İKİNCİ BÖLÜM

BEŞİNCİ BÖLÜM

AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER

I. TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ

1. Mevcut Durum

17 Aralık 2004 tarihli Avrupa Birliği Zirvesinde alınan karar doğrultusunda, Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında katılım müzakereleri 3 Ekim 2005 tarihinde başlamıştır.

Müktesebat fasıllarından Bilim ve Araştırma faslında müzakereler 2006 yılında açılmış ve geçici olarak kapatılmıştır. 2007 yılında, İşletmeler ve Sanayi Politikası, İstatistik, Mali Kontrol, Tüketicinin ve Sağlığın Korunması, Trans-Avrupa Ağları fasıllarında müzakereler açılmıştır. 2008 yılında, Fikri Mülkiyet Hukuku, Şirketler Hukuku, Bilgi Toplumu ve Medya, Sermayenin Serbest Dolaşımı fasıllarında müzakereler açılmıştır. Haziran 2009’da ise, Vergilendirme faslı müzakerelere açılmıştır.

11 Aralık 2006 tarihli Genel İşler ve Dış İlişkiler Konseyinde alınan ve 15 Aralık 2006 tarihli Zirvede onaylanan karar uyarınca, Malların Serbest Dolaşımı, İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi, Mali Hizmetler, Tarım ve Kırsal Kalkınma, Balıkçılık, Taşımacılık, Gümrük Birliği ve Dış İlişkiler fasıllarında müzakerelerin açılması, Türkiye'nin 29 Temmuz 2005 tarihinde imzalanan Ek Protokolden kaynaklanan yükümlülüklerini Güney Kıbrıs Rum Yönetimi bakımından da yerine getirmesi şartına bağlanmıştır. Ayrıca, bu husus, tüm fasıllar açısından kapanış kriteri niteliği taşımaktadır.

Avrupa Komisyonu tarafından Türkiye için 1998 yılından bu yana her yıl hazırlanan İlerleme Raporlarında tespit edilen hususlar esas alınarak hazırlanan Katılım Ortaklığı Belgelerinin dördüncüsü 2008 yılında kabul edilmiştir. Türkiye’nin Kopenhag kriterlerine uyum için yerine getirmesi gereken kısa ve orta vadeli öncelikleri içeren Katılım Ortaklığı Belgesi temelinde hazırlanan Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program, 31 Aralık 2008 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilmiştir.

AB’ye katılım sürecinin daha etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi amacıyla, 5916 sayılı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun yürürlüğe girmiştir.

2007-2013 döneminde AB’nin aday ve potansiyel aday ülkelere sağlayacağı mali yardımlar, Katılım Öncesi Mali İşbirliği Aracı (IPA) çerçevesinde; Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma, Sınır Ötesi İşbirliği, Bölgesel Kalkınma, İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi ile Kırsal Kalkınma bileşenleri altında kullandırılacaktır. Bu kapsamda, 2010 yılı için Türkiye’ye 653,7 milyon euro tutarında kaynak tahsis edilmiştir.

IPA’nın Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma bileşeni kapsamında, 2008 yılı programına ait Finansman Anlaşmaları imzalanmış; 2009 yılı programlama çalışmaları tamamlanarak, proje paketi Avrupa Komisyonuna gönderilmiştir.

IPA’nın Sınır Ötesi İşbirliği bileşeni altındaki Türkiye-Bulgaristan Sınır Ötesi İşbirliği Programına ilişkin Finansman Anlaşması imzalanarak, Programın uygulama süreci başlatılmıştır.

Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşenleri altında yer alan Operasyonel Programlar kapsamında, Avrupa Komisyonu ile üzerinde mutabakata varılan projelere ilişkin programlama çalışmaları sürdürülmektedir.

Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşenlerine ilişkin entegre bir İzleme Bilgi Sisteminin kurulmasına yönelik çalışmalar, DPT Müsteşarlığının koordinasyonunda, Ulaştırma Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının katılımıyla yürütülmektedir.

Kırsal Kalkınma bileşeni altında sağlanacak mali yardımların kullandırılması çerçevesinde, 5648 sayılı Kanun ile kurulan Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun faaliyete geçmesi amacıyla kurumsal yapılanma çalışmaları sürdürülmektedir. Ayrıca, söz konusu bileşen için Avrupa Komisyonu ve Türkiye arasında imzalanacak olan Sektörel Anlaşmanın tamamlanmasına ilişkin çalışmalar devam etmektedir.

Diğer taraftan, IPA’nın Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşenleri kapsamında oluşturulan yeni yapı, 2009 yılında Avrupa Komisyonu tarafından akredite edilmiştir. Kırsal Kalkınma bileşenine ilişkin akreditasyon sürecinin tamamlanması çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca, Çevre, Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programları ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programlarına ilişkin Finansman Anlaşmaları imzalanmıştır. Ulaştırma Operasyonel Programına ilişkin Finansman Anlaşmasının imzalanması çalışmaları ise sürdürülmektedir.

Ayrıca, IPA’nın Bölgesel Kalkınma bileşeninde yer alan Çevre, Ulaştırma ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programları arasındaki 2010-2011 yıllarına ilişkin fon tahsisat oranlarının belirlenmesi amacıyla, Stratejik Koordinatör sıfatıyla DPT Müsteşarlığı tarafından bir performans değerlendirmesi çalışması gerçekleştirilmiştir.

2007-2013 döneminde IPA kapsamında yürütülen Merkezi Olmayan Yapılanma Sistemi çerçevesindeki kurumların görev tanımlarını belirleyecek olan Başbakanlık Genelgesi’nin tamamlanmasına ilişkin çalışmalar Avrupa Birliği Genel Sekreterliği koordinasyonunda yürütülmektedir.

2. Temel Amaç ve Hedefler

AB’ye tam üyelik hedefi doğrultusunda, Kopenhag siyasi ve ekonomik kriterlerine uyum düzeyinin yükseltilmesi ve 35 fasıl altında toplanan AB müktesebatına uyum sağlanması yönündeki çalışmalar sürdürülecektir. AB’ye uyum sürecinin, 2008 Katılım Ortaklığı Belgesi temelinde, ülkemizin öncelikleri dikkate alınarak yürütülmesi temel amaçtır.

AB’den sağlanacak mali yardımların Türkiye’nin AB’ye üyelik sürecine en üst düzeyde katkı sağlaması temel hedeftir. Bu doğrultuda, aday ülkelerin üyelik sonrası Yapısal Fonlara hazırlanmasını da amaçlayan Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşenleri kapsamında sağlanacak mali yardımların izlenmesine yönelik entegre bir İzleme Bilgi Sistemi kurulacaktır. Bu çerçevede, Stratejik Çerçeve Belgesi, Operasyonel Programlar ve operasyon düzeylerinde sistematik izleme faaliyetleri gerçekleştirilecektir.

3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler

Öncelik/Tedbir	Sorumlu Kuruluş	İşbirliği Yapacak Kuruluşlar	Başlama-Bitiş Yılı	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Öncelik 120. AB’ye tam üyelik hedefi doğrultusunda çalışmalar sürdürülecektir.
Tedbir 281. Katılım müzakereleri çerçevesinde uyum etki analizi çalışmaları yapılacaktır.	ABGS	Başbakanlık, DPT, İlgili Kamu Kuruluşları	Aralık Sonu	AB’ye katılım sürecinde müktesebata uyumda zorluklarla karşılaşılması muhtemel alanlar öncelikli olmak üzere uyumun ortaya çıkaracağı ekonomik ve sosyal etkileri belirlemek amacıyla etki analizlerine ilişkin çalışmalar başlatılacaktır.
Tedbir 282. IPA’nın Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Bileşenlerine yönelik izleme sistemi kurulacaktır.	DPT	Ulaştırma Bakanlığı, ÇSGB, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı	Mart Sonu	Bölgesel kalkınma ve insan kaynaklarının geliştirilmesi bileşenleri altında uygulanan Çevre, Ulaştırma, Bölgesel Rekabet Edebilirlik ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programları kapsamında finanse edilecek projelerin izlenmesine ilişkin internet tabanlı entegre bir izleme bilgi sistemi kurulacaktır.