan, tedarikçi, müşteri, aracı)
Psikoloji, sosyoloji, sosyal psikoloji, çalışma psikolojisi vs.
Matematik- İstatistik: Kalite kontrol, denetim, pazarlama araştırmaları vs.
Hukuk: İnsanlar, kurumlar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi
Genel Amaçları
Genel Amaçları
Ekonomik Açıdan
Ekonomik Açıdan
İşletmelerin Ekonomik Yapı Bakımından Sınıflandırılması
İşletmelerin Ekonomik Yapı Bakımından Sınıflandırılması
Üretici İşletmeler
Satıcı İşletmeler
Hizmet İşletmeleri
Tüketicilerin Türüne Göre İşletmelerin Sınıflandırılması
Nihai Tüketiciler İçin Mal ve Hizmet Üreten İşletmeler
Diğer İşletmeler İçin Mal ve Hizmet Üreten İşletmeler
İşletmelerin Faaliyet konuları Bakımından Sınıflandırılması
İşletmelerin Sermaye Mülkiyeti Açısından Sınıflandırılması
İşletmelerin Sermaye Mülkiyeti Açısından Sınıflandırılması
Özel Sektör İşletmeleri
Kamu Sektörü İşletmeleri
Sermayesinin Tümü Devletçe Konan İşletmeler
Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT)
İktisadi Devlet Teşekkülleri (İDT): Sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan KİT’lerdir.
Kamu İktisadi Kuruluşları(KİK): Sermayesinin tamamı devlete ait olup, tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan KİT’lerdir.
Yabancı Sermayeli İşletmeler
Genel merkezi belli bir ülkede olduğu halde faaliyetini bir veya birden fazla başka ülkede kendisi tarafından koordine edilen şubeler, yavru şirketler veya bağlı şirketler aracılığıyla kararlaştırılan bir işletme politikasına uygun olarak yürüten büyük şirketlerdir.
Genel merkezi belli bir ülkede olduğu halde faaliyetini bir veya birden fazla başka ülkede kendisi tarafından koordine edilen şubeler, yavru şirketler veya bağlı şirketler aracılığıyla kararlaştırılan bir işletme politikasına uygun olarak yürüten büyük şirketlerdir.
Büyüklüklerine Göre İşletmelerin Sınıflandırılması
İşçi Sayısı : 1-9 Mikro İşletme
İşçi Sayısı : 1-9 Mikro İşletme
10-49 Küçük İşletme
50-150/250 Orta Büyüklükte İşletme
150/250- Büyük İşletme
KOBİ’ler: Bir yandan kendi başlarına büyüklerle rekabet içinde nihai mal ve hizmet üretmek suretiyle ekonomik kalkınmaya katkıda bulunurken diğer yandan da büyük işletmeleri tamamlayarak veya destekleyerek birlikte katkıda bulunurlar. Yan sanayi kurarak büyük işletmelerle ortak bir yaşam kurarlar.
Satın almada avantajlı(büyük hacim, indirimli fiyat).
Ar-ge ve reklam olanağı var.
Üretim sonucu ortaya çıkan döküntüleri ve atıkları değerlendirme imkanı var.
Tek Kişi İşletmeleri
Tek Kişi İşletmeleri
En eski, en basit ve en çok görülen işletme tipidir.
İşletmenin sahibi, aynı zamanda tek yetkili ve sorumlu kişidir. Tüm kar ve risk kendisine aittir.
İşletmenin tüzel kişiliği yoktur.
Az sermaye gerektiren küçük işletmeler için en uygun hukuki şekildir.
Yararları
Yararları
Ortaklıklar
Ortaklıklar
Şirket: Birden fazla kimsenin ekonomik bir faaliyetten elde edilecek kârı paylaşmak ve zarara katlanmak için emek ve sermayelerini bir araya getirdikleri birliktelik
Bu amaca ulaşmak için ortaklar arasında bir anlaşma
Sermaye, emek, vs.
Adi şirket, kanunen yasak olmayan her türlü amaç ve konu için kurulabilir.
Adi şirket, kanunen yasak olmayan her türlü amaç ve konu için kurulabilir.
Borçlar Kanunu’nca kuruluşu özel bir şekle bağlanmıştır.
Adi şirketin tüzel kişiliği yoktur.
Ortaklar, şirket borçlarından tüm malvarlıkları ile sınırsız sorumludurlar.
Adi şirketin ortakları gerçek veya tüzel kişiler olabilir.
Kâr ve zararın paylaşılması konusunda sözleşmede bir hüküm yoksa paylaşım eşit olarak gerçekleşir.
Yönetim, bütün ortaklara aittir.
Ticaret şirketlerinin tümü tüzel kişiliğe sahiptir.
Ticaret şirketlerinin tümü tüzel kişiliğe sahiptir.
Şirket sözleşmeleri yazılı olmak zorundadır.
- Şahıs şirketleri: Kuruluş ve faaliyetler süresince ortakların kendi varlıklarının, yeteneklerinin ve kişiliklerinin büyük önemi vardır.
- Sermaye şirketleri: Ortakların kişiliği değil, koydukları sermaye payları önemlidir.
En az iki gerçek kişi arasında kurulabilir. Tüzel kişiler kollektif şirkete ortak olamaz.
En az iki gerçek kişi arasında kurulabilir. Tüzel kişiler kollektif şirkete ortak olamaz.
Şirket ortakları şirket borçlarından dolayı tüm malvarlıklarıyla ikinci derecede, sınırsız ve ortaklaşa sorumludurlar.
AVANTAJLARI
AVANTAJLARI
Kollektif şirket, yakın geçmişe kadar ülkemizde en fazla rağbet gören bir şirket türüdür.
Bunlar genellikle, ortakların kişisel emek ve çabalarına ya da ismine gereksinim gösterildiği, işletme konusunun fazla risk taşımadığı küçük ya da orta çaptaki ticari işletmelerdir.
Her ne kadar yasal bir zorunluluk yoksa da, ortak sayıları fazla değildir; ortaklar birbirini tanır ve güvenir, hatta ortaklar arasında çoğu durumda bir akrabalık ilişkisi bile vardır.
Kollektif şirket ortakları, şirket borçlarından tüm mal varlığı ile sınırsız olarak sorumludurlar. Bu nedenle, şirket iş ve çıkarlarına büyük önem verirler.
Kollektif şirkette kuruluş işlemleri basit, çabuk ve ucuzdur.
SAKINCALARI
SAKINCALARI
Kişi ve güven unsurunun büyük önem taşıması nedeniyle, ortaklardan birinin ölümü ya da şirketten ayrılması, şirketin varlığını tehlikeye sokar.
Şirket borçlarından tüm ortaklar sınırsız ve kişisel olarak sorumlu olduğundan, bir ortağın hatalı ya da hesapsız davranışı sonucu diğer ortaklar da tüm mal varlıklarını yitirebilirler.
Ortakların kişiliği ve aralarındaki güven ilişkisinin önemi sonucu, kollektif şirketlerde ortak sayısı sınırlı kalır ve ortaklık sermayesinin büyümesine engel olur.
Şirketin uğraşı alanının riskli bir girişim olduğu durumlarda da kollektif şirket türü elverişli değildir.
Kollektif şirkete gibi kişi ortaklığıdır.
Kollektif şirkete gibi kişi ortaklığıdır.
Tüzel kişiliği vardır.
Farkı, ortakların sorumlulukları noktasında ortaya çıkar.
Komandite ortaklar, kollektif şirket ortağı gibi gerçek kişi olmak zorundadır ve üçüncü kişiler karşı sorumlulukları sınırsızdır.
Komanditer ortaklar, gerçek veya tüzel kişi olabilir, üçüncü kişilere karşı koyduğu sermaye ile sınırlı sorumluluğa sahiptir.
Sermaye şirketlerinin en tipik örneğidir.
Sermaye şirketlerinin en tipik örneğidir.
Anonim şirketler kanunen yasak olmayan her türlü iktisadi amaç için kurulabilirler.
Hukukumuzda bazı faaliyet konularında ticari işletme işletmek ancak Anonim Şirket şeklinde örgütlenmiş olmakla mümkündür. Örneğin: Bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama (leasing), aracı kurumlar, döviz büroları, holdingler, Radyo ve TV şirketleri vb.
Anonim şirketin tüzel kişiliği vardır.
Sermayenin tabana yayılmasına hizmet ederler.
Sermayesi belirli ve paylara bölünmüştür.
Sermayesi belirli ve paylara bölünmüştür.
En az 50.000 TL ile kurulabilir.
Gerçek veya tüzel kişilerden oluşan en az beş kurucu ortak olmalıdır.
Ülkemizde yalnızca Anonim Şirketler “hisse senedi” çıkarabilirler.
Anonim şirketler borçlarından dolayı sadece kendi malvarlığı ile sorumludur. Sermaye payını ödeyen ortağın mal varlığı, şirket borcu dolayısıyla takip edilemez.
AVANTAJLARI
AVANTAJLARI
Kapitalist ekonomik sisteme en uygun şirket türüdür.
Küçük tasarrufları bünyesinde toplayarak büyük sermaye oluşumlarına olanak verir.
Girişim riskinin bir çok ortak arasında paylaştırılarak küçültülmesini sağlar.
Profesyonel yönetici yetiştirilmesine, geliştirilmesine en uygun ortaklıktır.
Büyük ve çağdaş işletme örgütlerinin kurulmasına olanak verdiğinden, ileri yönetim teknikleri uygulayarak büyük üretim ve yatırımlara girişebilecek güçlerin bir araya gelmesini sağlar. Bu da ekonomik gelişmeye katkı yapar.
Ortakların sorumlulukları payları ile sınırlıdır.
Şirketin veya payların devri kolaydır, şirket uzun süre yaşayabilir.
Büyüme yeteneği fazladır.
Devlet denetimine en kolay olanak veren türdür.
SAKINCALARI
SAKINCALARI
Kuruluş ve yönetim bakımından biçimsel işlemler çoktur.
Yönetim ve örgütlenme maliyetleri yüksektir.
Karar alma mekanizması kişi ortaklıklarına (örn: Koll. Şti.) ve az ortaklı Limited Şirketlere oranla daha ağır işler.
Bazı durumlarda aslında azınlıkta kalan ortaklar, Genel Kurulda çoğunluğu elde ederek kendi çıkarlarına uygun kararlar alabilirler.
Ortaklar arasındaki tek önemli bağ yalnızca maddi bağdır. Ortaklar, çoğu zaman birbirlerini tanımazlar bile.
Yöneticilerin ihmal ya da kötü niyetli davranışları, çoğunluğu oluşturan masum ortakları büyük zararlara uğratabilir.
Ekonomik etkinin yanında toplumsal ve siyasal etki gücü ülke yönetiminde kendini gösterebilir.
Ortak sayısı en az 2 en fazla 50 olabilir.
Ortak sayısı en az 2 en fazla 50 olabilir.
Gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulabilir.
Limited şirketler bankacılık ve sigortacılıkla uğraşamazlar.
Her ortağın bir payı var.
Sermayesi paylara bölünmüştür.
Ortaklar tarafından konulan sermaye için hisse senedi çıkarılamaz.
Alacaklılara karşı sorumlu olan, şirketin tüzel kişiliğidir. Sermaye payını ödeyen ortağın mal varlığı, şirket borcu dolayısıyla takip edilemez.
Limited Şirketler hisse senedi ve benzeri menkul kıymetler çıkaramazlar.
Limited şirketler halka açılamazlar.
Ortak sayısına getirilen üst sınır dolayısıyla büyüme kapasiteleri sınırlıdır.
Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket , diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir.
Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket , diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir.
???? Bu şirket türünün komandit şirketten farkı nedir?
???? Bu şirket türünün anonim şirketlerden farkı nedir?
Ortakların iktisadi çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım ve dayanışma yoluyla sağlamak ve korumak amacıyla kurulan tüzel kişiliğe sahip ortaklıklardır.
Ortakların iktisadi çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım ve dayanışma yoluyla sağlamak ve korumak amacıyla kurulan tüzel kişiliğe sahip ortaklıklardır.
Temel amaç, ortakların gereksinimlerini hep birlikte daha kolay ve ucuza sağlamaktır. Temel amaç “kar etmek” değildir.
Türlerine göre ev sahibi olmak (yapı kooperatifleri), tüketim maddelerini toptancıdan temin etmek (tüketim kooperatifleri), ürünleri pazarlarda doğrudan doğruya satmak (pazarlama kooperatifleri), üretim faktörlerini almak (üretim kooperatifleri) gibi konularda ortakların ekonomik çıkarlarını korumak için kurulurlar.
En az 7 ortak tarafından kurulurlar.
İLKELERİ
* Açık ortaklık: Gönüllü üyelik, giriş ve çıkış isteğe bağlı
* Demokratik yönetim: Tüm üyelerin eşitliği
* Sermayeye sınırlı faiz ve işletme fazlalarının oranlı dağıtımı
* Maliyetine hizmet
* Irksal, dinsel ve siyasal tarafsızlık
Kural olarak dernekler işletme kurup işletemezler. Ancak, Medeni Kanun’umuz derneklerin asıl amaçları iktisadi olmayan işletmeler kurabilmelerine imkan vermiştir.
Kural olarak dernekler işletme kurup işletemezler. Ancak, Medeni Kanun’umuz derneklerin asıl amaçları iktisadi olmayan işletmeler kurabilmelerine imkan vermiştir.
Dernekler ve vakıflar, sadece manevi amaçlar için kurulabilirler. Ancak denek ya da vakıf, bu manevi amacın gerçekleştirilmesi için bir ticari işletme işletmek durumunda kalabilir. Örneğin, mali kaynak sağlamak üzere lüks bir otel işletebilir.
Yasak olan kar elde etmek amacına sahip olmak değil; elde edilen karı üyeler arasında paylaştırmaktır. Elde edilen karın, kazanç paylaşmak dışındaki amaç için kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
Örneğin Kızılay derneği, Kristal Kar Oteli, Kızılay Doğal Kaynak Suyu, Kızılay Mineralli Su ve Kızılay Çadır Üretim İşletmesini işletmektedir. Bu işletmelerden elde edilen gelir, Kızılay derneğinin esas amacı doğrultusunda harcanmak durumundadır.
Birlikler
Birlikler
Centilmenlik Anlaşmaları: Güven esasına dayanır. Yasal bağlayıcılığı yoktur. Belli amaçları gerçekleştirmek için yazılı ve sözlü olarak yapılabilir.
Konsorsiyumlar: Büyük çaplı taahhüt işlerinde ihaleyi kazanabilmek için aynı veya farklı ülkelerden, aynı dalda veya farklı ihtisas dallarındaki işletmelerin finansal olanaklarını veya teknolojik ya da diğer üstünlüklerini birleştirip işbirliği yapmaları.
Boğaz Köprüsü, Keban Barajı…
Birlikler
Birlikler
Karteller: Aynı dalda faaliyet gösteren işletmelerin aralarındaki rekabeti kaldırmak için hukuki bağımsızlıklarını yitirmeden yaptıkları anlaşma ile oluşturdukları tekelci birlik.
Sermayeler birleşmez, iktisadi bağımsızlık tam olmasa da vardır.
Sermaye güçlerini belirli bir amaç için birlikte kullanırlar.
Kartel oluşabilmesi için kartele katılan işletmelerin söz konusu üretim alanında en büyük paya sahip olması, güçlü ve etkin olması gerekir.
(ya kartele uyarsın, ya da piyasadan çekilirsin)
Birlikler
Birlikler
Konsern: Daha az firmanın daha yakın ilişkilerle bir araya gelerek kârlarını arttırmaya çalışmasıdır. Hukuki bağımsızlık vardır ama iktisadi bağımsızlık ortadan kalkar.
Birlikler
Birlikler
Tröstler : İki veya daha çok işletmenin hukuki ve iktisadi bağımsızlıklarını yitirerek sermaye ve yönetimlerini birleştirmeleridir.
Kartelden farkı; hukuki iktisadi bağımsızlığın kaybedilmesi ve belli bir dalda olmayıp farklı üretim dalları arasında da yapılabilmesidir.
Üstünlükleri: kuvvetli sermaye yapısı,
yönetimin tek elde toplanması,
işletmelerarası rekabetin hemen hemen ortadan kalkması,
işletmelerin büyük kârlar sağlaması.
Sakıncaları : bürokrasinin ve üretim masraflarının artması,
büyük ekonomik gücün politik baskı aracı olarak kullanılması.
Birlikler
Birlikler
Holdingler: Bir şirketin başka bir şirketin hisse senetlerinin büyük bir bölümünü satın alarak onların yönetim ve denetimini ele geçirmesiyle oluşan şirketler grubudur.
Holdingi oluşturan tüm şirket ve işletmeler yasal açıdan varlıklarını ve görünüşlerini korurlar. Fakat yasal açıdan bağımsızlıklarını zayıflatmış ve yitirmiş sayılırlar.
Birlikler
Birlikler
Tam Birleşme (Füzyon): iki veya daha fazla işletmenin tek işletme haline gelmesi.
Biri diğerini satın alır, ona katılır ya da ikisi beraber yeni bir işletme olarak ortaya çıkabilir.
Avantajları: Yönetim, ar-ge ve pazarlamada tasarruf,
