İklimlendirme, Havalandırma ve Soğutma Terminolojisi açık kompresör, open compressor

sifon, siphon: yukarıdaki seviyede bulunan bir depodaki sıvının her hangi bir pompalama olmaksızın sadece hidrostatik basınç etkisiyle alttaki bir depoya aktarılması

sirkülasyon havası, air recirculated: sirkülasyon havası; iç mahalden emilen ve bazı işlemlerden geçtikten sonra tekrar içeri verilen hava

sis, fog: gaz fazından sıvı fazına geçiş sırasında gaz içerisinde bulunan asılı sıvı damlacıkları; yada atomizasyon,spray gibi işlemlerde sıvının küçük parçacıklara bölünmesi.sis.

sistem soğutma yükü, system cooling load: sistem soğutma yükü; bir sistemin karşılaması gereken soğutma yükü

soğuk depo tesisi, cold store facility (cold store complex; cold store combine): değişik ürünlerin soğuk saklanması için tasarlanmış, değişik odalarda değişik saklama sıcaklıklarının uygulanabildiği genellikle ticari amaçlarla kurulmuş soğuk depolama sistemi

soğuk oda, cold room: soğuk oda; besinlerin soğuk saklanmasında kullanılan oda

soğutkan, refrigerant: bir soğutma sisteminde, düşük basınç ve sıcaklıkta buharlaşarak ısıyı çeken ve yüksek basınç ve sıcaklıkta yoğuşarak bu ısıyı atan ortam;soğutkan ortam (madde),

soğutkan debisi, refrigerant flow rate: belirli bir sıcaklık ve basınçta soğutma sistemi içerisinde birim zamanda pompalanan yada hareket ettirilen soğutkan miktarı

soğutkan kütlesel debisi, refrigerant mass flow rate: potansiyel olarak yağla karışan uçucu soğutkan kütlesel akış miktarı;

soğutma, cooling: bir mahal yada sistemin sıcaklığını önceden belirlenmiş bir değerin altına soğutma süreci.

Soğutma çevrimi, refrigerating cycle: soğutma çevrimi; iki sabit basınç bir adyabatik ve bir izantropik durum değiştirme içeren çevrim

soğutma enerji tüketimi, cooling energy consumption: kompresör,hava dağıtım fanı, kondenser fanı ve ilgili yardımcı elemanlar da dahil olmak üzere, mekanik soğutma ekipmanının mahaldeki enerji tüketim miktarı

soğutma etkisi, refrigerating effect: kondenserde dışarı atılan ısıdan kompresörde sisteme verilen enerjinin ısıl eş değerinin çıkartılması ile belirlenen soğutma etkisi.

Soğutma etkisi(tesiri), cooling effect: soğutma sistemlerinde evaporatörde kg soğutkan başına yapılan soğutma.soğutma tesiri

soğutma havası, cooling air: hava soğutmalı kondenserden geçen soğutma havası

soğutma kapasitesi, cooling capacity: belirlenmiş test yöntemleriyle belirlendiği biçimde, bir ekipmanın belirli bir zaman aralığında, iç mahallin koşullandırılmasında kullanılan sudan çıkartabileceği ısı miktarı, Watt

soğutma kaybı, cooling loss: borularda ve ekipmanda yararlanılamayan soğutma; soğutma kaybı

soğutma kılcal borusu, refrigerating capillary tube: küçük soğutma sistemlerinde kontrol elemanı yerine kullanılan kılcal boru

soğutma kompresörü, refrigerating compressor: evaporatörden emdiği alçak basınçlı soğutkan buharının basıncı ve sıcaklığını yükselten eleman; kompresör

soğutma kulesi, cooling tower: çoğu zaman kuleye benzeyen, atmosferik havanın genellikle doğrudan temas eden su ile soğutulduğu ısı transfer cihazı;

soğutma kulesi tonajı, cooling tower ton: ton-soğutma olarak soğutma kulesinin soğutma kapasitesi; 1 Ton-soğutma=3.52 kW

soğutma serpantini, cooling coil: evaporatör olarak tasarlanmış, borulardan oluşan ve soğutulacak mahalle yerleştirilen serpantin;soğutma serpantini

soğutma sistemi performans katsayısı, cooling system energy coefficient of performance: Watt olarak soğutma sistemi kapasitesini,watt olarak toplam enerji girdisine ( tekrar ısıtıcılar ve nemlendiriciler dışında) bölerek elde edilen oran

soğutma suyu, cooling water: kondenserde soğutkanın yoğuşması amacıya kullanışlan su.soğutma suyu.

soğutma suyu çıkış sıcaklığı, cooling water outlet temperature: kondenser soğutma suyunun kondenserden kuleye çıkış sıcaklığı; her hangi bir soğutma suyu devresinde suyun çıkış sıcaklığı

soğutma suyu giriş sıcaklığı, cooling water inlet temperature: kondensder soğutma suyunun kuleden kondensere giriş sıcaklığı; her hangi bir soğutma suyu devresinde suyun giriş sıcaklığı

soğutma suyu termostatı, cooling water thermostat: soğutma suyunun çıkış sıcaklığını duyarak, su debisinin ayarlanmasını yapan termostat; soğutma suyu termostatı

soğutma yükü, cooling load: koşullandırılan mahal yada ürün tarafından gerektirilen birim zamanda yapılması gerekli soğutma miktarı; bir soğutma sisteminin kontrol edilen sistemde zaman içerisinde çekmesi gereken ısı;

soğutma yükü, duyulur; cooling load, sensible: duyulur ısı yükü; sıcaklık farkından kaynaklanan ısı yükü

soğutma yükü, gizli; cooling load, latent: bir mahalde gizli ısıdan kaynaklanan soğutma yükü;gizli ısıyı atmak için soğutma yükü;

solenoid vana, solenoid valve: elektriksel yoldan mıknatıslanan bir pimin çekmesi ile açma veya kapama yapan vana;

split iklimlendirme sistemi, split air conditioning system: split iklimlendirme sistemi; iç ve dış ünitenin ayrılarak borularla bağlandığı sistem

split sistem, split system: ayrık sistem; split sistem

sprey dolgulu su soğutma kulesi, spray filled water cooling tower: suyu sprey hale getiren elemanlara sahip su kulesi

standart hava, standard air: özgül ağırlığı 0.075 lbm/ft3 ( 1.204 kg/m3) ve 70°F ( 20 yada 21.1°C) sıcaklık 14.696 psi, ( 101.325 kPa) barometrik basınçta, kuru havanın yoğunluğuna eşdeğer olan hava

statik basınç, static pressure: içerisine daldırılmış bir cismin akışkanla birlikte hareket etmesi halinde, cisim üzerinde akışkanın dik olarak etki ettireceği birim alan başına kuvvet.

su buharı basıncı, water vapour pressure: (1)belirli bir sıcaklıkta, atmosferik basıncın içerdiği su buharının uyguladığı basınç, (2)su buharı nedeniyle olan basınç

su buharı basıncı, doymuş; water vapour pressure, saturated dewpoint: havadaki su buharının belirli bir sıcaklıkta doymuş hale geldiği kısmi basınç

su soğutmalı, water cooled: suyla soğutulan;

su soğutmalı iklimlendirme cihazı, water cooled air conditioner: kondenseri suyla soğutulan iklimlendirme birimi

su soğutmalı kondenser, water cooled condenser: soğutkan buharını yoğuşturan ve ısıyıborular yada serpantinlerle bir kovan içerisinde dolaşan soğutma suyuna atan ısı transferi tankı.

su soğutucu, cooler (chiller): soğutulmuş su vermek üzere tasarlanmış, absorpsiyonlu veya mekanik soğutma devresini kullanan soğutucu

sudan suya ısı pompası, water to water heat pump. su-su ısı pompası; bir yüzeysel su kaynağını ısı kaynağı ve çukuru olarak kullanan ve bir su devresini ısıtan ve soğutan ısı pompası sistemi

sürtünme basınç kaybı, friction head: bir akışkan akışında boru içerisindeki sürtünmeden kaynaklanan basınç düşümü.

sürtünme kaybı, friction loss: akışkan ile aktığı yüzey arasındaki sürtünme nedeniyle oluşan basınç kaybı.

şebeke suyu, water make-up: besleme suyu hazırlama; şebekeden alınan su; şebeke suyu

talep kar-çözme sistemi, demand defrost system: gelecekteki defrost zamanını, daha önceki defrost zamanına dayanarak belirleyen otomatik defrost sistemi

tam yük, full load: soğutma veya a/c sistemlerinin hesaplandıkları maksimal yük koşullarında çalışması.

tam yükte kalkış, start under full load: tam yük altında kalkış; soğutma kompresörlerinin tam yük altında kalkış yapması

tasarım basıncı, design pressure: tasarımda temel alınan basınç; tasarım basıncı; bir soğutma sistemin belirli bir bölümünün altında çalışması için tasarlandığı maksimum basınç.

tasarım hava debisi, design airflow: proje tasarımında temel alınan hava debisi; sistemin eş-zaman faktörleri de dahil olmak üzere tasarım koşulları altında çalışırken gerekli hava akış miktarı ( hacimsel debi)

tasarım hava sıcaklığı, design air temperature: bir iklimlendirme projesi yapılırken varsayılan hava sıcaklığı

tasarım ısı kaybı, design heat loss: proje üzerinden yapılan hesaplara göre edilen ısı kaybı;tasarım ısı kaybı

tasarım kapasitesi, design capacity: projenin tasarım aşamasında varsayılan kapasite;tasarım koşullarında çalışan bir ekipman parçasının

tasarım sıcaklığı, design temperature: bir sistemin en uç koşullarda korumak(iç mahalde) veya kendisine karşı çalışmak( dış mahal) üzere seçilen tasarım sıcaklığı.

taşınım(kondüksiyon), conduction: farklı enerjideki moleküllerin birbirlerine temas ederek enerji aktarmaları biçiminde gerçekleşen ısı transferi biçimi.kondüksiyon.

taşınım katsayısı, coefficient of conductivity: birim kalınlıktaki bir malzemenin birim yüzeyinden birim zamanda 1Klik sıcaklık farkı için bu yüzeye dik olarak geçen konvektif ısı miktarı

taze hava, fresh air: taze hava; havalandırma sistemlerinde dış mahalden çekilen ve hava hazırlama biriminde koşullandırılan hava

taze hava beslemesi, fresh air make up: taze havayla dönüş havasının karıştırılıp işlenlenmesinden sonra mahalle verilen besleme havası

tek kademeli kompresör, single stage compressor: bir tek sıkıştırma odası olan kompresör yada birden çok sıkıştırma odasının birbirine paralel bağlandığı kompresör.

tek kanallı iklimlendirme tesisi, single duct air conditioning plant: tek kanallı iklimlendirme tesisi; hava hazırlama biriminde koşullandırılan havayı bina içerisinde bir tek kanalla dağıtan sistem

tekrar ısıtma VAV kutusu, reheat VAV box: çıkışında elektrik ısıtıcısı veya ısıtma serpantinleri içeren VAV kutusu

temiz hava, clean air: temiz hava; kirleticilere sahip olmayan yada kritik oranlarda kirlilik unsuru içermeyen hava

temiz oda, clean room: havadaki parçacıklar, sıcaklık, nem, hava basıncı, hava akış örnekleri,hava hareketi,titreşim, canlı organizmalar yönünden çevresel olarak kontrol edilenözel üretilmiş kapalı alan

temiz oda sınıfı, classes for clean rooms: temiz oda sınıfları; ISO tarafından parçacık büyüklüğüne göre dokuza ayrılmış bulunan temiz oda sınıflarından her biri

teorik kompresör işi, compressor work (theoretical): teorik kompresör işi; kompresör p-v diyagramından elde edilen iş

terleme, sweating: genellikle emme hattında havanın çiğ noktası sıcaklığı altında soğutkan bulunması nedeniyle ortaya çıkan su damlacıkları.terleme.

termistor, thermister (thermistor): içerisinde direncin sıcaklık artışıyıla önemli ölçüde düştüğü termoelektrik eleman;genellikle termometre olarak kullanılır.”anemometer (thermal)”terimine de bakınız.

Termodinamiğin birinci yasası, first law of thermodynamics: enerjinin yaratılamayacağı ve yok edilemeyeceği fakat bir türden diğerine dönüştütrülebileceğini ifade eden Termodinamiğin Birinci Yasası;

Termodinamik çiğ noktası, thermodynamic dew point temperature: p basıncında ve W karışım ( nemlilik) oranındaki nemli hava için, nemli havanın su ile doymuş hale geldiği sıcaklık olan termodinamik çiğnoktası sıcaklığı

Termodinamik denge, thermodynamic equilibrium: bir sistemde, içerisinde fiziksel özelliklerin zaman içinde değişmeyen eşbiçimli (uniform) değerler aldığında ortaya çıkan denge.

Termodinamik özellikler, thermodynamic properties: sıcaklık, basınç, hacim, antalpi ve antropi gibi bir maddenin halini belirlemekte kullanılan temel büyüklükler

Termoelektrik, thermoelectric (adj): elektrik akımının ısı üretimiyle ilgili olan;

Termometre, thermometer: sıcaklığı ölçmekte kullanılan araç;

termometre duyargası, thermometer probe: termometre sensoru ya da probu

termosifon, thermosyphon: su ve havanın farklı sıcaklıklar nedeniyle doğal konvektif hareketi;

termostat, thermostat: sabit bir sıcaklığı korumak üzere sıcaklığa tepki veren araç;sıcaklıkla çalışan anahtar ; sıcaklıktaki değişmeye tepki veren ve doğrudan yada dolaylı olarak sıcaklığı kontrol eden ölçme aracı

termostatik ekspansiyon vanası, thermostatic expansion valve: termostatik ekspansiyon vana; sabit birt kızgınlık derecesi sağlamak üzere çalışan soğutma tesisatı vanası; evaporatör basıncı ile sistemden çıkan soğutkanın kızgınlık derecesi tarafından çalıştırılan ve bir soğutma birimine giren soğutkanı kontrol eden otomatik vana.

ters çevrimli soğutma, reverse cycle refrigeration: ters soğutma çevrimi; hava-hava ısı pompası çevrimi; bir ters-çevrim vanasıyla kondenser ve evaporatör işlevlerinin değiştirildiği soğutma çevrimi

ton soğutma, ton (of refrigeration): 12,000 Btu/h ( 3.516 kW) ‘e eşittir.

ton-saat, ton-hour: bir saatte ton-soğutma olarak (12 000 btu/h) çekilen yada atılan ısıl enerji miktarı.

toplam basınç, total pressure: toplam basınç; statik ve dinamik basınçların toplamı

toplam enerji, total energy: bir cismin toplam enerjisi; potansiyel ve kinetik enerjilerin toplamı

toplam hava debisi, total air flow rate: toplam(taze hava+sirkülasyon havası) hava debisi;

toplam ısı, total heat: genellikle 32 °F(0°C) olan temel referans noktasının üzerindeki bir akışkanın sahip olduğu duyulur ve gizli ısı toplamı

toplam ısı atımı, total heat rejection: bir su soğutmalı kondenserin içerisinden geçen soğutkandan dış mahalle atılan ısı; kondenserin toplam yararlı kapasitesi;

toplam ısı transferi katsayısı, overall coefficient of heat transfer: kondüksiyon ve konveksiyonla ısı transferini ifade eden, zaman biriminde 1°K lik sıcaklık farkı için geçen ısı miktarı. toplam ısı iletim katsayısı.

toplam soğutma kapasitesi, total cooling capacity: bir ekipmanın, duyulur ve gizli ısı olarak,belirli koşullar altında üzerinden geçen bir hava akımından, birim zamanda çıkartabileceği Btu/h (W) olarak ısı miktarı.

toplam soğutma kapasitesi, total refrigeration capacity: birim zamandaki enerji birimleriyle ifade edilen, giren ve çıkan havanın antalpileri arasındaki farkın, soğutkanın birim zamandaki kütlesel akışkan miktarı ile çarpımına eşit olan soğutma miktarı.

toplam statik basınç kaybı, total static pressure loss: içsel ve dışsal statik basınç kayıplarının toplamı.

torba filtre, bag filter: orta ve geniş boyutlardaki parçacıkları tutma amacıyla genellikle cam fiberlerinden yapılan geniş kumaş çanta yada torba türü filtre; bu torba, elektrikli süpürgelerin toz toplama torbaları gibi çalışarak ince parçacıkları geçirirken büyük parçaları yakalar.

toz filtresi, dust filter: toz filtresi; gözenekleri arasından tozun geçmesine olanak vermeyerek tozu havadan ayıran araç

toz ölçümü, dust measurement: toz ölçümü; havada bulunan tozların derişimi ve büyüklüğünü belirlemek için yapılan ölçümler

transformatör (trafo), transformer: bir demir göbek etrafına sarılı iletkenlerden enerji geçirildiğinde göbek etrafındaki diğer iletkenlerde bir akım indükleyen elektriksel araç. transformatör.

Transistör, transistor: genelde üç bağlantı içeren işaret yükseltici yarı-iletken araç bir yayınıcı ile,bir taban ve bir toplayıcı ; bir çok durum altında önemli güç kazancı sağlayan bir anahtar olarak da kullanılabilir.

Turbo kompresör, turbo compressor: temelde çok yüksek basınç ve düşük debilerde akış sağlamakta kullanılan bir tür santrifüj fan

Turbo makineler turbo,machine: turbo makine;gaz türbini, buhar türbini vb makineler

Türbülans, turbulence: kaynaşık akış; akış iplikçiklerinin birbirine paralel olmadığı, birbirini kestiği akış biçimi

türbülanslı akım, turbulent flow: akış kütlesi içerisinde hızın şiddet ve doğrultu olarak düzensiz değiştiği akış biçimi;

türbülatör, ebullator (turbulator;turbulence promotor): evaporatörü yağ dolgulu olmaktan yada soğutkanı kendi kaynama noktasının altındaki bir basınç noktasında etkisiz kalmaktan korumak üzere sıvı soğutkan boruları içerisine yerleştirilen araç

TXV kararsızlığı, hunting: TXV'lerde iğnenin önce tam açık konuma gelmesi ve tekrar kapanması biçiminde sürekli açma kapama yaparak gidip gelmesi.

U değeri, U value: toplam ısı transferi katsayısı; R faktörünün tersi; sayı küçüldükçe malzemenin ısı transferine olan direnci artar.

ULPA filtresi; filter, ultra low penetration air filter (ULPA): özellikle temiz-odalar ve duyarlı elektronik araç üreten yerlerde kullanılan, ince poliüretan malzemeden yapılan çok yüksek tutma veriminde ve parçacıkları tutan filtre.

ultra temiz oda, ultraclean room: hepa filtrelerinin kullanıldığı ve düşey laminer akım(0.2 m/s hız) uygulanan temiz odalar; ultra temiz odalar

ultra yüksek vakum, ultrahigh vacuum: 100 nanopascal'den daha düşük basınçları ifade eden vakum değeri;

ulusal BACnet, native BACnet: ulusal BACnet; bina otomasyon sistemlerinin(BAC) kullanabileceği şebeke sistemi

uzak duyarga(sensör), remote sensor: bir hava akımına yerleştirilmiş olan ve sıcaklığı, yakındaki duyarganın sıcaklığından yüksek olan sıcaklık duyargası.

uzak duyargalı termometre, remote bulb thermostat: uzak bir yere duyargası yerleştirilen termostat

uzak göstergeli termometre, remote indicating thermometer: duyargası ve göstergesi birbirinden uzakta olan termometre

üç borulu iklimlendirme sistemi, three-pipe air conditioning system: üç borulu sistem; sıcak ve soğuk su gidiş boruları ayrı dönüş borusu ortak olan sistem

üç borulu sistem, three-pipe system: üç borulu sistem; sıcak ve soğuk su gidiş boruları ayrı dönüş borusu ortak olan sistem

üç yollu vana, three-way valve: sistemden diğerini soyutlayarak biriyle basıncın boşaltılmasını sağlayan, böylece bir vanayı her zaman çalışır durumda tutan çift basınç boşaltım elemanlı servis vanası.

üçlü nokta hali, triple-point state: üçüz nokta durumu(hali); bir maddenin katı ,sıvı ve gaz hallerinin birlikte bulunduğu basınç ve sıcaklık derecesi.

Vakum, vacuum: içerisinde gaz basıncının atmosfer basıncından düşük olduğu durum;

vakum difüzyon pompası, vacuum diffusion pump: sadece bir vakum pompasının sağlayabileceği vakum değerlerinden daha yüksek vakum sağlayan pompa; difüzyonlu vakum pompası

vakum pompası, vacuum pump: vakum pompası; soğutma sistemlerinde devreden havayı ve yoğuşturulamayan gazları boşaltmakta kullanılan pompa;

vakumla soğutma, vacuum cooling (vacuum chilling): bir sıvıyı atmosfer basıncının altında(vakum) gaz haline dönüştürerek yapılan soğutma;

vantilatör, ventilator: iç mahal havasını dış mahal havasıyla değiştiren araç;

venturi, venturi: bir boru yada kanalda akışkanın hızını artırıp statik basıncını düşüren, ve daha sonra statik basıncın geri-kazanılması için bir genişleme içeren daralma;

venturi metre, venturi meter: ince bir boğazdan geçen akışkanın debisini ölçmekte basınç farklarını kullanan ölçer.

Verim, efficiency: (1) nominal değerleme koşullarındaki performans. (2) Bir makine ya da prosesin enerji çıktısının enerji girdisine oranı.

verimlilik oranı (ısı değiştiricide), effectiveness ratio (of a heat exchanger): bir ısı transferinde ortaya çıkan gerçek ısı transferi ile,termodinamik olarak olası ısı transferine oranı

vidalı kompresör, screw compressor: vidalı kompresör; gazı vida dişleri arasındaki boşluklarda, ilerlerken sıkıştıran kompresör

viskozite, viscosity: yarı akışkanlar, akışkanlar ve gazların ani şekil değiştirmeye ve akışa karşı direnim gösterme özelliği.

viskozite, dinamik; viscosity, dynamic: dinamik viskozite; eşit alanlı iki plaka arasında konulan akışkan 1 Pascal kesmegerilmesiyle çekildiğinde, plakalar arasındaki kalınlık kadar yolu 1 s'de giderse akışkan viskozitesi 1 Pa.s 'dir

viskozite, kinematik; viscosity, kinematic: kinematik viskozite;birimi Stokes ve Centistokes

watmetre, Watt meter: enerji tüketimini ölçen araç; watt-metre

watt, watt (power) (W): bir saniyede yapılan 1 joul’lük iş yada enerji geçişi ,(2) 1 volt’luk elektromotor kuvvet ile tetiklenen 1 amperlik akım tarafından yapılan iş yada üretilen enerji

yağ ayırıcı, oil separator: soğutma kompresöründe basma hattında bulunan yağ ayırıcı

yağ dönüşü, oil return: soğutma kompresörlerinde soğutkanla birlikte devreye basılan yağın, aynı miktarda kompresöre geri döndürülmesi.

yağ pompası, oil pump: büyük kapasiteli açık kompresörlerde,yağlama yağının yağlama noktalarına ulaşmasını ve kartere geri dönmesini sağlayan yağ pompası.

Yalıtım, insulation: bir yapı elemanının veya bir borunun ısı veya ses iletim yeteneğini azaltmak üzere uygulanan işlem.yalıtım. Bu işte kullanılan malzeme.

yalıtmak (ısıl), insulate (thermal) (verb): ısı geçişini azaltma yönünde yapılan yalıtım;ısıl yalıtım

yalıtmak(elektriksel,akustik), insulate (electric acoustic): elektriksel ve ses yönünden yalıtmak

yarı hermetik kompresör, accessible hermetic (semihermetic) refrigerant compressor: sökülerek tamir ve bakım yapılabilen,genellikle cıvatalarla bağlanmış soğutma kompresör türü; yarı hermetik kompresör

yarı hermetik kompresör, semi-hermetic compressor: yarı hermetik kompresör; kompresör ve elektrik motoru aynı gövde altında olmayan servis yapılabilir kompresör

yarı otomatik kar çözme, semi-automatic defrosting: defrost işleminin elle başlatıldığı fakat kendiliğinden sona erdiği kar çözme sistemi. yarı otomatik defrost.

yaş buhar, wet vapour: yaş buhar; doyma sıcaklığında içerisinde az miktarda sıvı parçacıkları içeren buhar

yaş termometre, wet bulb thermometer: havanın yaş termometre sıcaklığını ölçmekte kullanılan termometre;yaş termometre

yaş termometre sıcaklığı, wet bulb temperature: bir termometrenin haznesine ıslak bez sarılı olarak elde edilen sıcaklık ölçüm değeri.kuru termometre sıcaklığı; sıvı yada katı haldeki suyun, buharlaşarak havayı aynı sıcaklıkta doymuş hale getirdiği sıcaklık;

yaşam çevrim maliyeti, life cycle cost: ekipmanın işletme ve bakım maliyetleri de dahil olmak üzere bütün hizmet ömrü içerisindeki maliyeti.

Yenilenebilir enerji, renewable energy: kendilerini sürekli yenileyen yada pratik olarak tükenmez varsayılan güneş enerjisi, rüzgar, hidro enerji gibi kaynaklar;

yıldız üçgen kalkış, star delta starting: kalkıştaki akımı düşürmek için kullanılan en yaygın düşük voltaj kalkış yöntemidir;60 Hz’lik şebekelerde buna verilen isim ‘WYE/Delta kalkış yöntemi’dir.

yıllık duyulur soğutma yükü, annual sensible cooling load: bir yıllık simülasyon döneminin tamamı içerisindeki duyulur soğutma yükü (saatlik simülasyon programları için bu, bir yıllık simülasyon dönemi içerisinde saatlik duyulur ısı yüklerinin toplamıdır)

yoğunluk, density: (1) bir maddenin birim hacminin kütlesi; maddenin kütlesinin hacmine oranı kütle yerine ağırlık kullanıldığında maddenin birim hacminin ağırlığı;

yoğuşma basıncı, condensing pressure: bir soğutkan buharının yoğuşmaya başladığı basınç; kondenser basıncı yada yoğuşma basıncı

yoğuşma gizli ısısı, latent heat of condensation: yoğuşma gizli ısısı; bir sıvının belirli bir basınçta 1 kg'ının doymuş buhar durumundan doymuş sıvı haline geçmesi için çekilmesi gerekli ısı miktarı

yoğuşma ısısı, heat of condensation: bir maddenin buhar halden sıvı hale geçerken verdiği ısı miktarı.

Yoğuşma sıcaklığı, condensing temperature: bir gazın aynı basınçta sıvı konuma haldeğiştirdiği sıcaklık; yoğuşma sıcaklığı

yoğuşma(soğuk yüzeyde), condensation (on cool surface): sıcaklığı mahal havasının çiğ noktası sıcaklığından düşük olan evaporatör yüzeylerinde oluşan yoğuşum suyu

yüklenimci, contractor: inşaat terminolojisinde işi yapmakla yükümlü olan ve mal sahibi yüklenimci arasında yapılan sözleşmede belirtilen kişi veya kurum

yüksek basınç kontrolü, high pressure control: soğutma sistemlerinde kompresör basma basıncının kontrolü

yüksek basınç tarafı, high pressure side: yüksek basınç tarafı; soğutma devrelerinden kompresör çıkışından ekspansiyon elemanının girişine kadar olan bölüm

yüksek basınçlı gaz, high pressure gas: yüksek basınçlı gaz; soğutma sistemlerinde kompresörden çıkan ve basma hattında bulunan gaz

yüksek verimli filtre, high efficiency filter: yüksek verimli filtre; belirli bir büyüklükteki parçacıkları tutma verimi yüksek olan filtre

yüksüz kalkış, load free start: soğutma sistemlerinde kompresörün yüksüz çalıştırılması; yüksüz kalkış; büyük kompresörlerde basma ve emme hatları arasında bir bypass hattı yapılarak, kalkışta basma gazı emme hattına verilir,

zamanla başlatılan kar çözme, time initiate, temperature-terminate defrosting: zamana göre başlatılan sıcaklığa göre sonlandırılan defrost

zeotropik soğutkan, zeotropic refrigerant: buhar durumu ve sıvı durumu bileşimleri farklı olan iki yada fazla eleman içeren soğutkan. Zeotropik soğutkanın sabit basınçtaki buharlaşma ve yoğuşma sırasında sıcaklıkları değişir.

Zon, zone: bina içerisinde, ısıtma,soğutma yada aydınlatma gereksinimlerinden her hangi bileşiminin, bir tek kontrol aracı ile kontrol edilebilecek kadar benzer olduğu mahal yada mahal grupları;

Zonlama, zoning: binaları ya da bina gruplarını ayrı kontrollerle aynı anda farklı koşulların korunabileceği bölümlere ayırma; ısıtma ve soğutma kontrolü için bir mahalli küçük bölümlere ayırma.

Hazırlayan: Dr. Mak. Yük. Müh. Andaç YAKUT

*Bu çalışmada TTMD’nin HVAC Terimler Sözlüğünden faydalanılmıştır.