İmam hüSƏyn (ə) VƏ AŞura qiyami kitab haqqinda

Yezid, İmam Hüseyni şəhid etdikdən sonra tövbə etdimi?

Bu sualın mənşəyi bə`zi azsaylı kitablarda yazılmış bir sıra mətləblərlə sıx bağlıdır. Bu kitablarda «Aşura müsibətindən sonra Yezidin İmam Hüseyni (ə) öldürməyə əmr etmədiyini, O Həzrətin (ə) şəhadətinə görə təəssüf hissi keçirib, ağlayaraq İbn Ziyadın özbaşınalıq etdiyini bildirərək, onu lə`nətləməsi» yazılmışdır. İndi isə bir neçə nöqtəyə diqqət edək:

1- Tarix boyu şahid olduğumuz bütün məşhur İslam alim və mütəfəkkirləri «İmam Hüseyni (ə) qətlə yetirməyin» Yezidin birbaşa öz əmri olduğunu və onun görünməmiş səbirsizliklə buna israr etdiyini yazmışlar. (1)

2- Yezidin, İbn Ziyadı Kufə şəhərinə vali tə`yin etməsi, (2) Hüseynlə (ə) bağlı bütün işlərdə birbaşa onun özü

səh:121
1- [1] . T ə ftazani, «Ş ə rhi- ə qaidi n ə sfiyy ə », 181; Cahiz, “R ə sail», s ə h. 298; Alusi, «Ruhül-m ə ani», c. 26, s ə h. 73; Ş ə bradi, « Ə l-İthaf bi hubbil- ə şraf», s ə h. 62-66;

2- [2] . «Tarixi-T ə b ə ri», c. 4, s ə h. 258; İbn Ə sir, «Kamil», c. 3, s ə h. 268; İbn K ə sir, « Ə l-Biday ə v ə n-nihay ə », c. 8, s ə h. 164.

ilə məşvərət etməsinə dair göstərişi, (1) Mədinə valisi Vəlidə məktub yazaraq; «ya bizə bey`ət al, ya da onu tez öldür!»-deyə tapşırıq verməsi, (2) Məkkədə belə onu terror etməyə çalışması, (3) İbn Ziyada, «Kərbəlada işi uzatma, onu öldür!» məzmunlu məktub yazması,(4) Şimr ibn Zilcövşəni oraya göndərməsi və sair işləri bu məsələnin əvvəlcədən Yezid tərəfindən planlaşdırıldığına danılmaz bir sübutdur.

İbn Abbasın Yezidin məktubuna yazdığı cavabda da, buna tə`kid olunub: «Elə bilirsən ki, sənin Hüseyni (ə) və Əbdülmütəllib cavanlarını şəhid etdirdiyini unutmuşam?! Hər nəyi unutsam da, Hüseyni (ə) Peyğəmbərin (s) hərəmindən uzaqlaşdırdığını, Məkkəyə pənah aparmağa məcbur etdiyini, oradan da, hiylə və məkrlə Kufəyə tərəf səfər etməyə sövq etdiyini unutmamışam. Sonra isə «Mərcanənin oğlu»na (İbn Ziyada) dəfələrlə məktub yazaraq Hüseynlə müzakirəni uzatmamağa, onu tez öldürməyə əmr etdin. Elə buna görə də, İbn Ziyad Hüseyni (ə) və Əbdülmütəllib cavanlarını öldürdü. Halbuki, onlar Peyğəmbərin (s) pak Əhli-beyti (ə) olaraq, Allah tərəfindən hər cür çirkinlik və pislikdən uzaq olmuşlar.»(5)

Unutmayaq ki, Abdullah ibn Ziyadın özü də bunu təsdiqləyirdi.(6)

səh:122
1- [1] . «Tarixi-T ə b ə ri», c. 4, s ə h. 254 v ə 285; «Kamil», c. 3, s ə h. 298.

2- [2] . «Tarixi-Y ə qubi», c. 2, s ə h. 241; « Ə l-Fütuh», c. 5, s ə h. 10-11; «Tarixi-T ə b ə ri», c. 4, s ə h. 251; «Kamil», c. 3, s ə h. 264; İbn K ə sir, « Ə l-Biday ə v ə n-nihay ə », c. 8, s ə h. 157-158; « Ə l-İxbarüt-t ə val», s ə h. 228.

3- [3] . «Tarixi-T ə b ə ri», c. 4, s ə h. 289; «Kamil», c. 3, s ə h. 276; «Lühuf», s ə h. 82.

4- [4] . «Tarixi-D ə meşq», c. 14 s ə h. 208 v ə c. 28, s ə h. 19; « Ə l-Fütuh»,  c. 5, s ə h. 89 v ə 135; «Tarixi-Y ə qubi» c. 2, s ə h. 242; «M ə qt ə l», c. 1, s ə h. 140; « Ə l- Ə qdül-f ə rid», c. 5, s ə h. 130; «Tarixül-xül ə fa», s ə h. 165.

5- [5] . «Tarixi-Y ə qubi» c. 2, s ə h. 249; «Kamil», c. 3, s ə h. 318; İbn Cövzi, «T ə zkir ə tül-x ə vas», s ə h. 275.

6- [6] . « Ə l-Fütuh», c. 5, s ə h. 150; «M ə qt ə l», c. 1, s ə h. 140; «T ə caribül-üm ə m», c. 2, s ə h. 249.

Yezidin oğlu Müaviyə bu barədə deyir: «Atam, Peyğəmbərin (s) Əhli-beytini (ə) şəhid etdi, onlara ehtiramsızlıq göstərdi...»(1)

3- İmam Hüseynin (ə) kəsilmiş başını Yezidə verdikdə, o şadlıq edərək, bu işin şərəfinə böyük bir ziyafət təşkil verdi. Orada İmamın (ə) başını ortaya qoyaraq, əlindəki dəmir çubuqla onun mübarək dodaqlarına vuraraq, istehzalı şəkildə şerlər oxuyub, babalarının qisasını aldığını söyləyirdi.(2) O, İmam Hüseynin (ə) başını üç gün dar ağacında saxladı. (3)

4- Yezid necə tövbə edə bilər ki, heç vaxt İmam Hüseyni (ə) öldürdüyü üçün İbn Ziyadı cəzalandırmadı, əksinə ona yüksək bəxşişlər, ənamlar hədiyyə etdi.

Aşura müsibətindən sonra İbn Ziyad, Yezidin yanında daha da hörmətli və sevimli oldu. O, Yezidin şəxsi eyş-nuş və kef məclislərinin ən əziz qonağı sayıldı. Və Yezid ölənə qədər İbn Ziyad Kufə, Bəsrə valisi vəzifəsində qaldı. (4)

Təbəri və digər tarxiçilər yazırlar: «Hüseynin (ə) başını Yezidin sarayına gətirdikdə, Yəhya ibn Həkəm iki beyt şe`r oxuyaraq İbn Ziyadı bu işinə görə tənqid etdi. Yezid əsəbiləşərək onun sinəsinə zərbə ilə bir yumruq vurub dedi: «Sakit ol! Onunla işin olmasın!»(5) O, hətta İbn Ziyada

səh:123
1- [1] . «Tarixi-Y ə qubi» c. 3, s ə h. 254.

2- [2] . « Ə r-R ə ddul müt əə ssibul- ə nid», s ə h. 45; «Kamil», c. 3, s ə h. 298; İbn K ə sir, « Ə l-Biday ə v ə n-nihay ə », c. s ə h.  ; « Ə l- Xütut», c. 2, s ə h. 289; «Siyru ə lamün-nüb ə la», c. 3, s ə h. 319; M ə sudi, «Mürucüz-z ə h ə b», c. 3, s ə h. 77; İbn Cövzi, «T ə zkir ə tül-x ə vas», s ə h. 260; « Ə l-Fütuh», c 5, s ə h. 324; «Tarixül-xül ə fa», s ə h. 208; «Tarixi-T ə b ə ri»,c. 4, s ə h. 358.

3- [3] . İbn K ə sir, « Ə l-Biday ə v ə n-nihay ə », c. 8, s ə h. 222.

4- [4] . «Kamil», c. 3, s ə h. 219-220 v ə 300; «Tarixi-T ə b ə ri», c. 4, s ə h. 288-289; İbn Cövzi, «T ə zkir ə tül-x ə vas», s ə h. 238; «Tarixül-xül ə fa», s ə h. 208; İbn K ə sir, « Ə l-Biday ə v ə n-nihay ə », c. 8, s ə h. 209 v ə 254; « Ə l-Fütuh», c. 5, s ə h. 252; M ə sudi, «Murucüz-z ə h ə b», c. 3, s ə h. 77.

5- [5] . H ə min m ə nb ə l ə r.

İbn Zübeyrin Mədinədə ki, qiyamını yatırtmaq üçün ona kömək etməyə əmr etdi.(1) Tövbə etmək isə onun heç xəyalına gəlmirdi.

5- Əvvəldə söylədiyimiz kimi Yezid dinsiz və imansız şəxs idi. Onun qurduğu şərab məclisləri, ağılasığmaz əxlaqsız hərəkətləri və söylədiyi şe`rlər də, bunu yetirir. (2) İmam Hüseyni (ə) şəhid etdikdən sonra Məkkə üsyanını amansızca yatırması, (3) Mədinə əhalisini qətlə yetirərək, namuslarını üç gün öz əsgərlərinə halal etməsi(4) və bu kimi digər insanlıqdan uzaq hərəkətləri də buna sübutdur. Günahsız insanları qətlə yetirmək onun üçün sanki bir «əyləncə» xarakteri daşıyırdı. Təbiidir ki, daim eyş-işrətə məşğul olan Yezid tövbə haqqında fikirləşmək belə istəmirdi.

6- Yezidin zahirdə İmam Hüseynin şəhid olmasına təəssüflənməsi və İbn Ziyadı lə`nətləməsinin isə tək bir səbəbi vardır. Aşura hadisəsindən sonra Mədinə, Məkkə, Kufə, Bəsrə və hətta Şam şəhəri də, Yezidə nifrət etməyə başladı.(5) Hər bir yerdə əzadarlıq mərasimləri quruldu. Hətta Yezidin öz sarayında belə ən yaxın adamları, həmçinin səhabələr və xarici səfirlər də, ona şiddətli şəkildə çəkinmədən, öz e`tirazlarını bildirdilər. Çoxsaylı

səh:124
1- [1] . «T ə caribül-üm ə m», c. 2, s ə h. 77.

2- [2] . M ə sudi, «Murucüz-z ə h ə b», c. 3, s ə h. 18 v ə 77; «Tarixi-T ə b ə ri», c. 4, s ə h. 366-369; «V ə l- ə m ə l fit-tarix», c. 4, s ə h. 103-104; «M ə qt ə l», c. 2, s ə h. 58; İbn Cövzi, «T ə zkir ə tül-x ə vas», s ə h. 261; İbn K ə sir, « Ə l-Biday ə v ə n-nihay ə », c. 6, s ə h. 233.

3- [3] . «Tarixi-Y ə qubi» c. 2, s ə h. 254; «Tarixül-xül ə fa», s ə h. 209; « Ə xbari- M ə kk ə », c. 1, s ə h. 202.

4- [4] . M ə sudi, «Murucüz-z ə h ə b», c. 3, s ə h. 79; «Tarixi-T ə b ə ri», c. 4, s ə h. 379-372; «Kamil», c. 3, s ə h. 310-313; İbn K ə sir, « Ə l-Biday ə v ə n-nihay ə », c. 8, s ə h. 219-221; « Ə l-İmam ə v ə s-siyas ə », c. 1, s ə h. 216; «Tarixül-xül ə fa», s ə h. 209.

5- [5] . «Tarixün-nihay ə », s ə h. 90 v ə 132. İbn Cövzi, «T ə zkir ə tül-x ə vas», s ə h. 240; «Tarixi-T ə b ə ri», c. 4, s ə h. 356.

saray adamları Yezidin qəzəbinə və sərvətinə azacıq da olsa belə e`tina etmədən, ondan üz çevirib getdilər. (1)

Bütün bunlardan əlavə, sarayına əsir kimi gətirilən İmam Hüseynin (ə) oğlu İmam Səccad (ə) və bibisi Zeynəbin (ə) ona baş əyməməsi, böyük cəsarət və şücaət göstərərək Yezidə e`tiraz etmələri, onun saxta qürurunu sındırdı. O, artıq rüsvay olduğunu anladı. Vəziyyətdən çıxış yolunu «siyasi qaçış» metodunu işə salmaqda gördü. «Mənim bu hadisədən xəbərim yoxdur, İbn Ziyad özbaşınalıq edib»-deyə, özünü təmizə çıxarmaq istədi. Amma onun bu hiyləsi də, baş tutmadı.

Doktor Taha Hüseyn (Misirli mütəfəkkir) yazır: «Bə`zi şəxslər elə güman edirlər ki, Yezid İmam Hüseyni (ə) belə faciəli şəkildə şəhid etdikdən sonra peşman olaraq tövbə etdi. Və özünün belə fərman vermədiyini söyləyərək, İbn Ziyadın özbaşınalıq etdiyini, yalnız onun günahkar olduğunu demişdir. Maraqlıdır, əgər belədirsə, nə üçün Yezid azacıq da olsa İbn Ziyadı cəzalandırmadı? Nə üçün onu vali vəzifəsindən uzaqlaşdırmadı?»(2)

səh:125
1- [1] . «Kamil», c. 3, s ə h. 298.

2- [2] . « Ə l-Fitn ə tül-K ə bir», c. 2, s ə h. 265.

səh:126