Ihyou ulumid-din

www.ziyouz.com kutubxonasi 112
Shuning uchun Said ibn Musayya (r.a.): «Qachon bir olimning amirlar atrofida o‘ralashib
yurganini ko‘rsangiz, undan ehtiyot bo‘ling. Chunki u o‘g‘ridir», deganlar.
Avzoiy (r.a.) aytadilar: «Amaldorni ziyorat qiluvchi olimdan ko‘ra Allohga yoqimsizroq
hech narsa yo‘qdir».
Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) shunday deganlar: «Olimlarning yomoni amirlar
huzuriga borganlaridir. Amirlarning yaxshilari olimlar huzuriga kelganlaridir».162
Makhul Damashqiy (r.a.) aytadilar: «Kim Qur’onni ta’lim olsa va dinni chuqur o‘rgansa,
keyin podshohga laganbardorlik bilan uning huzuridagi narsani tama’ qilib, yaqin bo‘lsa,
(shu maqsadda) bosgan qadamlari sonicha jahannam o‘tidan bo‘lgan dengizga sho‘ng‘ib
boradi».
162. Ibn Moja avvalgi qismini zaif sanad bilan rivoyat qilgan.
Samnun (r.a.) aytadilar: «Olimning suhbatiga kelinadi, lekin u topilmaydi. Uning
qaerdaligini so‘ralsa, amirning huzurida deyiladi. Naqadar yomon!!».
Yana aytadilar: «Ilgari qachon bir olim dunyoni sevganini ko‘rsangiz, undan ehtiyot
bo‘linglar, deganlarini eshitgan edim» Men buni tajriba qilib, sinab ko‘rdim. Podshohning
huzuriga kirib chiqqandan keyin nafsimni hisobga tortdim va unda inqirozni ko‘rdim.
Holbuki, eng og‘ir va qo‘pol so‘zlar aytishimni hamda sultonning xohishiga qarshi
chiqishimni bilasizlar. Shunga qaramasdan, men undan biror narsa olmasam ham va bir
ho‘plam suvini ichmasam ham, o‘rnimga boshqasini yuborib, o‘zim kirishdan qutilib
qolishni yaxshi ko‘rdim».
Keyin yana shunday dedilar: «Zamonamiz olimlari Bani Isroil olimlaridan yomonroqdir.
(Chunki) podshohga faqat ruxsat berilgan va nafsi havosiga muvofiq keladigan narsalar
haqida gapiradilar. Agar podshohga zimmasidagi vazifalar va najotiga sabab bo‘luvchi
ishlar haqida xabar bersalar edi, ularni og‘ir sanardi va huzuriga kirishlarini yomon
ko‘rgan bo‘lardi. Mana shu narsa olimlar uchun Parvardigorlari huzurida najotdir».
Hasan Basriy (r.a.) aytadilar: «Sizlardan oldingilar orasida Islomga kirishda muqaddam
va Rasulullohning (sollallohu alayhi vasallam) suhbatlariga erishgan bir zot bor edi.
(Abdulloh ibn Muborak: «Hasan Basriy Sa’d ibn Abu Vaqqosni (r.a.) nazarda tutgan»,
deganlar.) U podshohlar atrofida o‘ralashib yurmasdi va o‘zini ulardan chetga olar edi.
Farzandlari unga: «Rasulullohning (sollallohu alayhi vasallam) suhbatlarida va Islomga
kirishda peshqadamlikda siz kabi bo‘lganlar ham ularning huzuriga boryapti. Siz ham
borsangiz-chi?!» dedi. U zot: «Ey farzandlarim! Qavm bir o‘likni o‘rab olgan bo‘lsa, unga
men ham boraymi?! Allohga qasamki, kuchim yetganicha, ulardan qochaman», dedilar.
Farzandlari: «Ey otajon! Unda biz ochlikdan o‘lib ketamiz-ku», dedi. U zot: «Ey
bolalarim! Semiz munofiq bo‘lgan holda o‘lishdan ko‘ra, och mo‘min holda o‘lishim,
menga suyukliroqdir», dedilar. Allohga qasamki, tuproq iymonni emas, balki sut va
yog‘larni yeyishini bilganidan keyin farzandlari jim qoldilar».
Bu qissada shunga ishora borki, podshoh huzuriga kirgan kishi munofiqlikdan qutula
olmaydi. Bu ish esa iymonga ziddir.
Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy