Ijtimoiy fanlar va texnika fakulteti iqtisodiyot kafedrasi,,iqtisodiyot nazariyasi
Yüklə 169,79 Kb.
|
Xulosa Men bu kurs ishida Banklarning kelib chiqishi, rivojlanishi, O’zbekiston Respublikasiga kirib kelishi va amalga oshirilgan ishlar va hozirgi holat haqida ma’lumot berishga harakat qildim. Kurs ishining amaliy qismiga mavzu sifatida O’zbekiston Respublikasida joylashgan ayrim Banklar va xususan, Xalq Bankini tanlab, ular haqida ma’lumotlar, ulardagi kredit foiz stavkalari, kredit muddatlari, miqdorlarini ko’rsatib o’tdim. Demak, Bank tizimini qaytadan tashkil etish 1987-yilda boshlandi. Bu jarayonda bank tizimining tashkiliy tuzilmasini o‘zgartirish, banklarning rolini oshirish, iqtisodiy tizimning rivojlanishiga ularning ta’sirini kuchaytirish, kreditni harakatdagi iqtisodiy dastaklarga aylantirish ko‘zda tutilgandi. Qayta tashkil etish jarayonining birinchi bosqichi davlat bankining yangi tuzilmasini tashkil etish bilan boshlandi. Qayta tashkil etish modeli quyidagilarni o‘z ichiga oladi: - ikki bosqichli bank tizimini vujudga keltirish: Markaziy emission bank va bevosita xo‘jaliklarga xizmat ko‘rsatuvchi ixtisoslashgan davlat banklari; - ixtisoslashtirilgan banklarni to‘laligicha xo‘jalik hisobiga va o‘z-o‘zini moliyalashga o‘tkazish; - iqtisodiy tizim doirasida yuridik va jismoniy shaxslar bilan bo‘ladigan kredit munosabatlari, uslublari va shakllarini takomillashtirish va boshqalar. Bank tizimini takomillashtirish jarayoni davomida davlat banki o‘zining kredit tizimidagi markaziy o‘rnini saqlab qolgan holda korxona va tashkilotlarga kredit berish va ular bilan hisob-kitoblarni olib borish funksiyasini maxsus ixtisoslashgan banklarga topshirdi. Ya’ni bankning emission faoliyatini kreditlash faoliyati bilan birga olib borish funksiyasiga chek qo‘yiladi. Davlat banki ixtisoslashgan banklar faoliyatini boshqaruvchi, barcha banklar uchun bir xil pul- kredit siyosatini olib boruvchi muassasaga aylandi. Bank tizimining takomillashtirilishi natijasida vujudga kelgan maxsus ixtisoslashgan banklar: Sanoat qurilish banki, Kommunal kurilish va Sotsial taraqqiyot banki, Agrosanoat banki, Tashqi iqtisodiy faoliyat banki, Jamg‘arma banki tashkil qilinib xo‘jaliklar bilan banklar o‘rtasidagi aloqalar tobora yaqinlashdi, Ixtisoslashtirilgan davlat banklari o‘zlarida ma’lum darajada boshqaruvchilik rolini saqlab qoldilar. Bank tizimini takomillashtirish jarayonida juda muhim natijalarga erishildi, lekin tashkil qilingan banklar iqtisodiy munosabatlarning xususiyatlarini to‘liq ifoda qilolmasdi, shuning uchun ham bank tizimini yanada takomillashtirish ob’ektiv zaruriyatga aylandi. 1988-yildan boshlab, ikki bosqichli bank tizimi tashkil etila boshlandi. Lekin bu davrda, markazlashtirilgan rejalashda Markaziy bankning roli hali ham yuqori, sohalarning deyarli hamma qismi davlat tasarrufida edi. O‘zbekiston Respublikasida ikki bosqichli bank tizimini tashkil etishga real asos 1991-yil 15-fevralda “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi Qonuni asosida yuzaga keldi. Bu qonunga asosan davlat boshqaruv organlari respublika Markaziy banki faoliyatiga aralashmasliklari kerak edi. U faqat Respublika Oliy majlisiga hisobot beradi. Bu qonunni amalga tadbiq etish, asosan, Respublikamiz mustaqillikni qo‘lga kiritgandan so‘ng boshlandi. Aksiyadorlik tijorat Xalq banki O‘zbekistonning eng qadimiy banklaridan biridir. Uning Toshkentdagi birlamchi jamg‘arma kassalari 1875-yilda tashkil etilgan. O‘zbekiston Respublikasi hukumatining 1995-yil 4-oktyabrdagi qaroriga asosan „O‘zjamg‘armabank“ davlat-tijorat Xalq banki etib qayta tuzilgan. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015-yil 24-apreldagi „Aksiyadorlik jamiyatlarida zamonaviy korporativ boshqaruv uslublarini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida“gi PF-4720-sonli Farmoniga asosan bank nomi „Aksiyadorlik tijorat Xalq banki“ nomiga o‘zgartirilgan. Bugungi kunda, Xalq banki O‘zbekiston bank tizimining muhim bo‘g‘ini hisoblanadi. 196 ta hududiy va tuman (shahar) filiallari, 106 ta „Bank xizmatlar markazi“, 3 000 dan ortiq kassalar; 355 ta 24/7/365 — rejimida ishlaydigan „Elektron ofislar“ faoliyat yuritmoqda. Mijozlarga sifatli xizmat ko‘rsatishni tashkil etish uchun bankomatlar sonini oshirish va ularning doimiy ishchi holatda bo‘lishini taʼminlash maqsadida alohida tarkibiy bo‘linma tashkil etilgan va bugungi kunda respublika bo‘yicha joylarda 1 289 ta bankomatlar faoliyat yuritmoqda. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: 1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T. SHarq, 2014 yil. 2. O‘zbekiston Respublikasi “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi Qonuni. – Toshkent: O‘zbekiston, 1995 yil 21 dekabr. 3. O‘zbekiston Respublikasi “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida” gi Qonuni. – Toshkent: O‘zbekiston, 1996 yil 25 aprel. 4. O‘zbekiston Respublikasi “Mikromoliyalash to‘g‘risida”gi Qonuni 2006 yil 15 sentyabr. 5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va qarorlari. 6.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Yosh oilalarni moddiy va ma’naviy qo‘llab-quvvatlashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida" 2007 yil 18 maydagi. 7.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bank tizimini yanada isloh qilish va erinlashtirish chora tadbirlari to’g’tisida”gi Qarori 2005-yil 15-aprel 8.„Народный банк. Реквизиты.“ (deadlink). 2-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-iyul 2016-yil. 9. „Квартальный отчёт (I квартал 2016)“ (deadlink). 16-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-iyul 2016-yil. 10. „Квартальный отчёт (IV квартал 2015)“ (deadlink). 26-avgust 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-iyul 2016-yil. 11. „Основные показатели деятельности Народного банка РУз“ (deadlink). 24-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-iyul 2016-yil. 12. „Народный банк. Дочерние компании“ (deadlink). 24-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-iyul 2016-yil. 13. “TARMOQLAR VA SOHALAR MARKETINGGI” fanidan o’quv uslubiy majmua 14. “Pul, Kredit va Banklar” kitobi I.I. Alimov Internet saytlari: http://www.xb.uz/sites/default/files/page_files/auditorskaya_otchetnost_za_2014_god.pdf https://bank.uz/uz/credits/potrebitelskiy-kredit?PAGEN_1=4 http://m.xabar.uz/uz/iqtisodiyot/xalq-banki-kredit-kartasini https://bank.uz/uz/orgs/banks?NAME=Xalq&set_filter=yes https://bankxizmatlari.uz/uz/banks/37923/ Tayanch iboralar: Asosiy vositalar – bu moddiy ishlab chiqarish sohasida va ishlab chiqarishga taalluqli bo‘lmagan sohada uzoq muddat davomida (bir yildan ortiq) harakatda bo‘ladigan hamda ijaraga topshirilib ham foydalaniladigan moddiy aktivlardir. Audit – xo‘jalik faoliyatini tekshirish, taftish va tahlil qilish. Auditor – malaka sertifikatiga ega bo‘lgan jismoniy yoki yuridik shaxsdir Bank - moliyaviy korxona bo‘lib, u vaqtincha bo‘sh bo‘lgan pulmablag‘larini o‘zida saqlaydi, iqtisodiyot ob’ektlariga kreditlar beradi, korxonalar, muassasalar yoki alohida shaxslar bilan to‘lovlar va hisob-kitoblarda vositachilik qiladi, mamlakatning pul muomalasini tartibga solib boshqaradi. Bank aktivlari-bank balansining aktiv qismida joylashgan moddalarining sifat nuqtai nazaridan uning umumiy miqdoridagi ulushi tushuniladi. Bank kafolati - mijozning iltimosiga binoan tijorat banki tomonidan bo‘nak sifatidagi summani kontrakt shartlari bo‘yicha bajarish va kafolatlash Bank kapitali - banklarga jalb qilingan va ular tomonidan kredit hisobkitob va boshqa operatsiyalar uchun foydalanadigan pulli kapitallar yig‘indisi, ya’ni bankning resurslari; Bank kredit portfeli monitoringi - bu kredit resurslarini rasional joylashtirish va undan samarali foydalanish hamda berilgan kreditlar va ular bo‘yicha hisoblangan foizlarni o‘z vaqtida undirib olishni ta’minlashga yo‘naltirilgan bilimlar, uslublar va chora-tadbirlar majmuasidan iborat. Bank kredit siyosati – kreditlash jarayonida yuzaga keluvchi risklari boshqarishda bank rahbariyati tomonidan qabul qilinadigan choralar va uslublarni belgilovchi hamda bank rahbariyati va xodimlari kreditlash portfelini samarali boshqarishga doir ko‘rsatmalar bilan ta’minlovchi hujjatdir. Bank krediti – bu moliya muassasalari(banklar, fondlar, tashkilotva uyushmalar) tomonidan har qanday xo‘jalik sub’ektlari(tadbirkorlar, korxonalar, tashkilotlar va boshqalar)ga pul shaklida ssuda tarzida beriladi. Bank krediti-banklar pulni uning sohiblariga foiz to‘lash sharti bilan o‘z qo‘lida jamlaydilar va o‘z nomidan qarzga berib, foiz olishdir. Bozorning tartibga tushirilishi – jamiyat nomidan davlat amalga oshiradigan tadbirlar va iqtisodiy dastaklar yordamida bozorga faol ta’sir etish. U ma’lum maqsad yo‘lida amalga oshiriladi. Daromad (income) – ishlab chiqarish omillarini ishlatishdan keladigan pul va natural tushumlar. Davlat krediti- kreditning bu shaklining asosiy xususiyati kredit munosabatlarida davlatning qatnashuvidir. Davlat kreditida davlat bir tomondan qarz beruvchi va ikkinsi tomondan qarz oluvchi sifatida ishtirok qilishi mumkin. Qarz beruvchi vazifasini bajara turib, davlat, davlat kredit institutlari, jumladan Markaziy bank orqali iqtisodning har xil sohalarini kreditlashni o‘z zimasiga oladi. Yüklə 169,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||