İKİNCİ BÖLÜM

A. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ

1. Mevcut Durum

2006 yılından itibaren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun tam olarak yürürlüğe girmesi sonucunda; bütçe kapsamının genişlemesi, mahalli idarelere ve fonlara aktarılan payların bütçe içi transfer gideri olarak gösterilmeye başlanması, ayrıca 2008 yılından itibaren özelleştirme hasılatlarının ve İşsizlik Sigortası Fonu nema gelirlerinin belirli bir oranının GAP Eylem Planı çerçevesinde kullanılmak üzere bütçeye aktarılması, kamu kesiminin en önemli politika aracı olan merkezi yönetim bütçesinin, toplam gelir ve harcama büyüklüğü açısından ağırlığının artması sonucunu doğurmuştur. Söz konusu durumu, kriz sürecinde gerek vergi oran indirimleri ve teşvikler, gerekse harcama yaratıcı kararlar ve sübvansiyonların merkezi yönetim bütçesi çerçevesinde gerçekleştirilmesi desteklemiştir.

2009 yılında, GSYH’ya oran olarak, merkezi yönetim bütçesi toplam gelirlerinin yüzde 21,5, vergi gelirlerinin yüzde 17,3, vergi dışı gelirlerinin ise yüzde 4,2 seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

2009 yılında küresel krizin ekonomik faaliyetlerde daralmaya yol açması nedeniyle vergi gelirlerinde önemli bir düşüş yaşanmıştır. Yurt içi talebin canlandırılması amacıyla belirli ürünlerin KDV ve ÖTV oranlarında yapılan geçici indirimler, vergi tahsilatındaki düşüş eğilimini verginin konusu olan ürünlerin tüketimindeki artışa rağmen güçlendirmiştir. Merkezi yönetim bütçe gelirleri performansında, milli gelirdeki daralmayla eşzamanlı ithalat ve istihdamdaki daralma ile faiz oranlarındaki gerilemenin 35,8 milyar TL, özelleştirmelerin programlanan tutarın altında kalmasının 9,8 milyar TL, vergi indirimlerinin 4,7 milyar TL ve diğer gelirlerdeki kayıpların 0,6 milyar TL tutarında gelir azaltıcı etki yaratacağı tahmin edilmektedir. Öte yandan, 2009 yılı Haziran ayında yapılan yasal düzenlemeyle İşsizlik Sigortası Fonundan aktarılması beklenen ek 2,5 milyar TL ile sigara ve akaryakıt üzerindeki ÖTV başta olmak üzere yıl içerisinde alınan diğer gelir tedbirlerinden elde edilmesi beklenen 3,6 milyar TL artış sonucunda gelirlerde kısmi bir düzelme yaşanması beklenmektedir.

Ayrıca, toplam vergi tahsilatı içerisinde dolaylı vergilerin 2007 yılında yüzde 66,1, 2008 yılında yüzde 64,9 olan payının, 2009 yılında yüzde 64,3 olarak gerçekleşmesi, dolaysız vergilerin payının ise yüzde 35,7 seviyesine yükselmesi beklenmektedir.

TABLO: III. - Küresel Krize Karşı Alınan ve Bütçeye Etki Yapan Gelir Önlemleri

Bireysel Vergiler:

5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun uygulamaya konularak vergi indirimleri ve muafiyetleri yardımıyla yurtiçinde ve yurtdışında bulunan bazı varlıkların milli ekonomiye kazandırılması amaçlanmıştır.

Hisse senedi kazançlarında yerli yatırımcılara uygulanan yüzde 10’luk stopaj oranı sıfıra düşürülmüştür. Böylece yerli ve yabancı yatırımcı arasındaki fark ortadan kaldırılmıştır.

İşletmeler Üzerindeki Vergiler:

Yeni teşvik modelinin gereği olarak indirimli kurumlar vergisi veya gelir vergisi uygulamasına ve yeni yatırımlar için yatırım yeri olarak Hazine’ye ait gayrimenkullere irtifak hakkı tesisine ilişkin yasal düzenleme yapılmıştır.

49 ilde uygulanan ve süresi 31/12/2008 tarihinde sona eren 5084 sayılı Teşvik Kanunun uygulama süresi bir yıl uzatılmıştır.

31/10/2008 tarihi itibarıyla vadesi dolan vergi borçlarına ilişkin yüzde 3 faizle 18 ay taksitlendirme uygulamasına devam edilmektedir.

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlara 31/12/2014 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti getirilmiştir.

31/12/2009 tarihine kadar birleşen KOBİ’lere, kanunda belirlenen şartları sağlamaları kaydıyla, kurumlar vergisi muafiyeti ve yüzde 75’e kadar indirimli kurumlar vergisi uygulamasından faydalanabilme imkanı getirilmiştir.

Menkul kıymet yatırım fonları ile menkul kıymet yatırım ortaklıklarının sermaye piyasasında yaptıkları işlemler nedeniyle elde ettikleri gelirlere BSMV muafiyeti getirilmiştir.

Mal ve Hizmetler Üzerindeki Tüketim Vergileri:

Kablolu, kablosuz ve mobil internet servis sağlayıcılığı hizmetine ilişkin özel iletişim vergisi oranı yüzde 15'ten yüzde 5'e indirilmiştir.

Motorlu taşıtlardan alınan ÖTV'de geçici indirime gidilmiştir.

Beyaz eşya ve çeşitli elektronik ev eşyasından alınan ÖTV'de geçici indirime gidilmiştir.

150 m2 üzerindeki konut satışlarında KDV oranı geçici bir süreyle yüzde 18'den yüzde 8'e indirilmiştir.

Yeni işyeri satışlarında KDV oranı geçici bir süreyle yüzde 18'den yüzde 8'e indirilmiştir.

Mobilya satışlarında KDV oranı geçici bir süreyle yüzde 18'den yüzde 8’e indirilmiştir.

Bilgi teknolojisi ürünlerinde KDV oranı geçici bir süreyle yüzde 18'den yüzde 8'e indirilmiştir.

Makine, teçhizat, ekipman alımlarında geçici bir süreyle KDV oranı yüzde 18’den yüzde 8’e indirilmiştir.

Tapu işlemlerinden alınan bazı harçların oranı geçici bir süreyle binde 15’ten binde 5’e indirilmiştir.

Tapu işlemlerinden alınan bazı harçlarda kalıcı mahiyette indirim yapılmıştır.

Diğer Gelir Tedbirleri:

1979 model ve daha eski araçların hurdaya ayrılması durumunda Motorlu Taşıtlar Vergisi ve cezaları ile gecikme zammı ve cezai faizlerinin terkini imkanı getirilmiştir.

Bankalar ve finansman şirketlerince ticari amaçla kullanılmamak kaydıyla gerçek kişilere kullandırılan tüketici kredilerinde, KKDF kesintisi yüzde 15'ten yüzde 10'a indirilmiştir.

TABLO: III. - Küresel Krize Karşı Alınan ve Bütçeye Etki Yapan Harcama Önlemleri

Kamu Tüketim ve Yatırımları:

Karayolları yatırımları için ilave ödenek tahsis edilmiştir.

İşsizlik Sigortası Fonu nema gelirleri ile Özelleştirme Fonu nakit fazlalarının belirli oranları kaynak olarak GAP ile diğer bölgesel kalkınma projelerinde kullanılmaktadır. 4447 sayılı Kanunda değişiklik yapan 5921 sayılı Kanunla İşsizlik Sigortası Fonu nema gelirlerinden yapılacak aktarma oranı 2009 ve 2010 yıllarında 1/4 yerine 3/4 olarak uygulanacaktır.

Kamu personelinin mali ve özlük hakları arasındaki dengesizliklerin giderilmesi amacıyla maaş iyileştirmelerine gidilmiştir.

Hanehalkına Transfer:

İşsizlik Sigortası Fonu ödemelerinin net yerine gayrisafi olarak hesaplanması sonucunda ödeme miktarı yüzde 11 oranında artırılmıştır.

İşletmelere Transfer:

Kısa çalışma ödeneği miktarı yüzde 50 artırılmış, süresi 3 aydan 6 aya çıkarılmıştır.

DFİF ve KOSGEB için ilave kaynak sağlanmıştır.

5084 sayılı Teşvik Kanununda yer alan enerji desteklerinin süresi bir yıl uzatılmıştır.

5084 sayılı Teşvik Kanunu uyarınca firmalara faiz giderlerine karşılık finansman desteği ve belirli bölgelere taşınmaları amacıyla nakit desteği sağlanmaktadır.

Kamu tarafından, firmalara kredi garantisi veren kredi garanti kurumlarına 1 milyar TL'ye kadar kaynak ayırılmasına ilişkin düzenleme yapılmıştır.

İşveren üzerindeki işgücü maliyetlerini azaltmak amacıyla işveren sigorta priminin 5 puanlık kısmının Hazine tarafından karşılanmasına yönelik düzenleme yapılmıştır.

İstihdam ve Sosyal Güvenlik Ödemelerine Katkılar:

İstihdam paketi kapsamında özürlü çalışanlar için ödenen sigorta priminde işverenin payının Hazine tarafından karşılanmasına yönelik düzenleme yapılmıştır.

İstihdam paketi kapsamında, 2008 yılı Mayıs ayından itibaren, genç ve kadın işçiler için sosyal güvenlik ödemelerinin azaltılmasına ve Hazine tarafından ödenmesine yönelik düzenleme yapılmıştır.

Diğer Kamuya Transfer:

Merkezi hükümetten mahalli idarelere yapılan transferler artırılmıştır.

Diğer Harcamalar:

Eximbank'ın ödenmiş sermayesi artırılmıştır.

2009 yılında, merkezi yönetim bütçesi harcamalarının GSYH’ya oranının yüzde 28,2, faiz giderlerinin ise yüzde 5,9 seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. Yıl sonunda, faiz dışı harcamaların yüzde 22,3 olarak gerçekleşmesi ve başlangıç hedefinin 9,6 milyar TL üzerinde olması beklenmektedir.

Merkezi yönetim bütçesinde 64,9 milyar TL olarak öngörülen personel harcamaları, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ve personel yedeği toplamının 63,5 milyar TL ile GSYH’nın yüzde 6,7’si seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

Savunma ve güvenlik giderleri hariç mal ve hizmet alım giderlerinin, ödeneğin 2,3 milyar TL üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Söz konusu gelişme üzerinde, yeşil kart harcamaları; Karayolları Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü gibi harcamacı kuruluşların yürütmekte oldukları fiziki ve beşeri projeler için gereken ilave ödenek ihtiyaçları belirleyici olmuştur.

2009 yılında kamu iktisadi teşebbüslerine yönelik görev zararı ödemelerinin kesintili bütçe ödeneğinin 961 milyon TL; sermaye transferlerinin ise kesintili bütçe ödeneğinin 1,8 milyar TL üzerinde olması beklenmektedir. Söz konusu durum, özellikle, TMO’nun geçmiş yıl zararlarının kapatılmasından, başta TCDD, TMO ve Çaykur’a olmak üzere çeşitli KİT’lere yapılan ilave sermaye transferlerinden ve destek paketleri kapsamında Eximbank’a yönelik sermaye ilavesinden kaynaklanmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) açıklarının kapatılmasına yönelik hazine yardımlarının kesintili bütçe ödeneğinin 9,6 milyar TL üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu durum özellikle reel sektörde yaşanan kriz nedeniyle kayıtlı istihdamın düşmesine bağlı olarak sosyal güvenlik prim tahsilatlarının azalması ve 5797 sayılı Kanunla sosyal güvenlik prim alacaklarının yeniden yapılandırılmasıyla elde edilen gelirlerin öngörülenin altında kalmasından kaynaklanmaktadır. Bu kapsamda yaşanan ekonomik daralmanın SGK prim tahsilatları ve yapılandırma gelirlerine etkisinin 2009 yılı için 7,1 milyar TL olması beklenmektedir.

2009 yılında genel bütçe vergi gelirlerinden mahalli idarelere ve fonlara ayrılan payların, vergi performansındaki gerileme nedeniyle merkezi yönetim bütçesi tahmininin 4,4 milyar TL altında kalması beklenmektedir.

11 Ağustos 2009 tarihli ve 5921 sayılı Kanunla değiştirilen 4447 sayılı Kanunun geçici 6’ncı maddesiyle, İşsizlik Sigortası Fonu nema gelirlerinden GAP Eylem Planı ile diğer ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeye yönelik yatırımlarda kullanılmak üzere yapılacak aktarma tutarlarının hesabında kullanılacak oran, 2009 ve 2010 yılları için 1/4'ten 3/4'e yükseltilmiştir. Bu kapsamda ilgili projelerde kullanılmak üzere merkezi yönetim bütçesi tahminine ilaveten 2,5 milyar TL kaynak yaratılacağı öngörülmektedir. Buna ilave olarak harcamacı bakanlık ve kuruluşların ek ihtiyaçlarının karşılanmasıyla kesintili bütçe ödeneğinin 1,3 milyar TL aşılarak sermaye giderlerinin kesintili bütçe ödeneğinin 3,8 milyar TL üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

Ayrıca, 2009 yılında özürlülere ilişkin Kanun kapsamında yapılan ödemelerin, terörden zarar görenlere yapılan tazminat ödemelerinin ve 5084 sayılı Kanun uyarınca gerçekleştirilen Hazine teşviklerinin harcama baskısı oluşturmaya devam ettiği görülmektedir.

Yukarıda ifade edilen gelişmeler ışığında, toplam gelirlerin merkezi yönetim bütçesi hedefinin 44,8 milyar TL altında kalması, toplam harcamaların ise başlangıç ödeneğinin 7,6 milyar TL üzerine çıkması sonucunda 2009 yılı bütçesinde 10,4 milyar TL olarak hedeflenen bütçe açığının 62,8 milyar TL olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu kapsamda, IMF tanımlı merkezi yönetim bütçesi açığının 20,8 milyar TL olarak gerçekleşmesi ve GSYH’ya oranının yüzde 2,2 olması beklenmektedir.

Kamu borçlanmasında, 2008 yılı Aralık ayında yüzde 18,6 seviyesinde olan TL cinsi iskontolu borçlanmanın maliyeti, yıl içinde TCMB tarafından yapılan faiz indirimlerine ve uluslararası piyasalardaki gelişmelere bağlı olarak azalan bir seyir izleyerek, 2009 yılı Ekim ayı itibarıyla yüzde 7,5 olarak gerçekleşmiştir. Benzer şekilde, 2008 yılı için 32 ay olan toplam nakit iç borçlanmanın ortalama vadesi 2009 yılı Ekim ayı sonu itibarıyla 36 ay olmuştur.

2009 yılında uygulanan aktif borç yönetimi politikaları kapsamında, itfa profilinin düzenlenmesi amacıyla değişim ve geri alım ihaleleri çerçevesinde 5,9 milyar TL tutarındaki senet geri alınmıştır.

2009 yılında yurt içinde tasarrufların artırılması, devlet iç borçlanma senetlerinin (DİBS) yatırımcı tabanının geliştirilmesi ve finansman araçlarının geliştirilmesi amacıyla yeni bir finansal enstrüman olarak bütçeye aktarılan vergi dışı gelirlere endeksli senet (GES) ihracı gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, 2009 Ocak ve Nisan aylarında 1,2 milyar TL ve 49,1 milyon ABD doları tutarında GES ihraç edilmiştir.

Bu gelişmeler sonucunda, 2009 yılı Eylül ayı sonu itibarıyla, 320,6 milyar TL‘si iç borç, 110,5 milyar TL’si dış borç olmak üzere, toplam merkezi yönetim bütçesi borç stoku 431,1 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

Ayrıca, 2008 yılı sonunda 268 milyar TL olarak gerçekleşen ve GSYH’ya oranı yüzde 28,2 olan kamu net borç stoku, 2009 yılının ilk yarısı sonunda 284,5 milyar TL’ye yükselmiştir.

TABLO: III. - Merkezi Yönetim Bütçesi İç Borç Stokundaki Gelişmeler

	(Cari Fiyatlarla, Milyon TL)					(GSYH'ya Oran, Yüzde)
	2006	2007	2008	2009 (*)		2006	2007	2008
Toplam	251 470	255 310	274 827	320 630		33,2	30,3	28,9
Tahvil	241 876	249 176	260 849	304 708		31,9	29,6	27,5
- Nakit	198 783	214 448	234 713	282 735		26,2	25,4	24,7
- Nakit Dışı	43 094	34 728	26 136	21 974		5,7	4,1	2,8
Bono	9 594	6 134	13 978	15 922		1,3	0,7	1,5
- Nakit	9 594	6 134	13 978	15 922		1,3	0,7	1,5
- Nakit Dışı	0	0	0	0		0,0	0,0	0,0

(*) Eylül ayı sonu itibarıyladır.

2. 2010 Yılı Hedefleri

2010 yılında krizin etkilerinin azalacağı ve yeniden büyüme ortamına geçilerek mali dengelerde nispi bir iyileşmenin sağlanacağı öngörülmektedir.

2010 yılında, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin, vergi gelirlerindeki toparlanmaya paralel olarak, GSYH’ya oranla 2009 yılına göre 1,5 puan artarak yüzde 23 düzeyine yükseleceği tahmin edilmektedir.

2010 yılında vergi gelirleri tahmini, maktu ÖTV tutarlarının güncelleneceği, enerji KİT’leri tarafından geçmiş yıl vergi borçlarının ödeneceği ve gelir kaybına yol açacak yeni bir düzenleme yapılmayacağı varsayımları çerçevesinde yapılmıştır.

İşsizlik Sigortası Fonunun elde edeceği faiz gelirlerinin dörtte üçü ile Özelleştirme Fonunun nakit fazlasının 2009 yılında olduğu gibi 2010 yılında da bütçeye gelir kaydedilmesi uygulamasına devam edilecektir. Diğer yandan, hazine portföyü ve iştirak gelirlerinin 2010 yılında bir önceki yıla göre düşeceği tahmin edilmektedir. Bu doğrultuda, 2010 yılında vergi dışı toplam gelirlerin GSYH’ya oranının bir önceki yılın seviyesini koruyarak yüzde 4,2 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.

2010 yılında, GSYH’ya oran olarak, bir önceki yıla göre, faiz hariç harcamaların 0,1 puan artması, faiz harcamalarının ise 0,3 puan azalması öngörülmektedir. Böylece, 286,9 milyar TL olarak programlanan 2010 yılı merkezi yönetim bütçe harcamalarının GSYH’ya oranının bir önceki yıl seviyesinin 0,3 puan altına inerek yüzde 27,9 seviyesinde gerçekleşmesi hedeflenmiştir.

2010 yılında memur maaşlarına Ocak ayında yüzde 2,5, Temmuz ayında yüzde 2,5 oranında artış yapılacaktır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 4’üncü maddesi uyarınca sosyal güvenlik reformu öncesi memuriyet hayatına başlamış olan personelin ilaç ve tedavi giderleri karşılığında SGK’ya ödenecek geçici genel sağlık sigortası primi nedeniyle, 2010 yılında sosyal güvenlik kurumlarına ödenen devlet primi giderlerinin 2009 yıl sonu tahminine göre GSYH’ya oran olarak 0,3 puan artarak yüzde 1,1 düzeyine yükselmesi ve 11,1 milyar TL seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. Benzer şekilde, 2010 yılında kamu çalışanlarının tedavi ve ilaç giderlerinin SGK’ya aktarılması ve diğer mal ve hizmet alım giderlerinin 2009 yılı nominal seviyesi olan 11 milyar TL düzeyinde tutulması nedeniyle, mal ve hizmet alım giderleri toplamının 2,2 milyar TL azalışla 25,2 milyar TL olarak gerçekleşmesi programlanmaktadır. Böylece, mal ve hizmet alım giderlerinin GSYH içerisindeki payının 0,4 puan azalışla yüzde 2,4’e gerileyeceği öngörülmektedir.

2010 yılında genel bütçe vergi gelirleri performansının artması nedeniyle genel bütçe vergi gelirlerinden mahalli idarelere ve fonlara ayrılan paylarda da artış görüleceği öngörülmektedir. Bu çerçevede, söz konusu harcama kaleminin 2009 yıl sonu tahminine göre GSYH’ya oran olarak 0,2 puan artışla yüzde 2,3 düzeyine yükselmesi beklenmektedir.

İşsizlik Sigortası Fonu ile Özelleştirme Fonundan, 2010 yılında da GAP Eylem Planı ile diğer ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeye yönelik yatırımlarda kullanılmak üzere merkezi yönetim bütçesine kaynak aktarılmaya devam edilecektir. Bu bağlamda, toplam sermaye giderlerinin 2010 yılında 18,9 milyar TL, GAP Eylem Planı kapsamında gerçekleştirilecek sermaye giderlerinin ise 5,4 milyar TL olması programlanmaktadır. Böylece, 2010 yılında sermaye giderlerinin GSYH içerisindeki payının yüzde 1,8 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.

TABLO: III. - Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri

	(Cari Fiyatlarla, Milyon TL)				(Yüzde Artış)			(Yüzde Dağılım)				(GSYH İçinde Pay, Yüzde)
	2008	2009 (1)	2010 (2)		2009	2010		2008	2009 (1)	2010 (2)		2008	2009 (1)	2010 (2)
HARCAMALAR	227 031	266 752	286 928		17,5	7,6		100,0	100,0	100,0		23,9	28,2	27,9
01 - Personel Giderleri	48 856	56 313	60 349		15,3	7,2		21,5	21,1	21,0		5,1	5,9	5,9
02 - SGK Devlet Primi Giderleri	6 408	7 187	11 110		12,2	54,6		2,8	2,7	3,9		0,7	0,8	1,1
03 - Mal ve Hizmet Alım Giderleri	24 412	27 386	25 186		12,2	-8,0		10,8	10,3	8,8		2,6	2,9	2,4
04 - Faiz Giderleri	50 661	55 500	56 750		9,6	2,3		22,3	20,8	19,8		5,3	5,9	5,5
05 - Cari Transferler	70 360	92 358	102 173		31,3	10,6		31,0	34,6	35,6		7,4	9,8	9,9
06 - Sermaye Giderleri	18 516	18 662	18 928		0,8	1,4		8,2	7,0	6,6		1,9	2,0	1,8
07 - Sermaye Transferleri	3 174	2 866	3 426		-9,7	19,6		1,4	1,1	1,2		0,3	0,3	0,3
08 - Borç Verme	4 644	6 480	6 903		39,5	6,5		2,0	2,4	2,4		0,5	0,7	0,7
09 - Yedek Ödenekler	0	0	2 103					0,0	0,0	0,7		0,0	0,0	0,2
GELİRLER	209 598	203 928	236 794		-2,7	16,1		100,0	100,0	100,0		22,1	21,5	23,0
1 - Genel Bütçe	203 027	197 227	229 927		-2,9	16,6		96,9	96,7	97,1		21,4	20,8	22,3
01 - Vergi Gelirleri	168 109	163 561	193 324		-2,7	18,2		80,2	80,2	81,6		17,7	17,3	18,8
02 - Vergi Dışı Gelirler	23 248	25 981	21 591		11,8	-16,9		11,1	12,7	9,1		2,4	2,7	2,1
03 - Sermaye Gelirleri	8 127	2 761	10 649		-66,0	285,6		3,9	1,4	4,5		0,9	0,3	1,0
04 - Alınan Bağış ve Yardımlar	3 543	4 923	4 362		39,0	-11,4		1,7	2,4	1,8		0,4	0,5	0,4
2 - Özel Büt. İda. ve Düz. Den. Kur.	6 572	6 701	6 867		2,0	2,5		3,1	3,3	2,9		0,7	0,7	0,7
BÜTÇE AÇIĞI	-17 432	-62 824	-50 134		260,4	-20,2						-1,8	-6,6	-4,9
Bilgi İçin:
Faiz Dışı Harcamalar	176 369	211 252	230 178		19,8	9,0						18,6	22,3	22,4
Faiz Dışı Bütçe Dengesi	33 229	-7 324	6 616		-122,0	-190,3						3,5	-0,8	0,6
IMF Tanımlı Faiz Dışı Bütçe Dengesi	17 238	-20 838	-8 547		-220,9	-59,0						1,8	-2,2	-0,8

Not: Düzenleyici ve denetleyici kurumların gelir fazlaları genel bütçe vergi dışı gelirlerinden düşülmüştür.

(1) Gerçekleşme tahmini

(2) Program

Yukarıda açıklanan gelir ve gider beklentileri çerçevesinde, 2009 yılında 62,8 milyar TL ve GSYH’ya oran olarak yüzde 6,6 seviyesinde gerçekleşmesi tahmin edilen merkezi yönetim bütçe açığının, 2010 yılında 50,1 milyar TL ve GSYH’ya oran olarak yüzde 4,9 düzeyine gerilemesi hedeflenmektedir. IMF tanımlı merkezi yönetim bütçesi faiz dışı açığının GSYH’ya oranının ise yüzde 0,8 seviyesinde olması hedeflenmiştir.

Borç yönetimine ilişkin olarak, izleyen dönemde de önceki yıllarda olduğu gibi stratejik ölçüt uygulamasına devam edilecektir. Bu kapsamda, 2010 yılında, borçlanma politikasının yürütülmesinde karşılaşılabilecek faiz ve döviz kuru risklerinin hafifletilmesi amacıyla, borçlanmanın faiz yenileme süresinin uzatılması ve ağırlıklı olarak TL cinsinden gerçekleştirilmesi, ortalama borçlanma vadesinin piyasanın elverdiği ölçüde uzatılması, iç borç çevirme oranının düşürülmesi hedeflenmektedir.

2010 yılında, finansman programları ve borç bilgilerinin düzenli olarak kamuoyuna duyurulmasına ve borç yönetiminde şeffaflığın artırılmasına yönelik çalışmalara devam edilecektir. Yıllık finansman gereğinin büyük bir kısmını oluşturan iç borçlanmalara ilişkin olarak, mevcut itfaların daha düzenli hale getirilmesi amacıyla ve stratejik ölçütlerle uyumlu olmak üzere, aktif borç yönetimi çerçevesinde geri alım ve değişim işlemlerine devam edilmesi öngörülmektedir.

DİBS yatırımcı tabanının genişletilmesi amacına yönelik olarak yeni enstrümanların geliştirilmesi ile perakende satış yöntemine ilişkin çalışmalara devam edilecektir.

DİBS birincil ve ikincil piyasasında etkinliğin artırılması amacıyla uygulanmakta olan piyasa yapıcılığı sisteminin sürdürülmesi planlanmaktadır. Ayrıca, ikincil piyasalarda sağlıklı bir verim eğrisinin oluşturulması ve DİBS alım-satım işlemlerinde likiditenin sağlanmasına yönelik olarak senetlerin azalan vadelerde yeniden ihraç edilmesi politikasına devam edilecektir.

Nakit ve borç yönetiminde oluşabilecek likidite riskinin azaltılması amacıyla yıl boyunca yeterli düzeyde rezerv tutulması hedeflenmektedir. Ayrıca, nakit rezervlerinin daha etkin bir şekilde yönetilmesi amacıyla başlatılan çalışmalar sürdürülecektir.