İKİNCİ BÖLÜM

B. İŞ ORTAMININ İYİLEŞTİRİLMESİ

1. Mevcut Durum

Türkiye’de son dönemde, başta makroekonomik istikrarın sağlanması olmak üzere, gerçekleştirilen çeşitli düzenlemelerle iş ortamının iyileştirilmesinde önemli mesafe alınmış ve yatırımlarda artış kaydedilmiştir.

Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Koordinasyon Kurulu (YOİKK) çalışmaları kapsamında kurulmuş olan Teknik Komiteler, 2009 yılı başında kamu ve özel sektör işbirliği ile yeniden düzenlenen eylem planlarını uygulamaya koymuşlardır. Aylık olarak toplanan, YOİKK Yönlendirme Komitesinde ise gündemdeki müşterek konular ele alınmakta, eylem planlarındaki gelişmeler değerlendirilmekte ve ortaya çıkan sorunlara çözüm getirilmeye çalışılmaktadır.

2009 yılında yürürlüğe giren 5838 sayılı Kanun ile iş ortamının iyileştirilmesi ve bürokratik işlemlerin azaltılması için kamu kurumlarının yürüttüğü bazı işlemlerde değişiklikler yapılmıştır. Bu kapsamda ilgili kurum ve kuruluşlara, firmalara ilişkin borç bilgilerinin verilmesi sırrın ifşası kapsamından çıkarılmış ve işe giriş, işten ayrılma işlemlerinin sadece Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesinin yeterli olacağı hükmü getirilmiştir. Ayrıca, Gelir Vergisi Kanununda yapılan değişikliklerle internet iletişiminden alınan vergi yüzde 5 azaltılmış ve şahıslar tarafından yararlanılan Ar-Ge teşviklerinden şirketlerin de yararlanması sağlanmıştır.

Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı tarafından özel sektörün de görüş, öneri ve tavsiyeleri dikkate alınarak hazırlanan Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Orta Vadeli Stratejik Hedefleri, 2008 yılı Aralık ayında yayımlanmıştır.

Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından tüm çevre izinlerinin başvuru ve diğer işlemlerinin elektronik ortamda takip edilmesi amacıyla hazırlanan yönetmelik, 29 Nisan 2009 tarihinde yayımlanmış olup 2010 yılından itibaren yürürlüğe girecektir. Ayrıca, çevre konuları ile ilgili tüm izinlerin “Çevre İzni” adı altında tek bir izin olarak toplanması çalışmalarına devam edilmektedir.

2009 yılı Temmuz ayı itibarıyla kalkınma ajanslarının kurulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararlarının sonuncusu alınmış olup çalışmalar devam etmektedir. 2010 yılında kalkınma ajansları kapsamında, yatırımcılara izin ve lisans işlemlerinde yardımcı olmak üzere, yatırım süreçlerini kısaltmayı ve basitleştirmeyi amaçlayan Yatırım Destek Ofislerinin (YDO) yaygın olarak kurulması ve faaliyete geçmesi planlanmaktadır.

Sanayi ve ticaret sektörlerindeki verilerin bütünsel, sistematik ve birbiriyle uyumlu bir biçimde toplanması, güncellenmesi ve sunulmasını mümkün kılarak, piyasadaki yatırımcıların ve diğer kullanıcıların daha doğru kararlar vermelerine katkı sağlayabilecek bir girişimci bilgi sisteminin geliştirilmesi çalışmalarına Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda devam edilmektedir.

İş ortamına ilişkin düzenlemelerin ve bunların uygulamalarının ölçülmesi ve ülkeler arası karşılaştırmaların yapılması amacıyla yıllık olarak hazırlanan Dünya Bankası’nın “Doing Business 2010” raporunda, Türkiye, iş yapma kolaylığı baz alınarak yapılan genel sıralamada, 183 ülke arasında 73. sırada yeralmıştır.

Ayrıca, Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü (UNCTAD) tarafından yayımlanan 2009 Dünya Yatırım Raporu’na göre Türkiye, 2008 yılında gerçekleşen yaklaşık 18 milyar ABD doları uluslararası doğrudan sermaye girişi ile dünyada 20. sırada, gelişmekte olan ülkeler arasında ise 9. sırada yer almıştır.

Genel olarak, ülkemiz uygulamalarında yatırıma başlanmasından işletmeye geçiş dönemine kadar, ilgili kuruluşlar tarafından verilen izin, onay ve lisans işlemlerinde yeterince açık olunmaması, mükerrerlik ve bürokrasinin fazlalığı gibi sorunlar çeşitli düzenlemelere rağmen devam etmektedir.

4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun etkili uygulanmasına ve toplumda rekabet kültürünün artmasına paralel olarak Rekabet Kurumuna yapılan başvurular ve sonuçlanan dosyaların sayısı giderek artmaktadır. 1999-2008 yılları arasında açılan dosyaların 1.451’i birleşme-devralma ve özelleştirmelere, 820’si rekabet ihlallerine ve 391’i de muafiyet-menfi tespitlere aittir.

2008 yılı başında 4054 sayılı Kanunda idari para cezalarına ilişkin önemli ve caydırıcı nitelikte değişiklikler gerçekleştirilmiştir. 2009 yılında ise bu değişikliklere ilişkin usul ve esaslarla ilgili iki adet yönetmelik, 4054 sayılı Kanunun ilgili maddelerinin teknoloji transferi anlaşmalarına uygulanmasına dair bir kılavuz ve dikey anlaşmalara ilişkin daha kapsamlı yeni bir kılavuz çıkarılmıştır. Ayrıca 4054 sayılı Kanunun uygulamasında daha fazla esneklik ve hukuki belirlilik sağlanması ve Türk rekabet mevzuatının AB mevzuatı ile uyumunun artırılması amacıyla kapsamlı bir değişiklik tasarısı hazırlanmış ve TBMM’ye sevk edilmiştir.

TABLO: IV. - İş Ortamına İlişkin Seçilmiş Göstergeler

Yıllar	Ülke	İşe Başlama		İşe Alma	Mülkiyete Alma		Sözleşmeyi Yürütme		İş Kapatma	Vergi Ödemeleri
		İşlem Sayısı	Süre (Gün)	Zorluk Endeksi	İşlem Sayısı	Süre (Gün)	İşlem Sayısı	Süre (Gün)	Süre (Yıl)	Adet	Brüt Kara Oranı (%)
2008	Türkiye	6	6	44	6	6	35	420	3,3	15	45,5
	OECD Ortalaması	5,8	13,6	25,2	4,7	35,7	30,4	452,7	1,7	14,2	44,1
2009	Türkiye	6	6	44	6	6	35	420	3,3	15	44,5
	OECD Ortalaması	5,7	13,0	26,5	4,7	25,0	30,6	462,4	1,7	12,8	44,5

Kaynak: Dünya Bankası

İşletmelerin rekabet gücünün ve yenilik geliştirme kapasitesinin artırılmasına etki eden bir diğer alan ise fikri haklar sistemidir. Ülkemizde 2008 yılı itibarıyla başvurusu yapılan toplam patent sayısı 7.137, faydalı model sayısı 2.986, marka sayısı 74.991, tasarım sayısı ise 29.954’tür. Bu rakamlar içinde; yerli başvuruların oranı markalarda yüzde 81’e, tasarımlarda yüzde 96’ya, faydalı modellerde yüzde 99’a ulaşmış olmasına rağmen patentlerde yüzde 30 civarındadır. Sınai haklar içerisinde önemli bir yer tutan ve ülkelerin yenilik ve buluş yapma kapasitesinin bir göstergesi olan bu alanda, yerli patent başvuru yoğunluğunun diğer ülkeler ile karşılaştırması tabloda verilmektedir.

2008/7 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile kurulan Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Koordinasyon Kurulu, fikri ve sınai mülkiyet haklarına ilişkin kısa, orta ve uzun vadeli ulusal stratejileri oluşturmakla görevlendirilmiştir. Bu çerçevede, anılan Kurul koordinasyonunda ulusal fikri ve sınai mülkiyet hakları strateji belgesi oluşturma çalışmalarına başlanmıştır.

TABLO: IV. - Karşılaştırmalı Patent İstatistikleri

Ülkeler	Milyon Kişi Başına Yerli Patent Başvuruları			Milyar Dolar GSYH Başına Yerli Patent Başvuruları			Milyon Dolar Ar-Ge Harcaması Başına Yerli Patent Başvuruları
	2005	2006	2007	2005	2006	2007	2005	2006	2007
ABD	702,50	742,36	800,17	16,76	17,46	18,57	0,67	0,68	0,72
Japonya	2 879,79	2 716,58	2 610,13	95,08	87,42	82,35	3,06	2,70	2,48
Belçika	49,34	46,45	42,73	1,54	1,42	1,28	0,08	0,08	0,07
Almanya	586,48	582,84	581,67	18,67	18,05	17,53	0,78	0,77	0,74
Polonya	53,14	56,55	62,75	3,86	3,86	4,01	0,73	0,73	0,78
Çin	71,71	93,30	116,10	17,61	20,63	22,84	1,58	1,72	1,82
Hindistan	4,13	4,79	--	1,85	1,98	--	0,29	--	--
Türkiye	12,88	14,69	24,50	1,19	1,28	2,07	0,26	0,24	0,39

Kaynak: WIPO Statistics Database (2005 yılı satın alma gücü paritesi esas alınmıştır)

Devlet yardımları sisteminin AB Müktesebatıyla uyumlu hale getirilmesi, sistemin şeffaflaştırılması ve etkinleştirilmesi amaçlarıyla Hazine Müsteşarlığı sorumluluğunda devlet yardımlarının izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin yasal ve kurumsal altyapı oluşturulmasına yönelik çalışmalara başlanmıştır.

Yeni yatırım teşvik sistemi ile ilgili “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” 16 Temmuz 2009 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yeni uygulamaya konulan yatırım teşvik sistemiyle büyük ölçekli yatırımlara vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti sağlanmış; bölgesel bazda belirlenen sektörlerdeki yatırımlara büyük ölçekli yatırımlara sağlanan teşvik unsurları ve bunlara ek olarak faiz desteği verilmiş; ayrıca tekstil, giyim ve deri sektörleri için taşınma desteği getirilmiştir. Yeni sistemde her İBBS-Düzey 2 bölgesinde teşvik edilecek sektörler ayrı ayrı belirlenmiş ve bu bölgeler gelişmişlik düzeylerine göre dört gruba ayrılmışlardır. Bu kapsamda az gelişmiş bölgelerde uygulanan sektörel teşvikler ile büyük ölçekli yatırımlara verilen teşvikler gelişmiş bölgelere kıyasla daha yüksek oranda belirlenmiştir.

Yatırımların ve istihdamın teşviki amacıyla yürürlüğe konulan ve 2008 yılı sonunda sona eren 5084 sayılı Kanunun süresi 5838 sayılı Kanunla bir yıl uzatılmıştır.

2008 yılında başlayan küresel kriz nedeniyle yaşanan talep daralması, ihracattaki azalma, alacakların zamanında tahsil edilememesi ve kredi maliyetlerinin artması gibi faktörler KOBİ’lerde ciddi sorunlara yol açmıştır. Bu sorunların başında da işletme sermayesi temini gelmektedir. KOBİ’lerin artan finansman ihtiyacına karşılık, KOBİ kredilerinde 2008 yılının ilk çeyreğinden itibaren azalma eğilimi başlamıştır. 2009 yılının ilk altı aylık dönemi içerisinde kredilerde en yüksek takibe dönüşüm oranı yüzde 6,6 ile KOBİ kredilerinde gerçekleşmiştir.

KOSGEB’in 2004 yılından itibaren yürüttüğü kredi programlarında, bankalar tarafından KOBİ’lere sıfır veya düşük faizli krediler kullandırılmaktadır. Kriz nedeniyle KOSGEB’e bu amaçla ilave kaynak tahsis edilmiş olup 2008 yılında 162 milyon TL tutarında faiz desteği ile 20.972 işletmenin yaklaşık 1,4 milyar TL tutarında kredi kullanması sağlanmıştır.

KOSGEB tarafından kredi desteklerinin yanı sıra, kalite, teknoloji geliştirme, girişimcilik, pazar araştırma ve ihracatı geliştirme, bölgesel kalkınma, eğitim, danışmanlık, uluslararası işbirliğini geliştirme alanlarında da destekler sağlanmaktadır. Bu kapsamda, 2007 yılında 18 milyon TL, 2008 yılında ise 43 milyon TL destek verilmiştir.

TABLO: IV. - KOSGEB Kredi Desteği

Yılı	Kredi Adedi	Kullandırılan Kredi Miktarı (Milyon TL)	Kredi Faiz Desteği (Milyon TL)
2006	4 384	322	60
2007	33 949	1 363	164
2008	20 972	1 413	162
2009*	3 967	1 059	25

Kaynak: KOSGEB

* Eylül sonu itibarıyla.

Halk Bankası tarafından esnaf ve sanatkarlar ile KOBİ’lere kullandırılan krediler 2006 yılından 2009 yılı Haziran ayına kadar geçen süre içerisinde yüzde 79 oranında artış göstererek yaklaşık 11,1 milyar TL’ye yükselmiştir.

TABLO: IV. - Halk Bankası KOBİ Kredileri

(Cari Fiyatlarla, Milyon TL)

	2006	2007	2008	2009*
Ticari Krediler	913	2 137	1 184	2 275
Girişimci Kredileri	2 678	1 376	6 479	3 431
Esnaf Kredisi	2 637	6 377	2 781	5 423
Toplam	6 228	9 890	10 444	11 129

Kaynak: Halk Bankası

(*) Haziran ayı itibarıyla

2009 yılı içerisinde KOBİ desteklerinin daha da yaygınlaştırılabilmesi ve işletme ölçeklerinin büyütülmesi amacıyla çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. KOSGEB Kanununda yapılan değişiklikle imalat sanayii sektörünün yanı sıra hizmet sektöründeki işletmelerin de KOSGEB desteklerinden yararlanması sağlanmıştır. Ayrıca, alınan Bakanlar Kurulu kararı ile 2009 yılı sonuna kadar birleşecek KOBİ’lere vergi indirimi getirilmiştir.

KOBİ’lerin teminat sorununun çözümü amacıyla kurulan Kredi Garanti Fonu (KGF) A.Ş.’nin 60 milyon TL olan sermayesi, 2009 yılında 240 milyon TL’ye çıkarılmıştır. Ayrıca, şirketin şube sayısı 18’e yükseltilmiştir. Bu olumlu gelişmeler kefalet verilen işletme sayısında ve kefalet tutarında artış yaşanmasını sağlamıştır. Ancak sistemin geliştirilmesine yönelik duyulan ihtiyaç devam etmektedir.

TABLO: IV. - KGF A.Ş. Kefalet ve Yaratılan Kredi Hacmi

(Milyon TL)

Yıl	Kefalet Sayısı	Kefalet Tutarı	Yaratılan Kredi Hacmi
2005	298	37,3	56,7
2006	317	46,9	74,9
2007	305	53	75,4
2008	1 138	284,6	402,6
2009*	1 837	352	492

Kaynak: KGF A.Ş.

(*) Haziran sonu itibarıyla

Küresel krizin KOBİ finansmanı üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak ve kredi garanti sistemini güçlendirmek amacıyla; 2009 yılı Haziran ayında Hazine Müsteşarlığı’nın KGF A.Ş. ve diğer kredi garanti kurumlarına 1 milyar TL’ye kadar destek sağlayabilmesine ilişkin düzenleme yapılmıştır.

Toplam işletme sayısı ve istihdam içinde önemli paya sahip olan esnaf ve sanatkarlar, ölçek ve sermaye yapılarının küçük olması, verimlilik, kalite ve teknoloji seviyelerinin düşüklüğü gibi nedenlerden ötürü iş ortamındaki gelişmelerden daha fazla etkilenmektedirler. 2009 yılı Eylül sonu itibarıyla ülkemizde 1.924.064 esnaf ve sanatkar bulunmaktadır. Bu dönemde 121.372 esnaf ve sanatkar faaliyete başlarken 69.874’ü faaliyetlerini sona erdirmiştir.

TABLO: IV. - Yıllar İtibarıyla Faaliyete Geçen ve Faaliyeti Sona Eren Esnaf ve Sanatkar Sayısı

Yıl	Faaliyete Geçen Esnaf ve Sanatkar Sayısı	Faaliyeti Sona Eren Esnaf ve Sanatkar Sayısı
2006	249 265	105 817
2007	171 236	118 776
2008	166 815	117 808
2009*	121 372	69 874

Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

(*) Eylül sonu itibarıyla

2. Temel Amaç ve Hedefler

İş ortamının rekabetçi bir yapıya kavuşturularak iyileştirilmesi temel amaçtır. Bu doğrultuda, girişim gücü yüksek, verimlilik bilinci olan, modern teknolojiyi içselleştirmiş ve tam olarak faydalanabilen, finansal piyasalara kolay erişen bir işletme yapısına ve altyapı ihtiyaçlarının karşılandığı, girdi maliyetlerinin düşürüldüğü, devlet yardımlarının etkin olduğu, bürokrasinin azaltıldığı, kurumsallaşmanın yaygınlaştığı, fikri hakların korunduğu, işletmelerin adil koşullarda rekabet ettiği bir iş ortamı yapısına ulaşılması hedeflenmektedir.

İş ortamının iyileştirilmesi ve KOBİ'lerin geliştirilmesi amacıyla sağlanan destekler büyümeyi, yeni yatırımı teşvik eden ve seçicilik taşıyan bir yapıya kavuşturulacaktır.

3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler

Öncelik / Tedbir	Sorumlu Kuruluş	İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Öncelik 11. KOBİ’lerin artan finansman sıkıntısının giderilmesine yönelik tedbirler alınacak, işletmelerin finansmana erişimleri artırılacak ve finansal araçlar çeşitlendirilecektir.
Tedbir 25. Kredi Garanti Fonunun etkinliği artırılacaktır.	Hazine Müsteşarlığı	KOSGEB, TOBB, Ticari Bankalar	Aralık Sonu	KOBİ’lerin finansman ihtiyaçlarının karşılanması ve kredi kanalının genişletilmesi amacıyla Hazine tarafından teminat desteği sağlanan Kredi Garanti Fonuna daha fazla işlerlik kazandırılacaktır.
Tedbir 26. Kredi garanti ve girişim sermayesi sistemleri geliştirilecek ve yaygınlaştırılacaktır.	KOSGEB	Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, DPT, TOBB, TKB, TTGV	Aralık Sonu	KGF A.Ş.’nin iş süreçlerinin, kurumsal yapısının ve destek performansının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecektir. Girişim sermayesi sisteminin geliştirilmesi amacıyla İstanbul Girişim Sermayesi Fonundan yararlanan işletme sayısı artırılacaktır.
Tedbir 27. KOBİ desteklerinin iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak ve proje bazlı destek programları geliştirilecektir.	KOSGEB	İlgili Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	KOSGEB tarafından destek sisteminin etki analizine yönelik bir proje yürütülecektir. Bu projenin çıktıları doğrultusunda desteklerde iyileştirmeler yapılacaktır. KOBİ’lerin büyüme ve gelişmeye yönelik projelerinin desteklenmesi için programlar yürütülecektir.
Tedbir 28. KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı revize edilecektir.	KOSGEB	İlgili Kurum ve Kuruluşlar	Haziran Sonu	Kapsadığı dönem 2009 yılı sonunda bitecek olan KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı, hizmet sektörünü de içerecek şekilde yenilenecektir.
Öncelik 12. İş ortamının iyileştirilmesine yönelik olarak bürokrasinin azaltılması, işlemlerin hızlandırılması ve işlem maliyetlerinin düşürülmesi konusundaki çalışmalar sürdürülecektir.
Tedbir 29. YOİKK kapsamında teknik komitelerce hazırlanan eylem planlarındaki eylemlerin ilgili kurumlarca zamanında sonuçlandırılması takip edilecektir.	Hazine Müsteşarlığı	İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları, STK’lar	Aralık Sonu	Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Reform Programı çalışmaları kapsamında kurulan YOİKK bünyesindeki teknik komitelerin yayımlanan eylem planlarında yer alan konular, ilgili kurumlar tarafından öngörülen takvim doğrultusunda sonuçlandırılacaktır.
Öncelik 13. Fikri mülkiyet sisteminde kurumsal kapasite ve hukuki altyapı güçlendirilecek, kurumlar arasında etkili bir işbirliği sağlanacaktır.
Tedbir 30. Patent ve faydalı model, entegre devre topografyaları ile coğrafi işaretler mevzuatında değişiklik öngören düzenlemeler yapılacaktır.	Türk Patent Enstitüsü	Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Adalet Bakanlığı	Aralık Sonu	Sınai mülkiyet mevzuatının, uluslararası gelişmelere, AB mevzuatına uyuma ve iç uygulamalarda ortaya çıkan sorunların giderilmesine yönelik olarak güncellenmesi ve değiştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda ilgili kanun tasarıları TBMM’ye sevk edilecektir.
Tedbir 31. Türk Patent Kurumu Kanunu hazırlıkları tamamlanacaktır.	Türk Patent Enstitüsü	Sanayi ve Ticaret Bakanlığı	Aralık Sonu	Enstitünün daha etkin ve verimli bir yapıya kavuşturulması, kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi, vekillik müessesesinin düzenlenmesi ve Patent Akademisi kurulması amacıyla hazırlanacak olan Türk Patent Kurumu Kanunu Tasarısı TBMM’ye sevk edilecektir.
Tedbir 32. Kültür ve Turizm Bakanlığının telif hakları ile ilgili işlemleri yürüten birimi etkin bir kurumsal yapıya dönüştürülecektir.	Kültür ve Turizm Bakanlığı	DPT	Aralık Sonu	Mevcut kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi, uygulamanın uluslararası standartlara yükseltilmesi ve etkin bir koordinasyonun sağlanması amacıyla hazırlanacak kanun tasarısı TBMM’ye sevk edilecektir.
Tedbir 33. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda değişiklik yapılacaktır.	Kültür ve Turizm Bakanlığı	Adalet Bakanlığı	Aralık Sonu	5846 sayılı Kanunun, AB müktesebatıyla uyumlu olmayan maddeleri ile uygulamada sorun yaratan maddelerinin değiştirilerek yeniden düzenlenmesi amacıyla hazırlanacak kanun tasarısı TBMM’ye sevk edilecektir.
Öncelik 14. Girişimci Bilgi Sistemi geliştirilecektir.
Tedbir 34. Girişimci Bilgi Sistemi geliştirilecektir.	Sanayi ve Ticaret Bakanlığı	ETKB, ÇSGB, DPT, Hazine Müsteşarlığı, DTM, EPDK, Gelir İdaresi Başkanlığı, TÜİK, TOBB, TESK, İlgili Diğer Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	Sanayi ve ticaret politika ve stratejilerinin belirlenmesi amacıyla, sanayi ve ticari envanterini içeren bir bilgi sistemi oluşturulacaktır. Bilgiler, mahremiyet ilkesi gözetilerek, ilgili kurumlarla paylaşılacaktır. Ayrıca, Türkiye’nin sanayi ve ticaret sayısal haritası çıkarılacak, bu bilgi sistemine dayanan karar destek sistemleri oluşturulacaktır.
Öncelik 15. Esnaf ve sanatkarların rekabet gücünün artırılması ile değişim ve dönüşümün desteklenmesine yönelik iş ortamının iyileştirilmesi çalışmaları yürütülecektir.
Tedbir 35. Esnaf ve Sanatkarlar Stratejisi ve Eylem Planı uygulamaya konulacaktır.	Sanayi ve Ticaret Bakanlığı	DPT, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, TESK, İlgili Diğer Kurumlar	Aralık Sonu	Hazırlanmış olan Esnaf ve Sanatkarlar Stratejisi ve Eylem Planı ilgili kurumlarla işbirliği içinde etkili olarak uygulanacak, izlenecek ve değerlendirilecektir.