İKİNCİ BÖLÜM

Takvîmu’l-Edille, Süleymaniye ktp., Laleli, 690, vr 95a-97b.

103 Pezdevî, Usûlü’l-Pezdevî, c. II, s. 370; Semerkandî, Mîzânu’l-Usûl, s. 448; Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl es-Serahsî, Usûlü’s-Serahsî, nşr. Ebû’l-Vefa el-Efgânî, Daru’l-Marife, Beyrut, 1973, c. I, s. 321; Celaleddin Ebû Muhammed Ömer b. Muhammed el-Habbâzî, el-Muğnî fî Usûli’l-Fıkh, nşr. Muhammed Mazhar Beka, Mekke, 1403, s. 194.

104 Alaeddin Abdülaziz b. Ahmed el-Buhârî, Keşfu’l-Esrar ‘an Usûli’l-Pezdevî, thk. Muhammed Mutasım el-Bağdâdî, Daru’l-Kitabi’l-Arabiyye, Beyrut, 1994, c. II, s. 678.

105 Muhammed b. Feramuz b. Ali Molla Hüsrev, Mir‘âtu’l-Usûl fî Şerhi Mirkâti’l-Vusûl (İzmirî Haşiyesi ile), c. II; s. 204.

106 Muhammed Ebû Zehra, Hadis Metodolojisi, s. 103.

107 Ebû’l-Hattab Mahfuz b. Ahmed b. Hasan el-Kelvezânî, et-Temhîd fî Usûli’l-Fıkh, nşr. Muhammed b. Ali b. İbrahim, Cidde, 1985, c. III, s. 78; Ebû Muhammed Ali sa‘d b. Hazm ez-Zâhirî, el-İhkâm fi Usûli’l-Ahkâm, Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, Beyrut, ty., c. I, s. 133.

108 Âmidî, el-İhkâm, c. II; s. 32–33.

109 Cüveynî, Burhan, c. I, s. 538; Gazâlî, Mustasfâ, c. I, s. 255; Âmidî, İhkam, c. II; s. 32, Fahreddin Muhammed b. Ömer b. el-Hüseyin er-Râzî, el-Mahsûl fî İlmi’l-Usûli’l-Fıkh, nşr. Taha Cabir Feyyaz el-Alevânî, Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 1997, c. IV, s. 282.

110 Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit el-Maruf bi’l-Hatib el-Bağdâdî, el-Kifâye fî Ulûmi’r-Rivaye, Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988, s. 18–52, 53.

111 İbn Hacer el-Askalânî, Fethu’l-Bârî bi Şerh-i Sahîhi’l-Buhârî, Daru’l-Fikr, Beyrut, 2000, c. XIII, s. 198.

112 Hatib el-Bağdâdî, el-Kifaye, s. 17.

113 Tehakküm: Aklî ve mantıkî bir delile dayanmadan, ya da erbabınca kabule şâyân bir gerekçe göstermeden hükmetmek, bir başka ifade ile, arzuya uygun hüküm koymada inat etmek demektir. Ahmet Muhtar Ömer, el-Mu‘cemu’l-Esasi, حكم maddesi.

114 Kemalüddin Muhammed b. Abdurrahim es-Sivâsî el-Hümâm, Şerhu Fethi’l-Kadîr, Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995, c. I, s. 388.

115 H, Yunus Apaydın, “Haber-i Vâhid”, DİA, İstanbul, 1996, c. XIV, s. 358.

116 H. Yunus Apaydın, c. XIV, s. 357.

117 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. II; s. 679–680.

118 H. Yunus Apaydın, c. XIV, s. 358.

119 Abdülaziz Buhârî. Keşfu’l-Esrâr, c. II, s. 680.

120 Abdülaziz Buhârî, ay.

121 Abdülaziz Buhârî, age., c. II; s. 681-682.

122 Abdülaziz Buhârî, age., c. II; s. 682.

123 Gazâlî, el-Mustasfâ, c. I, s. 276; Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. II, s. 682.

124 et-Tevbe, 9/122.

125 İsrâ, 17/36.

126 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. II, s. 680.

127 el-Bakara, 2/169.

128 Necm, 53/28.

129 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, age., c. II; s. 681-682.

130 Ebû Davud, Akdiye, 15; İbn Mâce, Ahkâm, 32.

131 Kelvezânî, et-Temhîd, c. III, s. 65–69.

132 el-Mümtehine, 60/10.

133 en-Necm, 53/28.

134 Ebû Muhammed İzzeddin Abdülaziz el-İzz b. Abdüsselam, Kavâidü’l-Ahkâm fî Mesâlihi’l-Enâm, Beyrut, 1990, c. I, s. 149.

135 H. Yunus Apaydın, c. XIV, s. 358.

136 İbn Hazm, el-İhkâm, c. II; s. 5.

137 H. Yunus Apaydın, c. XIV, s. 358.

138 H. Yunus Apaydın, c. XIV, s. 359.

139 Serahsî, Usûlü’s-Serahsî, c. I, s. 332–340, 341.

140 Âmidî, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, c. II; s. 86–89.

141 Talat Koçyiğit, Hadis Usûlü, TDV Yay., Ankara, 1998, s.69.

142 es-Suyûtî, Tedrîbu’r-Râvî, s. 125.

143 el-Hatib el-Bağdâdî, el-Kifâye, s. 384

144 es-Suyûtî, Tedrîbu’r-Râvî, s. 124.

145 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. III, s. 5.

146 Tedrîbu’r-Râvî, s. 125.

147 Serahsî Usûlü’s-Serahsî, c. I, s. 359–361.

148 Serahsî, age., c.I, s. 360.

149 Serahsî, age., c. I, s. 359-361.

150 Serahsî, age., C. I, s. 360-361.

151 es-Suyûtî, Tedrîbu’r-Râvî, s. 126.

152 es-Suyûtî, Tedrîbu’r-Râvî, s. 126.

153 Şâfiî, Risale, s. 235.

154 Şâfiî, age., s. 236.

155 Pezdevî, Usûl, c. III, s. 17.

156 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. III, s. 17.

157 Serahsî, Usûl, c. I, s. 361.

158 Serahsî, age., c. I, s. 363.

159 Serahsî, age., c. I, s. 364.

160 Pezdevî, Usûl, c. III; s. 17-18; Serahsî, Usûl, c. I, s. 364.

161 Serahsî, age., c. I, s. 361.

162 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. III, s. 14.

163 Muhammed Abdullah b. Yusuf ez-Zeylaî, Nasbu’r-Râye, Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, Beyrut, 1996, c. II, s. 63.

164 Şâfiî, Risale, s. 239.

165 Ebû Davud, Tahare, 69.

166 Ebû Davud, Tahare, 124.

167 Gazali, Mustasfa, c.I, s. 316.

168 Gazâlî, Mustasfâ, c. I, s. 316.

169 ay.

170 İbn Hazm, İhkâm, c. II; s. 264

171 Subhi Salih, Ulûmu’l-Hadis ve Mustalahahû, s. 126; Gazâlî. Mustasfâ, c. I, s. 292.

172 el-Hatib el-Bağdâdî, el-Kifâye, s. 23–24.

173 İbnu’s-Salâh, Ulûmu’l-Hadis, s. 126, es-Suyûtî, Tedrîbu’r-Râvî, s. 197.

174 Serahsî, Usûl, c. I, s. 348.

175 İbn Hacer, Nuhbetü’l-Fiker Şerhi, s. 34.

176 İbn Hacer, age., s. 55.

177 Zekiyyüddin Şa‘ban, İslâm Hukuk İlminin Esasları, terc. İbrahim Kâfi Dönmez, Ankara, 1990, s. 87.

178 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. III, s. 46.

179 Hatib el-Bağdâdî, el-Kifâye, s. 55–56.

180 Serahsî, Usûl, c. I, s. 352.

181 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. II; s. 741.

182 Hatib el-Bağdâdî, el-Kifâye, s. 101–102; Subhi Salih, Ulûmu’l-Hadis ve Mustalahahû, s. 129.

183 Gazâlî, Mustasfâ, c. I, s. 294.

184 Gazâlî, Mustasfâ, c. I, s. 296; Osman b. Ömer b. Ebî Bekir el-Hâcib, Muhtasaru’l-Müntehâ’l-Usûl, Beyrut, 1983, c. II; s. 63.

185 Âmidî, el-İhkâm, c. II; s. 110.

186 Serahsî, Usûl, c. I, s. 350–351; Âmidî, el-İhkâm, c. II; s. 81–82.

187 el-Hatib el-Bağdâdî, el-Kifâye, s. 82

188 Bilal el-Habeşî, Hz. Peygamber (sav)’in müezzinidir.

189 el-Hatib el-Bağdâdî, el-Kifaye, s. 82.

190 ay.

191 ay.

192 es-Suyûtî, Tedrîbu’r-Râvî, s. 199.

193 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. II, s. 735–736.

194 Subhi Salih, Ulûmü’l-Hadis ve Mustalahahû, s. 128.

195 Muhammed Avvâme, İmamların Fıkhî İhtilaflarında Hadislerin Rolü, terc. Muhammed Yahri Kırbaşoğlu, Kayıhan yay., İstanbul, 1998, s. 19.

196 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. II, s. 728.

197 Serahsî, Usûl, c. I, s. 348.

198 Müslim, Nikâh, 46–47; İbn Mâce, Nikâh, 45.

199 Müslim, Nikâh, 46–48.

200 Serahsî, Usûl, c. I, s. 349.

201 Subhi Salih, Ulûmü’l-Hadis ve Mustalahahû, s. 128.

202 İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, Belva mad., c.I, s. 355.

203 Abdülaziz buhari, Keşfu’l-Esrâr, c. III; s. 35.

204 el-Mevsûatü’l- Fıkhiyye, “Umûmu’l-Belvâ Maddesi”, neşr. Vizâretu’l-Evkâf ve’ş- Şu’ûnu’l-İslâmiyye, Kuveyt, 1983, XXXI, s. 6.

205 Gazâlî, Mustasfâ, c. I, s. 321; Âmidî, İhkâm, c. II, s. 101–102.

206 Müslim, Hayız, 88; Buhârî, Gusül, 28; Ebû Davud, Tahâret, 83; Tirmizî, Taharet, 80; Nesâî, Taharet, 128; İbn Mâce, Taharet, 111; Dârimî, Vudu, 75.

207 Âmidî, İhkam, c. II, s. 102.

208 İsmail Hakkı Ünal, İmam Ebû Hanîfe’nin Hadis Anlayışı ve Hanefî Mezhebinin Hadis Metodu, Ankara, 2001, s. 154–155.

209 Buhârî, Ezan, 83, 86.

210 Tirmizî, Salâh, 67.

211 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. III, s. 37; Zekiyyüddin Şâbân, İslâm Hukuk İlminin Esasları, terc. İbrahim Kâfi Dönmez, s. 76.

212 Buhârî, İsti’zân, 13; Müslim, Edeb, 32, 34; İbn Mâce, Edeb, 17.

213 Müslim, Hayız, 110.

214 Ahmed b. Ali er-Râzî el-Cessâs, el-Fusûl fî’l-Usûl, 2. baskı, neşr. Casim en-Neşemî, Mektebetü’l-İrşad, İstanbul, 1994, c. III, s. 117–118.

215 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. III, s. 36; Serahsî, Usûl, c. I, s. 368.

216 Ebû Davud, Taharet, 69.

217 Şemseddin es-Serahsî, Kitabu’l-Mebsut, Daru’l-Marife, Beyrut, 1986, c. I, s. 66.

218 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. III, s. 38.

219 Serahsî, Kitabu’l-Mebsut, c. I, s. 66.

220 İbn Hazm, el-İhkâm, c. I, s. 108.

221 İbn Hazm, el-İhkâm, c. I, s. 112–113.

222 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrar, c. III, s. 36.

223 Salim Öğüt, İslâm Hukuku Metodolojisinde Haber-i Vâhid’in Kaynak Değeri, Ocak yay., İstanbul, 2003, s. 46.

224 Ebû Zeyd Abdullah b. Ömer b. İsa ed-Debbûsî, Te’sîsu’n-Nazar, nşr. Mustafa Muhammed el-Kabbânî, Eda Neşriyat, İstanbul, ty., s. 48.

225 Ebû Zeyd ed-Debbûsî, Mukayeseli İslâm Hukuk Düşüncesinin Temellendirilmesi, terc.

Ferhat Koca, Ankara Okulları yay., Ankara, 2002, s. 181

226 Debbûsî, ay.

227 Debbûsî, ay.

228 Ebû Zeyd ed-Debbûsî, Mukayeseli İslâm Hukuk Düşüncesinin Temellendirilmesi, terc.

Ferhat Koca, Ankara Okulları yay., Ankara, 2002, s. 181-183.

229 Tirmizi, Ahkam, 3.

230 Sahiron Syamsuddin, “Ebû Hanîfe’nin Âhâd Hadisi İslâm Hukuku’nun Bir Kaynağı Olarak Kullanması”, çev. Abdullah Kahraman, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Aralık–2003, c. VII/2, s. 319–331.

231 Abdülaziz Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. II, s. 698; Serahsî, Usûl, c. I, s. 338.

232 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 698-700; Serahsî, age., c.ı , s. 339.

233 Serahsî, age., c. I, s. 338-339.

234 Serahsî, age., c. I, s. 341.

235 Serahsî, ay.

236 Şihabeddin b. İdris el-Karâfî, Şerhu Tenkîhi’l-Fusûl fî İhtisâri’l-Mahsûli fî’l-Usûl, Kahire, 1973, s. 369.

237 Âmidî, el-İhkâm, c. III, s. 110–111.

238 Karâfî, Şerhu Tenkîhi’l-Fusûl, s. 369–370.

239 Serahsî, age, c. I, s. 342.

240 Müslim, Kitâbu’s-Siyâm, 171.

241 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 708.

242 Sahiron Syamsuddin, s. 319–331.

243 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 702.

244 Müslim, Kitâbu’l-Büyu‘,11; Buhârî, Büyu‘, 64; Ebû Davud, Büyu‘, 46.

245 el-Bakara, 2/194.

246 Abdülaziz Buhârî, age., c. II; s. 704-705.

247 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 705.

248 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 704.

249 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 705.

250 Serahsî, age., c. I, s. 340.

251 Müslim, Hayz, 90.

252 Serahsî, age., c. I, s. 340.

253 Ebû Davud, Cenaiz, 35;Tahare, 127.

254 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 699.

255 Abdülaziz Buhârî, ay.

256 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 707.

257 Ebû Yusuf, Kitâbu’l-Harâc, s. 178.

258 Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî, Kitabu’l-Hücceti ‘alâ Ehli’l-Medîne, 3. baskı, Alimu’l-Kütüb, Beyrut, 1983, c. I, s. 204.

259 Abdülaziz Buhârî, age., c. II, s. 698.

260 İsmail Hakkı Ünal, Ebû Hanîfe’nin Hadis Anlayışı, s. 162.

261 Tirmizi, Sünen, Tahare, 88.

262 Ahmed b. Huseyn el-Beyheki, Sünenü’l-Beyhekiyyi’l-Kübra, Mektebetü Dari’l-Baz, Mekke, 1994, c., s.144.

263 İbn Teymiye, Mecmu‘u Fetâvâ Şeyh’il-İslâm İbn Teymiye, nşr. Abdurrahman b. Muhammed b. Kasım, Kahire, 1404, c. XX, s. 304–305.

264 Şâfiî, er-Risale, s. 235–239.

265 Bu konu hakkında daha detaylı bilgi tezimizin Mürsel Hadis başlıklı kısmında verilmiştir.

266 Ebû’l-Velîd b. Ahemd er-Rüşd, Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesid, Kahire, ty., c. I, s. 137-190.

267 Ebû Salih Mansur b. İshâk es-Sicistânî, el-Gunye fi’l-Usûl, tahk. M. Sıdkı, Riyad, 1989, s. 131.

268 Serahsî, age., c. I, s. 364; Pezdevî, age., c. III, s. 5.

269 Ebû Ali Ahmed b. Muhammed eş-Şâşî, el-Usûl, Beyrut, 1982, s. 280.

270 Sicistânî, age., s. 131.

271 Buhârî, Keşfu’l-Esrâr, c. III, s. 79.

272 A‘râf, 7/3.

273 Ebû Bekir b. Ahmed Râzî el-Cessâs, Ahkâmu’l-Kur'ân, thr. Muhammed Ali Şahin, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ty., c. III, s. 37.

274 Haşr, 59/7.

275 Cessâs, Ahkâmu’l-Kur'ân, c. III, s. 38.

276 Pezdevî, age., c. III, s. 728.

277 Pezdevî, age., c. III, s. 728.

278 Buhârî, age., c. III, s. 23.

279 Ya‘kub b. İbrahim Ebû Yusuf, er-Red ‘alâ Seyri’l-Evzaî, tahk. Ebû’l-Vefa el-Efgânî, Kahire, ty., s.25; Şâfiî, Risale, s. 135; Ebû İshak b. Musa eş-Şatibî, el-Muvâfakât fî Usûli’ş-Şeri‘a, Kahire, ty., c. IV, s. 13-16.

280 Serahsî, age., c. I, s. 365.

281 Serahsî, age., c. I, s. 364-365.

282 Şâtibî, age., c. IV, s. 19.

283 Bağdâdî, Kifaye, s. 430.

284 İsmail Hakkı Ünal, age., s. 87-92.

285 Şâfiî, age., s. 137.

286 İsmail Hakkı Ünal, age., s. 90.

287 Serahsî, age., c. I, s. 367-368.

288 Buhârî, age., c. III; s. 23.

289 Ebû Davud, Tahare, 70; Tirmizî, Tahare, 61.

290 Serahsî, el-Mebsut, c. I, s. 66.

291 Tevbe, 9/108; Ebû Bekir Muhammed b. Abdullah el-Arabî, Ahkâmu’l-Kur'ân, tahk. Rıza Ferec el-Himâmî, Mektebetü’l-Asire, Beyrut, 2003, c. II; s. 476–477.

292 İbnu’l-Arabî, age., c. II, s. 475.

293 Buhârî, age., c. III, s. 25.

294 Buhârî, ay.

295 Buhârî, ay.

296 Müslim, Akdiye, 3.

297 Abdullah b. Çmer el-Beyzâvî, el-Gayetü’l-Kusvâ, tah. Ali Muhammed Karadağî, Kahire, 1982, c. I, s. 216.

298 Ca‘fer Ahmed Muhammed, el-Muhtasar, tahk. Ebû’l-Vefa el-Efgânî, Kahire, 1370, s. 333; Tahâvî, Meânî, c. IV, s. 148.

299 el-Bakara, 2/282; İbnu’l-Arabî, Ahkâm, c. I, s. 277–278.

300 Kelvezânî, et-Temhîd, c. III, s. 126.

301 Serahsî, age., c. I, s. 365; Buhârî, age., c. III, s. 26.

302 Serahsî, age., c. I, s. 366; Buhârî, age., c. III, s. 27.

303 Serahsî, age., c. I, s. 366-367; Buhârî, age., c. III, s. 27.

304 Müslim, Büyu‘, 23, 24, 25.

305 el-Bakara, 2/194.

306 Pezdevî, age., c. III, s. 732.

307 Tahâvî, Meânî, c. IV, s. 19.

308 Ebû Yusuf, Kitâbu’l-Âsâr, tahk. Ebû’l-Vefa, Beyrut, ty., s. 132.

309 Talak, 65/6.

310 Serahsî, Mebsut, c. I, s. 84; İbn Hazm, İhkâm, c. II, s. 134–137.

311 Ebû Davud, 6, Nikâh, 20; Tirmizî, 9, Nikâh, 14; İbn Mâce, Nikâh, 15.

312 el-Bakara, 2/232.

313 Ebû Davud, Sünnet, 5; Tirmizî, İlim, 10; İbn Mâce, Mukaddime, 2, Müsned, 6, 8; Müstedrek, 1, 108-109; Risale, s. 137.

314 Şâfiî, age., s. 137.

315 Şâfiî, İhtilâfu’l-Hadis, s. 33.

316 Muhammed Ebû Zehra, Ahmed b. Hanbel (Hayatı, Görüşleri ve Fıkıhta Yeri), terc. Osman Keskioğlu, Ankara, 1984, s. 247–248.

317 Kelvezânî, Mutemed, c. II, s. 641–642.

318 Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. III; s. 497; V, s. 425.

319 Ebû Zehra, Ebû Hanîfe, s. 302.

320 “Rasûlüllah (sav), azı dışı olan yırtıcı hayvanları ve pençeleri olan kuşları yemeyi, Hayber(in Fethi) günü yasakladı.” Müslim, 15-16; Ebû Davud, Et‘ime, 32; Tirmizî, Sayd, 9-11; Nesâî, Sayd, 86; İbn Mâce, Sayd, 13.

321 el-En‘am, 6/145.

322 İbn Rüşd, Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesid, c. I, s. 468–469.

323 Muvatta‘, Sayd, 4.

324 Buhârî, Vudu‘, 33; Müslim, taharet, 89, 91, 92, 93; Ebû Davud, Taharet, 37; Tirmizî, Taharet, 68; Nesâî, Taharet, 50-52; İbn Mâce, Taharet, 31; Dârimî, Vudu‘, 59.

325 Buhârî, Savm, 42; Müslim, Siyam, 154–158; Ebû Davud, Savm, 41;