«Agar (Biz) sizni (haq yo‘lda) sobitqadam qilmaganimizda, ularga bir oz moyil bo‘lishingizga oz qolgan edi» (Isro surasi, 74-oyat), deyilgan bo‘lsa-yu, qanday qilib
gapirish fitnasidan qo‘rqmasin?!»
Sahl (r.a.) aytadilar: «Ilmning hammasi dunyodir. Oxirat esa, unga amal qilishdir.
Ixloslisidan boshqa amalning hammasi behuda».
Yana aytganlarki: «Olimlardan tashqari hamma o‘likdir. Ilmiga amal qiluvchilardan
boshqa barcha olimlar sarxushdir. Ixloslilardan tashqari barcha amal qiluvchilar
aldangandir. Ixlosli kishi esa, oqibati nima bilan tugashini bilguncha xavfdadir».
Abu Sulaymon Doroniy (r.a.) aytadilar: «Qachon bir kishi hadis qidirsa yoki uylansa,
tirikchilik umidida safarga chiqsa, u dunyoga bog‘lanib qolgandir». Bu zot («hadis
Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy
www.ziyouz.com kutubxonasi 99
qidirsa» degan jumla bilan) hadis isnodlarining eng oliylarini yoki oxiratni talab qilishda
ehtiyoj bo‘lmaydigan hadislarni nazarda tutganlar.
Iso (a.s.) aytgan ekanlar: «Yo‘li oxiratga yo‘nalgani holda, o‘zi dunyoga yuzlangan odam
qanday qilib ilm ahlidan bo‘ladi?! Kalomni unga amal qilish uchun emas, balki faqat
bilish uchungina o‘rgangan kishi qanday qilib ilm ahlidan bo‘ladi?!»
Solih ibn Kayson Basriy (r.a.) aytadilar: «Men ko‘p olimlarni ko‘rdim. Ular hadislarni
biluvchi fojir olimlardan Allohdan panoh tilar edilar».
Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qiladilar: «Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): «Kim
Allohning rizosini topishga vasila bo‘ladigan ilmni dunyo maqomlaridan biriga erishish
uchun talab qiladigan bo‘lsa, qiyomat kunida jannatning hidini ham hidlamaydi»,144
dedilar».
Alloh taolo yomonlik olimlarini «ilm bilan dunyoni yeyish» sifati bilan, oxirat olimlarini
esa, «xushu’ va zohidlik» sifati bilan sifatlagan. Alloh taolo dunyo olimlari haqida
shunday deydi:
«Eslang (Ey Muhammad), Alloh Kitob berilgan kimsalardan «Albatta, u Kitobni
