Имам сәҸҸад (ӘЛЕЈҺиссалам)-ын исламда һҮгуг нәЗӘРИЈЈӘСИ

VƏ`DƏ VƏ ƏHDƏ VƏFA

İmam Səccad (əleyhissalam)-ın kitab əhli və zimmə əhli barəsində mühüm hesab etdiyi və ona tə`kid etdiyi əxlaqi mövzulardan biri də onlarla bağlanmış əhd-peymana əməl etməkdir. Allah-taala Qur`ani-Kərimdə buyurur:

"Əhdinizə vəfa edin! Həqiqətən, əhd barəsində sizdən soruşulacaq. “¹

Yenə də buyurur:

"Mö`minlər o kəslərdir ki, öz əhdlərinə və əmanətlərinə qarşı vəfadar və riayət edəndirlər."²

Bu iki ayədə və`də və əhdi-peyman mövzusu mühüm sayılır və onlara sadiq olmağı mö`minlərin aşkar nişanələrindən hesab olunur. Bu barədə insanın sorğu-sual olunacağına işarə olunur. Bu barədə İslam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) və Mə`sumlardan (əleyhimussalam) bizə çatan rəvayətlər də bunları bir daha təsdiqləyir.

İmam Sadiq (əleyhissalam) -dan nəql olunur, buyurur:

"Mö`minin öz qardaşına və`də verməsi kəffarəsi olmayan and kimidir."³

Müsəlman öz andına əməl etdiyi kimi və`dəsinə də əməl etməlidir. İslam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) buyurur:

"Hər kimin Allaha və qiyamətə imanı varsa, və`dəsinə əməl etməlidir! “⁴

Həzrət başqa yerdə buyurur:

“Qiyamət günü sizlərdən mənə ən yaxın olanınız, sözündə ən doğru olan, əmanəti ən yaxşı əda edən, əhdinə ən yaxşı vəfa edən, əxlaqi cəhətdən ən yaxşı olanınız və əhaliyə ən yaxın olanlarınızdır! "⁵

MÜSƏLMAN VƏ YA KAFİRLƏ PEYMAN

İslam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) buyurur:

"Üç şey var ki, onların heç birində heç kimə rüxsət yoxdur: 1. Müsəlman və ya kafirlə bağlanan əhdə vəfada. 2. Müsəlman və kafir də olsa, ata-anaya ehtiram və yaxşılıq. 3. Müsəlmandan yaxud kafirdəndə olsa, əmanəti əda etmək. “¹

Ayə və rəvayətlərdə gələnlərin hamısı İmam Səccad (əleyhissalam)-ın bu hüquq qismətində söylədiklərini təsdiqləyir. Beləliklə, hər kim zimmə əhlinin haqqını əda etsə, Allah və Rəsulunun haqqını əda etmişdir. Əgər əda etməsə, qarşı tərəfə zülm etmişdir. İslam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) buyurur:

“Əhdinə vəfa etməyənlə, qiyamət günü düşmənçilik edərəm! "

Qur`ani-Kərim göstəriş verir ki, İslam düşmənlərindən hər kim sizə pislik etməsə, sizdə onlara pislik etməyin. Buyurur:

"Allah sizə din yolunda sizinlə vuruşmayan və sizi yurdunuzdan çıxartmayan kimsələrə yaxşılıq etməyi və onlarla ədalətlə rəftar etməyi sizə qadağan etməz. Allah ədalətli olanları sevər! “²

Başqa yerdə buyurur:

“Allah sizə ancaq, sizinlə din yolunda vuruşan, sizi yurdunuzdan çıxaran və çıxartmağa kömək edən kimsələrlə dostluq etmənizi qadağan edər. Onlarla dostluq edənlər əsl zalimlərdir! "³

Qur`an, kitab əhlini müsəlmanlarla olan müştərək e`tiqadlarında həmkarlıq etməyə də`vət edir və onları dağınıq olmaqdan çəkindirir. Buyurur:

"(Ya Məhəmməd!) Söylə ki: Ey kitab əhli, sizinlə bizim aramızda eyni olan (fərqi olmayan) bir kəlməyə tərəf gəlin! (O kəlmə budur ki) : Allahdan başqasına ibadət etməyək. Ona şərik qoşmayaq və Allahı qoyub bir-birimizi (özümüzə) Rəbb qəbul etməyək! Əgər onlar yenə də üz döndərərlərsə, o zaman (onlara) deyin: İndi şahid olun ki, biz, həqiqətən, müsəlmanlarıq. (Allaha təslim olanlarıq)"¹

İmam Səccəd (əleyhissalam) kitabın sonunda buyurur:

"Bu əlli ədəd haqq (hüquq), sənin bütün vücudunu əhatə etmişdir. Həyatının heç bir sahəsində bu hüquqlardan boyun qaçıra bilməzsən. Bunlara əməl edib riayət etmək sənə vacibdir. Bu hüquqları yerinə yetirməkdə Allah-taaladan kömək və qüdrət istəməlisən. Alahın diqqət və nəzəri olmas,a heç bir güc-qüvvə yoxdur. Aləmlərin Rəbbi olan Allaha həmd və səna olsun! “

Mündəricat

MÜTƏRCİMDƏN 4

MÜƏLLİFİN ÖN SÖZÜ 5

"HÜQUQ RİSALƏSİNİN" MÜQƏDDİMƏSİ 26

“İMAM SƏCCAD (ƏLEYHİSSALAM)-IN HÜQUQ RİSALƏSİ ADI İLƏ TANINMIŞ KİTABI” 26

1.ALLAHIN HAQQI 29

PEYĞƏMBƏRLƏRİN GÖNDƏRİLMƏSİNİN SON HƏDƏFİ, ALLAHA PƏRƏSTİŞDİR 29

ALLAHA PƏRƏSTİŞ FİTRƏTDƏ VAR 29

ZƏHMƏTKEŞ ABİDLƏR, İŞSİZ ABİDLƏRDƏN ÜSTÜNDÜR 40

ƏZİYYƏTLƏR SƏBƏB OLUR Kİ, ALLAHI XATIRLAYASAN 42

2.NƏFSİN HAQQI 52

3.DİLİN HAQQI 66

İBRƏTAMİZ BAXIŞ 108

6.AYAĞIN HAQQI 118

7.ƏLİN HAQQI 129

ƏL, FƏSADIN SƏRÇEŞMƏSİ OLA BİLƏR 129

8.QARNIN HAQQI 137

İNSANIN YEMƏYƏ EHTİYACI VAR 137

10.NAMAZIN HAQQI 165

MUSA (ƏLEYHİSSALAMA)-A VƏHY GƏLƏNDƏ NAMAZ QILMAĞA MƏ`MUR OLUR! 167

NAMAZIN FƏRDİ TƏ`SİRLƏRİ 172

11.ORUCUN HAQQI 181

12.HƏCCİN HAQQI 198

HƏCCƏ DƏ`VƏT, ALLAHIN İNSANA MİNNƏT! 205

SƏDƏQƏ VƏ RUZİNİN ÇOXALMASI 214

14.QURBANLIĞIN HAQQI 218

15. HAKİMİN HAQQI 225

HULAKU XANIN SUALI 232

HÖKUMƏT MƏSƏLƏLƏRİNƏ ELM VƏ AGAHLIQ 233

ÇƏKİNMƏK VƏ QORXU! 233

ƏFV VƏ BƏXŞİŞ 234

ƏHDƏ VƏFA! 234

ÖLKƏNİN VƏ ƏHALİNİN GÜNDƏLİK İŞLƏRİNDƏN XƏBƏRDAR OLMAQ 235

TÜĞYANGƏR VƏ ZALİM HAKİMLƏR 235

TÜĞYANGƏR HAKİMİYYƏT, İNSANLARI NURDAN ÇIXIB ZÜLMƏTƏ DAXİL EDİR 237

HƏZRƏTİ ƏLİ (ƏLEYHİSSALAM)-IN NƏZƏRİNDƏ XƏYANƏTKAR HAKİM 238

ƏBUZƏR VƏ ONUN İSTƏYİNİN RƏDDİ 238

16. USTADIN HAQQI 240

ELMİN MƏQAMININ ƏHƏMİYYƏTİ 241

MÜƏLLİMİN MƏQAMININ ƏHƏMİYYƏTİ 242

USTAD VƏ MÜƏLLİMİN ROLU! 243

ƏLİ (ƏLEYHİSSALAM)-IN MALİK ƏŞTƏRƏ TÖVSİYƏSİ 243

MÜƏLLİMİN ROLUNA AİD ƏHVALATLAR! 244

HANSI MÜƏLLİMİ SEÇƏK? 244

İMAM BAQİR (ƏLEYHİSSALAM)-IN NƏZƏRİNDƏ MÜƏLLİMİN HAQQI! 245

HƏZRƏT ƏLİ (ƏLEYHİSSALAM)-IN NƏZƏRİNDƏ MÜƏLLİMİN HAQQI 246

QUR`ANDA MÜƏLLİMİN EHTİRAMI 246

MÜƏLLİMİN TƏRBİYƏVERİCİ SÖZLƏRİ 248

QƏZZALİNİN NƏZƏRİNDƏ MÜƏLLİMİN MƏQAMI 249

MÜƏLLİM YAXUD PSİXOLOQ? 249

USTADA HÖRMƏT, ELMİN MƏQAMINA HÖRMƏTDİR 250

17. MÖVLANIN HAQQI 252

QULDARLIĞIN TARİXİ 252

İSLAM DİNİ, KÖLƏLİK BARƏSİNDƏ 253

ALÇALMAQ, HARA QƏDƏR? 254

İSLAMDA KÖLƏLƏRİN TƏDRİCLƏ AZAD OLUNMASININ SƏBƏBLƏRİ 255

İSLAMDA KÖLƏLƏRİN AZAD OLUNMA YOLLARI 256

ƏMƏLİ VƏ ƏXLAQİ YOLLAR 257

ƏXLAQİ GÖSTƏRİŞLƏR 258

18. ƏHALİNİN HAQQI 261

RƏHBƏRLİKDƏ ƏDALƏT 262

SƏXAVƏTLƏ ƏDALƏTİN FƏRQİ 262

PEYĞƏMBƏRLƏR VƏ ƏDALƏTƏ DƏ`VƏT 263

DANIŞIQDA ƏDALƏT 263

HÖKUMƏTDƏ ƏDALƏT 264

HAKİMLƏ ƏHALİNİN QARŞILIQLI HÜQUQLARI 265

19. ŞAGİRDİN HAQQI 269

YAXŞI MÜƏLLİMİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ 270

YAXŞI MÜƏLLİMİN ŞAGİRDLƏRƏ VƏ SİNİFƏ GÖRƏ VƏZİFƏLƏRİ 271

TƏDRİS VAXTI MÜƏLLİMƏ, AŞAĞIDAKI ƏDƏBLƏRƏ RİAYƏT ETMƏK ZƏRURİDİR 272

İSLAM PEYĞƏMBƏRİNİN (səlləllahu əleyhi və aiehi və səlləm) NƏZƏRİNDƏ, ELM ARDINCA OLANLARIN MƏQAMI 273

20. HƏYAT YOLDAŞININ HAQQI 276

MƏHƏBBƏT VƏ MƏRHƏMƏT 277

AİLƏ HƏYATINDA İDARƏÇİLİK 279

ZÖVCƏYƏ KÖMƏK ETMƏYİN SAVABI 282

ÇƏTİNLİK YARADAN KİŞİLƏRİN MƏZƏMMƏTİ 283

ZÖVCƏNİN HƏYATINI YAXŞILAŞDIRMAQ 283

KİŞİNİN QADININ BOYNUNDA OLAN HAQQI 284

QADINLARIN CİHADI 285

21. KÖLƏNİN HAQQI 288

İSLAM VƏ KÖLƏLƏRİN DƏYƏRİ 288

ƏLİ (ƏLEYHİSSALAMIN) ÖZ QULAMINA BƏXŞİŞİ 289

ƏBUZƏR VƏ LİBASIN BÖLÜNMƏSİ 290

İMAM RZA (ƏLEYHİSSALAM) VƏ KÖLƏLƏR 290

İMAM SADİQ (ƏLEYHİSSALAM) KÖLƏLƏRİ İLƏ RƏFTARI 291

KÖLƏLƏRİN PEYMANI 291

KÖLƏLƏRİ AZAD ETMƏYİN SAVABI 291

ƏRƏFƏ GÜNÜNÜN ƏSİRİ VƏ KÖLƏLƏRİ AZAD ETMƏK 292

22. ANANIN HAQQI 294

“ÜMM" (ANA) KƏLMƏSİ 294

“ÜMM"(ANA) GƏLMƏSİNİN QUR`ANDA İŞLƏNMƏ YERLƏRİ 295

ANA VƏ ƏZİYYƏTƏ DÖZMƏK 296

ANANIN HAMİLƏLİK DÖVRÜ 296

SÜD VERMƏK DÖVRÜ 297

UŞAQIN QURULUŞUNDA ANANIN ROLU 298

ANANIN VƏZİYYƏTİNİN UŞAQIN RÜŞEYMİNƏ TƏSİRİ 299

QUR`AN NƏZƏRİNDƏ SÜD VERMƏ DÖVRÜ 299

SÜD NECƏ YARANIR 301

AZ HƏCMLİ VƏ ÇOX QÜVVƏLİ MADDƏ 302

ANA BÜTÜN VÜCUDU İLƏ UŞAQIN XİDMƏTİNDƏ 303

ANA MƏHƏBBƏTİ 304

MƏGƏR UŞAQ ANANIN HƏRARƏTİ OLMAMASINI DƏRK EDİRMİ? 304

ANANIN FƏDAKARLIĞI 305

BEHİŞT ANANIN QƏDƏMLƏRİ ALTINDADIR 305

ANAYA XİDMƏT YAXUD DÖYÜŞ CƏBHƏSİ? 306

23.ATANIN HAQQI 307

ATA ƏSL, OĞUL ŞAXƏ 307

RƏVAYƏTDƏ ATANIN MƏQAMI 308

CAVANLARIN VƏZİFƏLƏRİ 310

GÜNAHLARIN TƏ`SİRİ VƏ ATANIN QƏTLİ 311

MÜTƏVƏKKİLİN QƏTLİ VƏ BU ÖLÜMÜN TƏ`SİRİ 311

ATANIN ÖVLADA ŞƏR`İ HAQQI 312

24.ÖVLADIN HAQQI 314

ÖVLADLARIN HÜQUQU 315

İSLAM PEYĞƏMBƏRİNİN (səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) VASİTƏSİ İLƏ PİS ADLARIN DƏYİŞMƏSİ 316

PİS AD, TƏHQİR VƏ MƏZƏMMƏTƏ SƏBƏB OLUR 317

ÖVLADIN TƏRBİYƏSİNDƏ MƏHƏBBƏTİN ROLU 318

MƏHƏBBƏTDƏ İFRATA YOL VERMƏK 319

QIZLAR ƏN YAXŞI ÖVLADLARDIR 320

ÖVLADI ELƏ BÖYÜDÜN Kİ, İZZƏTİNİZ SAYILSIN 321

25.QARDAŞIN HAQQI 323

İSLAMDA QARDAŞLIQ BÖLÜMÜ 323

İSLAMİ QARDAŞLIĞIN ƏHƏMİYYƏTİ 324

MÖMİN, MÖMİNİN QARDAŞI 325

QARDAŞLIQ ƏN BÖYÜK NE`MƏTDİR 325

MÖMİN QARDAŞIN ZİYARƏTİNİN SAVABI 326

HƏZRƏTİ ƏLİ (ƏLEYHİSSALAM)-IN NƏZƏRİNDƏ QARDAŞLAR VƏ ONLARIN VƏZİFƏLƏR 326

QARDAŞLIQDA İNSAFA RİAYƏT ETMƏK 327

İMAM SADİQ (ƏLEYHİSSALAM)-IN NƏZƏRİNDƏ QARDAŞLAR 328

İSLAM PEYĞƏMBƏRİNİN (səlləllahu əleyhi və alehi və səlləm) NƏZƏRİNDƏ QARDAŞIN OTUZ HAQQI 328

26.KÖLƏ AZAD EDƏNİN HAQQI 330

FİKİR AZADLIĞI 331

E`TİQAD AZADLIĞI 332

MALİKİYYƏT AZADLIĞI 333

27.KÖLƏNİN HAQQI 335

AZAD OLUNMUŞ KÖLƏNİN VƏZİFƏLƏRİ 336

KÖLƏ AZAD EDƏNİN MƏQAMI 336

ŞİƏLƏRİN İMAMLAR VƏ KÖLƏLƏRİ AZAD ETMƏK HAQQINDA 337

28.EHSAN EDƏNİN HAQQI 338

YAXŞILIQ VƏ PİSLİK BƏRABƏR DEYİLDİR 338

SALAMA ONDAN DA YAXŞI CAVAB VERİN 339

YAXŞILIQIN MÜKAFATI YAXŞILIQDIR 340

ALLAHIN EHSANININ CAVABI! 340

BAŞQALARI İLƏ DOSTLUQ ETMƏK. 341

29.AZANÇININ HAQQI 343

AZAN SÖZÜNÜN LÜĞƏTDƏ MƏ`NASI 344

AZANIN ŞƏR`İ OLUNMA TARİXİ 344

AZANIN ŞƏR`İ HÖKÜMÜ 345

AZANIN SÖZÜNDƏ İXTİLAF 346

AZANIN SÖZLƏRİ 347

İMAM RZA (ƏLEYHİSSALAM), AZANIN HİKMƏTİ BARƏSİNDƏ 348

AZAN VERMƏYİN SAVABI 349

30. PİŞNAMAZIN HAQQI 350

CAMAAT NAMAZININ HİKMƏT VƏ TƏ`SİRLƏRİ 351

CAMAAT NAMAZININ ƏHƏMİYƏTİ AŞKARDA OLMASIDIR 352

Camaat namazının savabı 353

Pişnamazlardan əhvalvtlar 355

31. MƏCLİS YOLDAŞINI HAQQI 357

İNSAN İCTİMAİ MÖVCUDDUR 358

DOSTUN İNSANIN ŞƏXSİYYƏTİNDƏ ROLU 358

LƏYAQƏTLİ DOSTUN SEÇİLMƏSİ 358

HƏMİŞƏKİ VƏ MÜVƏQQƏTİ DOSTLAR 359

PİSLƏRLƏ OTURUB-DURMAĞIN TƏ`SİRİ 359

BELƏ ŞƏXSLƏRLƏ OTURUB-DURUN 360

ALİMLƏRLƏ OTURUB-DURMAQ 361

AĞILLI DOST VƏ YOLDAŞLA OTURUB DURMAĞIN TƏ`SİRİ 361

XƏLİFƏ MÖ`TƏSİM, VƏZİRİN QONAĞLIĞINDA 361

YAXŞI DOSTUN XÜSUSİYYƏTİ 362

PEYĞƏMBƏRİN (SƏLLƏLLAHU ƏLEYHİ VƏ ALEHİ VƏ SƏLLƏM) QƏLBLƏRİ TƏMİZ YOXSULLARLA OTURUB-DURMASI 363

32. QONŞUNUN HAQQI 365

“CAR" (QONŞU) SÖZÜNÜN LÜĞƏTDƏ MƏ`NASI VƏ İSTİFADƏSİ 366

QUR`ANDA QONŞUNUN HÜQUQU 366

RƏVAYƏTLƏRDƏ QONŞULARIN HÜQUQLARI 367

QONŞUYA ƏZİYYƏT HARAMDIR 369

QONŞUDAN ŞİKAYƏT 370

QONŞULARLA XOŞRƏFTARLIQ 370

QONŞULARINIZDAN MÜĞAYƏT OLUN! 371

PİS QONŞU 371

EV ALMAMIŞDAN ƏVVƏL QONŞUDAN XƏBƏR TUTMAQ 371

QONŞULUĞUN HƏDDİ 372

33. YOLDAŞLIQ HAQQI 373

İNSANIN DOSTUNDAN XASİYYƏT GÖTÜRMƏSİ 374

RƏVAYƏTLƏRDƏ NADAN DOSTLAR BARƏSİNDƏ 375

AXMAQ DOSTA TABE OLMĞIN NƏTİCƏSİ 376

NADAN DARĞA İLƏ MƏSLƏHƏT! 376

BELƏ ŞƏXSLƏRLƏ YOLDAŞLIQ ETMƏYİN 377

İMAM HƏSƏN (ƏLEYHİSSALAM)-IN YOLDAŞLIQ BARƏSİNDƏ CÜNADƏYƏ SÖZLƏRİ 380

34.ŞƏRİKİN HAQQI 381

ŞƏR`İ CƏHƏTDƏN ŞİRKƏTƏ BAXIŞ 382

ALVERDƏ ƏDƏB QAYDALARINA RİAYƏT 382

RƏVAYƏTLƏRDƏ ŞİRKƏT BARƏSİNDƏ 383

35. MAL-DÖVLƏTİN HAQQI 386

MAL SÖZÜNÜN LÜĞƏTDƏ MƏ`NASI 386

MÜLKİYYƏTİN NÖVLƏRİ 387

İNSAN, YARANIŞIN ƏSASI 387

DÜNYA, İSLAM NƏZƏRİNDƏ! 388

DÜNYA, RƏVAYƏTLƏRDƏ 389

MAL-DÖVLƏT QAZANIB YIĞMAQ 390

MAL-DÖVLƏT QAZANMAĞIN HƏDƏFİ 391

HALAL YOLLA PUL QAZANMAQ 393

ZƏHMƏTLƏ VƏ ZƏHMƏTSİZ RUZİ 394

36. TƏLƏBKARIN HAQQI 395

QUR`ANDA BORC VERMƏYƏ BAXIŞ 395

QUR`ANDA RİBA (SƏLƏMÇİLİK) HAQQINDA 397

SƏLƏMÇİLƏRİN MƏNTİQİ 398

BORCLUYA MÖHLƏT VERİLMƏSİ 399

37. HƏMKARIN HAQQI 402

HƏMKARLIQ BARƏSİNDƏ RƏVAYƏTLƏR 402

YAXŞI DOSTUN XÜSUSİYYƏTLƏRİ 403

38. İDDİAÇI VƏ ƏLEYHİNƏ İDDİA OLUNMUŞUN HAQQI 404

İXTİLAF VƏ ŞİKAYƏTİN KÖKLƏRİ 405

İSLAM DİNİ İXTİLAFLARIN KƏSLMƏSİNƏ DƏ`VƏT EDİR 405

İXTİLAFLAR ARADAN GETMƏLİDİR 406

MƏHKƏMƏ QANUNLARI 407

QAZİNİN QÜDRƏTİ 407

QAZİNİN MAL-DÖVLƏTDƏ MÜSTƏQİLLİYİ 408

QAZİNİN MƏHKƏMƏDƏ VƏZİFƏLƏRİ 408

HARUN VƏ QAZİNİN TƏ`YİNİ 409

MƏŞHUR İSLAM ALİMİ “ŞƏHİD ƏVVƏLİN" QAZİNİN VƏZİFƏLƏRİ BARƏSNDƏ SÖZLƏRİ 410

İDDİAÇI VƏ ƏLEYHİNƏ İDDİA OLUNAN 411

DƏLİL (ŞAHİD) VƏ AND, QƏZAVƏTİN ƏSASI 411

39. MƏŞVƏRƏT İSTƏYƏNİN HAQQI 413

İSLAMDA MƏŞVƏRƏT MÖZUSU 413

MƏŞVƏRƏTİN NƏ`TİCƏLƏRİ 414

MƏŞVƏRƏT, QUR`AN BAXIMINDAN 414

MƏŞVƏRƏT, RƏVAYƏT BAXIMINDAN 416

KİMLƏRLƏ MƏŞVƏRƏTLƏŞƏK? 417

KİMLƏRLƏ MƏŞVƏRƏT ETMƏYƏK? 418

İSLAMIN ZÜHURUNUN ƏVVƏLLƏRİNDƏ ALTI NƏFƏRLİK ŞURA 419

40. MÜŞAVİRİN HAQQI 421

MÜŞAVİRƏDƏ ƏMANƏT VƏ SƏDAQƏT 421

MƏŞVƏRƏT VƏ ƏLALTINDAKILARDAN MƏSLƏHƏT ALMAQ 422

HƏZRƏT ƏLİ (ƏLEYHİSSALAM), MÜŞAVİR BARƏSİNDƏ 423

41. NƏSİHƏT İSTƏYƏNİN HAQQI 425

PEYĞƏMBƏRLƏR, CƏMİYYƏTİN NƏSİHƏT VERƏNLƏRİ 425

MÖ`MİNLƏR BİR-BİRİNİN NƏSİHƏT VERƏNLƏRİDİR 426

NƏSİHƏTÇİLƏR ƏN YAXŞI İNSANLARDIR 427

NƏSİHƏTİN YOLU 428

XƏLİFƏ MƏNSURUN İMAM SADİQ (ƏLEYHİSSALAM)-DAN NƏSİHƏT İSTƏMƏSİ 429

42. NƏSİHƏT VERƏNİN HAQQI 431

43. BÖYÜKLƏRİN HAQQI 434

İNSANIN HƏYATININ ƏVVƏLİ VƏ SONU ƏZİYYƏTLƏDİR 435

QOCALIQ, CƏMİYYƏTDƏN KƏNARLAŞMAQ 436

RUHİ SIXINTIYA GÖRƏ ÖLÜM 436

RƏVAYƏTLƏRDƏ QOCALARIN EHTİRAMI HAQQINDA 437

QOCALARA EHTİRAM ƏZABDAN XİLAS OLMAQDIR 439

44. KİÇİKLƏRİN HAQQI 441

UŞAQDA MƏHƏBBƏT YARATMAQ 442

UŞAQLARIN TƏRBİYƏ YOLU 442

PEYĞƏMBƏRİN (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) UŞAQA EHTİRAMI 443

UŞAQIN XƏTALARINI GÖRMƏMƏZLİYƏ VURMAQ 443

45- 46. DİLƏNÇİ VƏ DİLƏNİLMİŞİN HAQQI 446

DİLƏNÇİNİN HAQQI 446

DİLƏNİLMİŞİN HAQQI 446

YERLİ VƏ YERSİZ SUALLAR 447

DİLƏNÇİLİYİN RƏVAYƏTLƏRDƏ MƏZƏMMƏT OLUNMASI 448

İNSANIN HÖRMƏTİNİ HİFZ ETMƏK 449

DİLƏNÇİLİYN ZİLLƏTİNDƏN ÇƏKİNİN 450

ƏL AÇILMALI ŞƏXSİN XÜSUSİYYATI 452

İMAM HƏSƏN (ƏLEYHİSSALAM)-DAN HACƏT 453

İMAM HÜSEYN (ƏLEYHİSSALAM)-DAN HACƏT 454

47. XOŞHAL EDƏNİN HAQQI 456

HƏYATDA İNSANIN MÜXTƏLİF HALLARI 456

MÖ`MİLƏRİ XOŞHAL ETMƏYİN SAVABI 457

XOŞHALLIĞIN İNSANIN NİCATINDA ROLU 459

İMAM SADİQ (ƏLEYHİSSALAM)-IN TƏRƏFDARLARI ƏMƏL SAHİBİDİRLƏR 459

BAŞQALARINI SEVİNDİRMƏK HƏMİŞƏ İNSALADIR 460

48. SƏNƏ PİSLİK EDƏNİN HAQQI 462

ƏVF VƏ BAĞIŞLAMAĞA DƏ`VƏT 462

MÖ`MİNLƏRDƏN KÖMƏK İSTƏMƏK 463

ƏFV VƏ BƏXŞİŞ ƏN YAXŞI YOLDUR 464

ƏFV VƏ VAZ KEÇMƏYİN FƏRQİ 465

PİSLİYƏ YAXŞILIQLA CAVAB 466

QÜDRƏT OLAN VAXTDA ƏFV ETMƏK 467

HƏZRƏTİ YUSİFİN BAĞIŞLAMASI 467

İSLAM PEYĞƏMBƏRİNİN (S) MƏKKƏNİN FƏTHİNDƏKİ ƏFVİ 468

49. MİLLƏTİN HAQQI 470

"MİLLƏT" SÖZÜ LÜĞƏTDƏ 470

İSLAM VƏ İCTİMAİYYƏTƏ ƏHƏMİYYƏT 471

İNHİRAF YOLARINDAN ÇƏKİNMƏK 471

BİRLİYƏ VƏ HƏMRƏYLİYƏ DƏ`VƏT 472

TƏFRİQƏDƏN ÇƏKİLİB İCTİMAİ QANUNLARI HİFZ ETMƏK 472

QARDAŞLIQ VƏ DOSTLUQ MÜSƏLMANLARIN ŞÜARIDIR 473

İCTİMAİ İXTİLAFLARDA GÜZƏŞTİN ROLU 473

GÜZƏŞT VƏ ONUN TƏ`SİRLƏRİ 474

50. KİTAB ƏHLİNİN HAQQI 477

CİZYƏ NƏDİR? 478

İSLAMDAN ƏVVƏL CİZYƏ 478

ŞƏRİƏTDƏ CİZYƏNİN HÖKMÜ 479

CİZYƏNİN MİQDARI 480

CİZYƏNİN ŞƏRAİTİ 480

MÜSƏLMANLARIN ZİMMƏ ƏHLİ MÜQABİLİNDƏ MƏSULİYYƏTLƏRİ 481

VƏ`DƏ VƏ ƏHDƏ VƏFA 482

MÜSƏLMAN VƏ YA KAFİRLƏ PEYMAN 483

1 Ali-İmran surəsi-19

1 Nəhcül-bəlağə. Feyzül İslam. 207-ci xütbə.

2 Maidə surəsi.-47.

3 Maidə surəsi-44

4 Maidə surəsi-45

5 Maidə surəsi-49

1 Yunus surəsi-32.

2 Yunus surəsi -5.

3 Bəqərə surəsi -213.

4 Yasin surəsi -7.

5 Nur surəsi -25.

1 Ən᾿am surəsi -73.

2 Fəth surəsi -28.

3 Casiyə surəsi -32.

4 Fatir surəsi -31.

5 Ali-İmran surəsi -62.

6 Sad surəsi -26.

7 Rum surəsi -38.

8 Zariyat-19.

1 İslamın hüquqda ümumi cəzası, səh-12.

2 Bələğətül-fiqh, 1-ci cild, səh-13.

3 Məkasib «Bey» kitabının əvvəli.

4 İslam hüququnda bəhs: 1-ci cild, səh-26.

5 İslam hüququnda bəhs: 1-ci cild, səh-26.

1 İslam hüququnda bəhs: 1-ci cild, səh-26.

2 İslam hüququnda bəhs: 1-ci cild, səh-26.

3 İslam hüququ barədə, səh-5.

4 İslam hüququ barədə, səh-5.

1 Cəza qanunda tətbiq, səh 46-47.

1 Təhrir Vəsilə, 2-ci cild, səh-446 və 449.

1 Məkasib, səh-14.

2 Məniyyətüt-talib, 1-ci cild, səh-8.

1 Təkasür surəsi-8.

2 İsra surəsi-15.

3 Müddəssir surəsi-38.

4 Nəhl surəsi-97.

5 Rum surəsi-41.

1 İsra surəsi- 26

1 Üsuli-Kafi, 2-cild, səh-367.

2 Tarixi Yə᾿qubi, 2-ci cild, səh-303.

1 Mö᾿cəmul Rical hədis, 10-cu cild, səh-104.

2Rical Nəcaşi, səh-373, Mö`cəmul-Rical, 5-ci cild, səh177, Mö`cəmul-Rical, 15-ci cild, səh-167.

3 Rical Nəcaşi, səh-348, Mö`cəmul-Rical, 4-cü cild, səh-512.

4Mən la yəhzurul fəqih, 4-cü cild, səh-512. Rical Nəcaşi. səh-348. Fehresti Şeyx Tusi, səh-144.

2 Mö`cəmul-Rical, 1-ci cild, səh-221. Rical Tusi, səh-104.

3 Möcəmul-Rrical hədis, 3-cü cild, səh-383.

1 Ayətullah Bürucerdinin öz əli ilə yazdığı sözlər «Rah və rəsm zindəgi İmam Səccad (əleyhissalam)» səh-12.

1 Nəhl surəsi-36.

1 Mənşur Cavid, 2-ci cild, səh-58.

1 Rum surəsi-30

2 Nəhcül bəlağə.11-ci xütbə

3 Nəhcül bəlağə.1-ci xütbə

1 Əş-Şafi, 1-ci cild, səh-40.

1 Bəqərə surəsi178.

2 Nəhl surəsi- 75

3 Nəhl surəsi-93.

4 İsra surəsi-3.

5 İsra surəsi-1

6 Sad surəsi-41.

1 Taha surəsi-14.

2 Zariyat surəsi-56.

3 Həcc surəsi-11.

4 Maidə surəsi-76.

1 Ənkəbut surəsi-17.

2 Bəqərə srəsi-21.

3 Yunus surəsi-101.

1 Səfinətül-Bihar. 1-ci cild, səh-71.

2 Nəhcül-bəlağə, namə-53.

3 Nəhl surəsi- 35-36.

4 Nəhcül-bəlağə 53-cü məktub

1 Səfinətül-bihar, 1-ci cild, səh-7.

2 Nəhcül-bəlağə. Qısa kəlmələr. 13

3 Bəqərə surəsi-172.

4 Zümər surəsi-66.

5 Zuxruf surəsi-13.

6 Nəhl surəsi-19.

7 Cümə surusi-10.

2 Təfsir nümunə.

3 Vəsailüş-Şiə, 12-ci cild. səh-11, hədis-6.

4 Vəsailüş-Şiə, 12-ci cild. səh-11, hədis-5

1 Vəsailüş-Şiə, 12-ci cild, səh-11, hədis-5

2 Vəsailüş-Şiə, 12-ci cild, səh-11, hədis-5

3 Vəsailüş-Şiə, 12-ci cild, səh-11. hədis-11.

2 Vəsailüş-Şiə, 12-ci cild, səh-11. hədis-11.

3 Vəsail-Şiə, 12-ci cild, hədis-11..

4 Kar və hüquq kargər, səh-19.

1 Mö᾿min surəsi-60.

1 Fussilət surəsi-51.

2 Məcməul-bəyan, 8-ci cild, səh-528.

3 Məcməul-bəyan, 8-ci cild,səh-529

1 Məcmueyi Vərram, 2-ci cild, səh-175.

2 Həcc surəsi-11.

1 Üsuli-Kafi, 2-ci cild, səh-85.

2 Üsuli-Kafi, 2-ci cild, səh-85.

3Üsuli-Kafi, 2-ci cild səh-87.

1 Üsuli-Kafi, 2-ci cild, səh-85.

2 Üsuli-Kafi, 2-ci cild, səh-85.

1 Nəhl surəsi-63.

2 Şura surəsi-28.

3 Rum surəsi-33.

4 Ənkəbut surəsi-65.

5 Ən᾿am surəsi-64.

1 Maidə surəsi-17.

2 Maidə surəsi-73.

3 Maidə surəsi-75.

4 Ə᾿raf surəsi-194.

1 Ə᾿raf surəsi-197-198.

2 Ali-İmran surəsi-64.

3 Kəhf surəsi-110.

1 Nur Səqəleyn təfsiri, 3-cü cild, səh-319.

2 Nur Səqəleyn təfsiri, 3-cü cild səh-317.

3 Həcc surəsi-31.

1 Təfsiri nümunə, 14-cü cild, səh-96.

2 Əş-Şafi. C.1. səh.146

3 Əş-Şafi. C.1. səh.146

1 Müfrədat Rağib. «nəfs» sözü.

2Ə᾿nam surəsi-93

3 Bəqərə surəsi-235.

4 Maidə surəsi-116

1 Bəqərə surəsi-9

2 Zümər surəsi-42

3 Bəqərə surəsi-48

4 Ə᾿raf surəsi-205

5 Yusif surəsi-77

6 İsra surəsi-25

1 Əsfar-ərbə, 8-ci cild, səh-53.

2 Hikmət İlahi am və xas, səh-31.

1 Yusif surəsi-53

2 Naziyat surəsi-40-41

3 Müstədrəkül-vəsail, 2-ci cild, səh-270.

1 Müstədrəkül-vəsail, 2-ci cild səh-310.

2 Şərh hürər və cürər, 2-ci cild, səh-381.

3 Müstədrəkül-vəsail, 2-ci cild, səh-270.

4 Şərh Ğürər və Dürər, 3-cü cild, səh-462.

5Şərh Ğürər və Dürər. 5-ci cild, səh-454.

1 Məcmueyi-vərram, 2-ci cild, səh-10.

2 Qiyamət surəsi 1-2.

3 Təfsiri-nur Səqəleyn, 5-ci cild, səh-461.

1 Məcmueyi-Vərram, 2-ci cild. səh-4.

2 Yusif surəsi-8.

1 Yusif surəsi-83.

1 Taha surəsi-96.

1 Təfsiri-nur Səqəleyn, 3-cü cild, səh-392.

2 Fəcr surəsi- 27-30.

3 Təfsi Ruhul-bəyan, 10-cu cild, səh-432.

1 Təfsiri-Nur Səqəleyn, 5-ci cild, səh-577.

1 Müstədrəkül-Vəsail, 2-ci cild, səh-270.

1 Maidə surəsi-32.

2 Nisa surəsi-93.

3 İsra surəsi-33.

4 Bəqərə surəsi-179.

1 Müxtəsərun-Nafe. kitabi diyad, səh-294.

1 Rum surəsi-22.

1 Müntəhəl-amal, 2-ci cild, səh-358.

1 Ə᾿lamun nisa, 4-cü cild, səh-270.

1 Nəhcül-bəlağə, 57-ci hikmət

2 Nəhcül-bəlağə, 7-ci hikmət.

3 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-192.

1 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-196.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-194.

3 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-195.

1 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-198.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-200.

3 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-204.

1 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild.

3 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-5.

4 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-5.

5 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-208.

1 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-215

1 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-215.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-215.

3 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-216.

4 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-217.

1 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-217.

2 Sad surəsi-78

3 Bəqərə surəsi-159

4 Ali-İmran surəsi-61

1 Bəqərə surəsi-89

2 Səfinətul-bihar, 2-ci cild, səh-513.

1 Səfinətul-bihar, 2-ci cild, səh-512.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-219.

3 Həcc surəsi-30.

4 Furqan surəsi-72.

5 Furqan surəsi-6

1 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-232.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-232.

3 Vaqiə surəsi-35-37

4 Nəhcül-bəlağə, 442-ci hikmət.

1 Hücurat surəsi-11

1 Mənaqib ibni Şəhr Aşub. C.4. səh. 158

2 Nəhcül-bəlağə, 206-cı xütbə.

1 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-36.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-36.

3 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-37.

1 Maidə surəsi-1

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-237.

3 Məryəm surəsi-54.

4 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild, səh-241.

5 Üsuli-kafi, 2-ci cild, səh-399.

6 Üsuli-kafi, 2-ci cild, səh-34.

1 Müstədrəkül-vəsail, 2-ci cild, səh-473.

2 Əl-Mühəccətül-beyza, 5-ci cild.

3 Məkasib, səh-41.

1 Hücurat surəsi-12

2 Şərhi Ğürər və Dürər. Xonsari. C. Səh. 264

3 Nur surəsi-19