İKİNCİ BÖLÜM
Yüklə 4,84 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Kamu Yatırımları Uygulaması
B. YATIRIMLAR1. Yatırımların Sektörel Dağılımıa) Mevcut Durum 2009 yılında kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının reel olarak yüzde 0,4 oranında artması beklenmektedir. Kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının yüzde 51,1’inin merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki idareler, yüzde 31,5’inin mahalli idareler, yüzde 11,9’unun işletmeci KİT’ler, yüzde 2,5’inin özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 0,9’unun İller Bankası, yüzde 2,1’inin döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirileceği tahmin edilmektedir. 2009 yılında kamu kesimi sabit sermaye yatırımları içinde ulaştırma ve diğer hizmetler alt sektörlerinin paylarının gerileyeceği; enerji ve konut sektörlerinin paylarının aynı kalacağı; tarım, madencilik, imalat, turizm, eğitim ve sağlık sektörlerinin paylarının ise 2008 yılına göre artacağı beklenmektedir. 2009 yılında özel kesim sabit sermaye yatırımlarının devam etmekte olan küresel krizin etkisiyle reel olarak yüzde 21 oranında düşeceği öngörülmektedir. Özel kesim sabit sermaye yatırımları içinde özellikle maden, enerji, ulaştırma, konut ve diğer hizmetler sektörlerinin sektörlerinin paylarının artacağı; tarım, imalat, turizm, eğitim ve sağlık sektörlerinin paylarının azalacağı tahmin edilmektedir. b) 2010 Yılı Hedefleri 2010 yılında kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının reel olarak yüzde 10,3 oranında artması öngörülmektedir. Kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının yüzde 47,1’inin merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki idareler, yüzde 32,1’inin mahalli idareler, yüzde 16,4’ünün işletmeci KİT’ler, yüzde 1,4’ünün özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 0,8’inin İller Bankası, yüzde 2,2’sinin döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirileceği tahmin edilmektedir. 2010 yılında kamu kesimi sabit sermaye yatırımları içinde, 2009 yılına göre tarım, madencilik, turizm, eğitim ve diğer hizmetler sektörlerinin paylarının artması; imalat, enerji, ulaştırma sektörlerinin paylarının azalması; sağlık ve konut sektörlerinin paylarında ise bir değişiklik olmaması beklenmektedir. 2010 yılında özel kesim sabit sermaye yatırımlarının ekonomide kaydedilmesi beklenen toparlanmanın da etkisiyle reel olarak yüzde 7 oranında artması beklenmektedir. Özel kesim sabit sermaye yatırımları içinde enerji ve konut sektörlerinin paylarının azalacağı; tarım, ulaştırma, turizm, eğitim ve sağlık sektörlerinin paylarının artacağı; diğer sektörlerin paylarının ise aynı seviyede kalacağı tahmin edilmektedir. TABLO: II. - Kamu Sabit Sermaye Yatırımları (2008) (Cari Fiyatlarla, Milyon TL)
Kaynak: DPT (1) Yatırım işçiliği hariç TABLO: II. - Kamu Sabit Sermaye Yatırımları (2009) (1) (Cari Fiyatlarla, Milyon TL)
Kaynak: DPT (1) Gerçekleşme tahmini (2) Yatırım işçiliği hariç
(Cari Fiyatlarla Milyon TL)
Kaynak: DPT (1) Program (2) Yatırım işçiliği hariç
(Cari Fiyatlarla Milyon TL)
Kaynak: DPT (1) Merkezi yönetim bütçesinde yatırım işçiliği dahildir. (2) Gerçekleşme tahmini (3) Program TABLO: II. - Sabit Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımı (1) (Cari Fiyatlarla, Yüzde Dağılım)
Kaynak: DPT (1) Merkezi yönetim bütçesinde yatırım işçiliği dahildir. (2) Gerçekleşme tahmini (3) Program 2. Kamu Yatırımları UygulamasıÜlkemizin eğitim ve sağlık hizmetlerinin etkili bir şekilde sunulması ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi, rekabet gücümüzün artırılması ve sürdürülebilir büyümenin sağlanması için gerekli sosyal ve fiziki altyapının geliştirilmesi, çevrenin korunması, AB kriterlerine uyumun sağlanması, gelişmiş ülkelerle ülkemiz arasındaki ve ülkemizdeki bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması için önemli miktarlarda kamu yatırımı ihtiyacı bulunmaktadır. 2002-2009 döneminde genel devlet kapsamındaki kamu sabit sermaye yatırımlarının (KSSY) GSYH içindeki payının ortalamaları dikkate alındığında, ülkemizde AB üyesi ülkelerin ortalamasından daha az oranda KSSY gerçekleştirildiği görülmektedir. Söz konusu ülkelerin yüzölçümünün ve nüfusunun Türkiye’den daha az olduğu, mevcut gelişmişlik seviyelerinin Türkiye’den daha yüksek olduğu, mevcut altyapı ihtiyaçlarının büyük ölçüde tamamlanmış olduğu ve GSYH’larının mutlak büyüklüğü dikkate alındığında ülkemizde daha fazla kamu yatırımı yapılması gereği ortaya çıkmaktadır. 2009 yılı kamu yatırım uygulamalarında; ekonomik ve sosyal altyapıyı geliştirecek yatırımlara, sektörel, bölgesel ve proje bazındaki öncelikler dikkate alınarak ağırlık verilmiştir.
(Yüzde)
Kaynak: Avrupa Komisyonu, European Economy (Economic Forecasts), DPT. 2009 yılında, mahalli idare yatırımları ve yatırım işçilik giderleri hariç olmak üzere, ülkemizde; toplam tutarı 2009 yılı fiyatlarıyla 245,8 milyar TL, 2008 sonu kümülatif harcaması 110,9 milyar TL ve 2009 yılı başlangıç ödeneği 21,5 milyar TL olan 2.332 adet kamu yatırım projesi yürütülmüştür. TABLO: II. - Türkiye’de Kamu Yatırımları (2001-2009) (1)
(1) Mahalli idare yatırımları, kamulaştırma harcamaları ve yatırım programında toplam dışı tutulan yatırımlar hariçtir. (2) Mevcut stokun, ilgili yıldaki program ödenek seviyesiyle tamamlanması için gereken ilave süreyi göstermektedir. 2009 Yılı Yatırım Programında yer alan 2.332 projenin 4,4 milyar TL tutarındaki 627 adedi yıl içinde başlanıp bitirilmesi programlanan yıllık projelerden oluşmaktadır. Ayrıca 2009 yılında toplam proje tutarı 10,3 milyar TL, 2009 yılı ödeneği 1,1 milyar TL olan 279 adet çok yıllık yeni proje yatırım programına dahil edilmiştir. 2009 Yılı Yatırım Programında 2.332 projeye yapılan 21,5 milyar TL tutarındaki tahsis içinde yüzde 24,2 oranındaki pay ile ulaştırma-haberleşme sektörü ilk sırayı almış, bunu yüzde 19,4 ile diğer kamu hizmetleri, yüzde 15,9 ile eğitim, yüzde 13,1 ile enerji ve yüzde 12,9 ile tarım sektörleri izlemiş, sağlık sektörünün payı ise yüzde 7,6 olmuştur. 2009 yılı kamu yatırım tahsisleri içinde madencilik, imalat, turizm ve konut sektörlerinin toplam payı ise yüzde 7 olmuştur. 2009 Yılı Yatırım Programına göre; 245,8 milyar TL tutarındaki 2.332 proje için 2008 yılı sonu itibarıyla gerçekleştirilen kümülatif harcama tutarı 110,9 milyar TL olup, tamamlanmak üzere kalan proje stoku büyüklüğü 134,9 milyar TL’dir. Bu durumda, 2009 yılı ödeneklerinin tamamının harcanacağı, kamu yatırımları için sonraki yıllarda da 2009 yılı düzeyinde ödenek ayrılacağı ve Programa yeni proje alınmayacağı varsayımıyla, mevcut stokun tamamen bitirilebilmesi için 2009 yılı sonrasında 5,3 yıllık bir süre gerekmektedir. 2009 yılında tahsis edilen 21,5 milyar TL tutarındaki yatırım ödeneğinin yüzde 70,6’sına karşılık gelen 15,2 milyar TL tutarındaki merkezi yönetim bütçesi yatırımlarından en büyük payı yüzde 22,4 ile genel idare, güvenlik, adalet, içmesuyu, çevre, teknolojik araştırma gibi sektörlerin yer aldığı diğer kamu hizmetleri sektörü almış, bu sektörü yine yüzde 22,4 ile eğitim sektörü takip etmiştir. 2.332 proje için tahsis edilen 21,5 milyar TL tutarındaki ödeneğin yüzde 14,9’u olan 3,2 milyar TL’nin dış proje kredisiyle finanse edilmesi öngörülmüştür. 2009 Yılı Yatırım Programında kısmen veya tamamen dış proje kredisiyle finanse edilmesi öngörülen ve toplam proje tutarı 80,1 milyar TL olan 83 adet proje bulunmaktadır. Kamu yatırım programının rasyonelleştirilmesi çalışmaları kapsamında, kısıtlı ödenekler, kısa sürede tamamlanabilecek acil ve öncelikli projelere tahsis edilmiş, 9,1 milyar TL tutarındaki 26 adet proje ise sonraki yıllarda yürütülmek üzere, 2009 Yılı Yatırım Programında sembolik miktardaki iz ödenekle yer almıştır. Ülkemizde, rasyonelleştirme çalışmalarıyla son yıllarda sağlanan iyileştirmelere rağmen, kamu proje stoku, başta sulama sektörü olmak üzere, mevcut sınırlı kaynaklara göre oldukça büyüktür. Sistematik bir proje döngüsü yaklaşımındaki eksiklikler, kamu kuruluşlarının proje hazırlama, uygulama, izleme ve değerlendirme birimlerindeki kapasite yetersizlikleri gibi faktörler projelerin planlandığı şekilde yürütülmesinde sorunlara yol açabilmektedir. Ayrıca, ülkemizin birçok alanda yeni yatırım ihtiyacının yanında, mevcut sermaye stokunun daha etkin kullanılmasına ve korunmasına yönelik idame-yenileme, bakım-onarım, rehabilitasyon ve modernizasyon ihtiyacı bulunmaktadır. Afet zararlarının önlenebilmesi ve azaltılması ile güvenli ve yaşanabilir kentlerin oluşturulması amacıyla; tüm sektörlerde zarar azaltma stratejilerinin geliştirilmesi ve bu stratejilerin uygulanması için kamu yatırımı gerekmektedir. Ayrıca, yeni yapılacak yatırımların karar verme süreçlerinde afet riski dikkate alınmalıdır. Ülkemizde, yıllar itibarıyla artan miktarda yararlandığımız AB fonlarının kamu yatırımları için ilave kaynak sağlaması yanında, kamu kuruluşlarında belirli standartlara uygun proje hazırlama, uygulama, izleme ve değerlendirme kapasitesinin gelişmesine katkıda bulunması, ülkemizin artan kredibilitesi nedeniyle daha uygun şartlarda dış proje kredisi sağlayan uluslararası kaynaklardan yararlanabilecek olması, kamu kuruluşları için stratejik planlama çalışmalarının ve sektörel strateji dokümanlarında ortaya konulan stratejilerin, projelerin daha iyi önceliklendirilmesine ve değerlendirilmesine imkan verecek olması, kamu-özel işbirliği (KÖİ) modellerinden yararlanılacak olması, mahalli nitelikli işlerin mahalli idarelere bırakılarak yerinden yönetim ilkesinin hayata geçirilmesi gibi faktörler, önümüzdeki dönemde kamu yatırımlarına ayrılabilen kaynakların ve uygulamada etkinliğin artırılması için önemli fırsatlar ortaya çıkarmıştır. 2010 yılında, sektörel ve bölgesel önceliklerin yanı sıra devam eden projelerden;
ağırlık verilecektir. Yüklə 4,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||