Ihyou ulumid-din

qilgan kishi uchun Alloh beradigan ajr-savob yaxshiroq-ku!, dedilar» (Qasas
surasi, 79¬80-oyatlar). Alloh taolo bu oyatda ilm ahllarini «oxiratni dunyodan ustun
qo‘yuvchilar» deya ta’rifladi.
(Oxirat olimlarining alomatlaridan) yana biri fe’li so‘ziga zid bo‘lmasligi, balki o‘zi
qilmagan ishni boshqalarga buyurmasligidir. Alloh taolo shunday marhamat qiladi:
«Odamlarni yaxshilikka chorlab, o‘zlaringizni unutasizlarmi?» (Baqara surasi,
44-oyat).
149. Abu Nu’aym «Al-Huliya»da va Ibn Javziy «Mavzu’ot»da rivoyat qilishgan.
Boshqa bir oyatda aytadi:
«Sizlarning o‘zlaringiz qilmaydigan ishni (qilamiz deb) aytishlaringiz Alloh
nazdida o‘ta manfur (ishdir)» (Saf surasi, 3-oyat).
Alloh taolo Shuayb (a.s.) qissasida shunday deydi:
Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy
www.ziyouz.com kutubxonasi 102
«Men sizlarga xilof qilib, sizlarni qaytarayotgan narsani o‘zim qilishni
istamayman» (Hud surasi, 88-oyat).
Yana bir boshqa oyatda marhamat qiladi:
«Allohdan qo‘rqingiz! Alloh sizlarga (shunday) ta’lim beradi» (Baqara surasi,
282-oyat).
Yana marhamat qiladi:
«Allohdan qo‘rqingiz va bilingizki, siz U bilan muloqot qiluvchidirsiz» (Baqara
surasi, 223-oyat).
Yana Alloh taolo aytadi:
«Allohdan qo‘rqingiz va eshitingiz» (Moida surasi, 108-oyat).
Rivoyat qilinishicha, Alloh taolo Iso alayhissalomga shunday degan: «Ey Maryam o‘g‘li!
Avvalo nafsingga nasihat qil. Agar nafsing bu nasihatni qabul qilsa, keyin boshqa
odamlarga nasihat qil. Aks holda Mendan uyal».
Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Isro kechasida lablari olovdan bo‘lgan
qaychilar bilan kesilayotgan qavmlar oldidan o‘tdim va: «Sizlar kimsizlar?» deb so‘radim.
Ular: «Yaxshilikka buyurib, o‘zimiz qilmas edik, yomonlikdan qaytarib, uni o‘zimiz
qilaverar edik»,150 deb javob berishdi.
Yana Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) deydilar: «Ummatimning halokati fojir
olimlar va johil obidlar sabablidir. Yomonlarning eng yomoni – olimlarning yomoni.
Yaxshilarning eng yaxshisi – olimlarning yaxshisi».151
Avzoiy aytadilar: «Kofirlar jasadining hididan qabrlar shikoyat qilganida, Alloh ularga:
«Yomon olimlarning qorinlari sizlar aytayotganingizdan ko‘ra badbo‘yroqdir», deb vahiy
qildi».
Fuzayl ibn Iyoz (r.a.) aytadilar: «Menga shunday so‘z yetdiki, qiyomat kunida
butparastlardan oldin olimlar ichidagi fosiqlar hisob-kitob qilinadi».
150. Ibn Hibbon «Sahih» kitoblarida, Imom Ahmad «Musnad»larida, Tabriziy «Mishkotul masobih»da rivoyat qilishgan.
151. Doramiy hadisning oxirini mursal holda rivoyat qilgan. Lekin hadisning avvalgi qismini topa olmadim.
Abu Dardo (r.a.) aytadilar: «Bilmaydiganlarning holiga bir bora voy bo‘lsin! Bilib, amal
qilmaydiganlarning holiga yetti marta voy bo‘lsin!»
Sha’biy (r.a.) aytadilar: «Qiyomat kuni jannat ahllaridan bir qavm do‘zax ahllaridan bir
qavmni ko‘rib qoladi va ulardan: «Sizni nima do‘zaxga kiritib qo‘ydi? Holbuki, sizlar
o‘rgatgan odob va ilm fazilati bilan Alloh bizni jannatga kiritdi-ku!» deb so‘raydi. Ular:
«Biz yaxshilikka buyurib, o‘zimiz qilmasdik. Yomonlikdan qaytarib, o‘zimiz qilar edik»,
deb javob beradi.
Hotamul Asom (r.a.) deydilar: «Qiyomatda odamlarga ilm o‘rgatgan, odamlar o‘sha
ilmga amal qilib, najot topgan, lekin o‘zi unga amal qilmasdan, halok bo‘lgan kishidanda
qattiq hasrat qiluvchi kimsa bo‘lmaydi».
Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy