İmge Kitabevi Yayınları: 41 Joseph Campbell
II. KISIM KAHRAMANLAR ÇAĞI
Yüklə 2,24 Mb.
|
| II. KISIM KAHRAMANLAR ÇAĞI
III. Bölüm LEVANT'IN TANRILARI VE KAHRAMANLARI İ.Ö. 1500-500 * 1. RABBİN KİTABI Dünya yaratılış mitoslarıyla doludur ve gerçekte hepsi de yanlıştır. Dünya, insan tarihini izleyen, mitolojik başlangıçlardan, artan ma-kullukla, anılarda yaşayan dönemlere kadar, tarih kitaplarının kayıtlan devraldığı, rasyonel bir gerçeklik göstererek bugüne vardırdığı, fakat dar bir grupta yoğunlaşan büyük geleneklerin kitapları ile doludur. Dahası, bütün ilkel mitolojilerin geleneklere, duygusal düzenlere ve belirli grupların siyasal eğilimlerine geçerli bîr değer kazandırmaya hizmet etmeleri gibi, bu kitaplar da büyük gelecekler için aynısını yaparlar. Yüzeyde bilinçli tarih gibi düzenlenmiş görünebilirler. Derinde mitos olarak kavranıldıktan anlaşılır. Belli bir bakış açısından, yaşam gizlerine ilişkin şiirsel yazılardır. Fakat kronolojik gerçek olarak şiir okumaktan söz etmek en azından bu açıyı yitirmektir. Biraz daha devam edersek, kendisinin ahmak olduğunu kanıtlamaktır. Buna eklenecek şey, bu kitapları bir araya toplayanların ahmak olmadıklarıdır, ne yaptıklarım kesinlikle bilmektedirler. Yaptıkları iş, her aşamasında, bunu gösterir. Eski Ahit'in, her antik edebiyat parçası gibi, tanrıların değil fakat insanların ebedi yeteneğine ait bir ürün olarak ve sonsuzluğa ilişkin değil zamana ve özellikle oldukça bunalımlı bir döneme ait bir ürün olarak okunması için atılan ilk kesin adım, Willhelm M.L. de Wette' run (1780-1849) çığır açan iki cilt kitabı olmuştur: Esfa' Ahit'e Girisq Katkılar (Contributions Introductory to the Old Testament) (1860) ^ Orada şunları göstermiştir: 1. Krallar Il'de rahip Hilkaya tarafından Süleyman Tapınağının 84 tamirinde bulunduğu belirtilen ŞeriatKitabı (l.ö. 621), Deuteronomi Kitabının çekirdeği idi,
Tartışılan Kitabı Mukaddes metni şöyledir: 'Ve vaki oldu ki kral Yoşiya'nın on sekizinci yılında (İ.Ö. 621) Me-şullamın oğlu Atsalyanın oğlu katip Şafanı kral Rab evine gönderip dedi: Büyük kahin Hilkaya'run yanına çık, eşik bekçilerinin kavundan topladıkları Rab evine getirilen gümüşü saysın ve onu Rab evinin işine konulan işçilerin eline versinler, onlar da gümüşü evin çatlak yerlerini onarmak için Rab evinde olan işçilere dülgerlere ve mimarlara ve yapıcılara ve evi onarmak üzere kereste ve yontulmuş taşlar almak için versinler. Ancak ellerine verilen paranın hesabı onlarla görülmedi, çünkü sadakatlarla çalışıyorlardı. Ve büyük kahin Hilkaya katip Şafan'a dedi: Rabbin evinde şeriat kitabını buldum. Ve Hilkaya kitabı Şafan'a Verdi ve onu okudu. Ve katip Şafan krala geldi ve krala haber getirip dedi: Kulların evde bulunan gümüşü boşalttılar ve onu Rab evinin işine koşulan işçilerin eline verdiler. Ve katip Şafan krala bildirip dedi: Kahin Hilkaya bana bir kitap verdi. Ve Şafan kralın önünde onu okudu. Ve vaki oldu ki kral şeriat kitabının sözlerini işitince esvabım yırttı. Ve Kral kahin Hilkaya'ya ve Şafan'ın oğlu Ahikama ve Mikaya' ran oğlu Akbora ve katip Şafan'a ve kralın kulu Asaya'ya emredip dedi: Gidin, bulunmuş olan bu kitabın sözleri hakkında benim için ve kavm için ve bütün Yahuda için Rabden sorun, çünkü bize karşı alevlenmiş olan Rabbin gazabı büyüktür, çünkü bizim için yazılmış olan her şeye göre yapmak üzre atalarımız bu kitabın sözlerini dinlemediler. Ve kahin Hilkaya ve Ahimak ve Akhar ve Şafan ve Asaya, esvap bekçisi Harhas'ın oğlu, Tikva'nın oğlu Şallüm'un karısı peygamber Hulda kadına gittiler ve kadın Yeruşalimde ikinci mahalde oturuyor- 85 düve onunla konuştular. Ve onlara dedi: İsrail'in Allahı Rab şöyle diyor. Sizi bana gönderen adama deyin: Rab şöyle diyor: İşte ben bu yere ve burada oturanların üzerine belayı Yahuda kralının okuduğu kitaptaki bütün sözleri getireceğim. Madem ki beni bıraktılar ve ellerinin her işiyle beni öfkelendirmek için başka ilahlara buhur yaktılar bu yere karşı gazabım tutuşacak ve sönmeyecek.1'3' Bu büyük dinsel bunalım döneminde, kişilerin, Allahın yargısını öğrenmek için, ne bir peygambere ne de bir papaza gönderilmemeleri fakat bir kadın peygambere gönderilmeleri ilginçtir. Daha da ilginç olan, vahyin kendisidir. Yani Yoşiya'nın iktidarının on sekizinci yılına kadar (l.Ö. 621) Musa'nın şeriat kitabını kimse duymamıştır ve herkes sahte tanrılara tapınmaktadır. Üstelik, İsrail tanrısı, şimdi onlan korkunç biçimde cezalandıracaktır. Otuz beş yıl içinde de gerçekten öyle yapmıştır. Kutsal şehirleri alınmış, tapınakları yıkılmış, halk sürgüne gönderilmiş ve yerlerine başka halk yerleştirilmiştir. Fakat Yoşiya, takva ve pişmanlıkla elbiselerini vermiş ve Rabbinin önünde ağlamıştır; kadın peygamberin açıkladığı gibi, bu korkunç görüntülerden uzak tutulacaktır, bütün bu olanlardan önce ölecektir. Vahiy arkadaşları krallarına bu haberi getirdiler ve o bunları dinleyince ülkesini temize çıkarma görevini üstlendi. Bur. a burada bütünüyle alıntılamaya değer, çünkü batı dinsel anlayışının biçimlenişini gösteren, bütün büyük dinlerin tarihinde enine boyuna yaşayan bu çığır açıcı anlarda ortaya çıkan ilk kapsamlı uygulamalardan biridir: 'Ve kral gönderip Yahuda'nın ve Yaruşalim'in bütün ihtiyarlarını kendi yanma topladı. Ve kral ve kendisiyle beraber bütün Yahuda adamları ve Yaruşalimde oturanların hepsi ve kahinler ve peygamberler küçükten büyüğe bütün kavm Rabbin evine çıktılar ve Rabbin evinde bulunmuş olan ahit kitabının bütün sözlerini onlara işittirerek okudu. Ve kral direğin yanında durdu ve Rabbin ardınca yürümek için ve onun emirlerini ve şehadetlerirri ve kanunlarını bütün yürekle ve bütün canla tutmak için ve bu kitapta yazılmış, olan bu ahdin sözlerini yerine getirmek için Rabbin önünde ahit kesti ve bütün kavm akdi tastik etti. Ve kral, Baal için ve Aşera için ve bütün gökler ordusu için yapılmış olan kapların hepsini Rabbin mabedinden çıkarsınlar diye büyük kahin Hilkaya'ya ve ikinci kahinlere ve eşik bekçilerine emretti ve onları Yaruşalim dışarısında Kidron tarlalarında yaktı ve onların 86 külünü Beyt-ele götürdü. Ve Yahuda şehirlerinde ve Yeruşalim'in çevresinde yüksek yerlerde buhur yaksınlar diye Yahuda krallarının koymuş oldukları put kahinlerini ve Baala ve güneşe ve aya ve burçlara ve bütün gökler ordusuna buhur yakanları savdı. Ve Aşerayı Rabbin evinden Yeruşalirnin dışarısına Kidron vadisine çıkardı ve onu Kidron vadisinde yakh ve ezip tozetti ve tozunu halk oğullannın kabirleri üzerine saçtı. Ve fuhşa vakfedilmiş olan erkeklerin Rab evinin içinde bulunan evlerini yıktı, kadınlar orada Aşera için çadırlar dokurlardı. Ve Yahuda şehirlerinden bütün kahinleri getirdi ve Ge-badan Beerşebaya kadar kahinlerin buhur yakmış olduklan yüksek yerleri murdar etti ve şehir reisi Yehoşuan'ın kapısının girilecek yerinde, şehrin kapısında, adamın sol tarafından olan kapı yüksek yerlerini yıktı. Fakat yüksek yerlerin kahinleri Yeruşalimde Rabbin mez-bahına çıkmadılar, ancak kardeşleri arasında mayasız ekmek yerlerdi. Ve Molek için kimse oğlunu yahut kızım ateşten geçirmesin diye Hinnom oğullan deresinde olan Tofeti murdar etti. Ve Yahuda kralları tarafından güneşe tahsis edilmiş olup Rab evine girilecek yerde Pervarimde olan kızlar ağası Natan-melekin odasının yaranda bulunan atlan kaldırdı ve güneş arabalarını ateşte yaktı. Ve Yahuda kralları tarafından yapılmış olan Ahazın yukan odası damında bulunan mezbahaları ile Manassenin Rab evinin iki avlusunda yapmış olduğu mezbahaları kral yaktı ve kırıp döverek tozlarını Kidron vadisine saçtı. Ve Yeruşalirnin karşısında, helak dağının sağında, Say-dahlarm mekruh şeyi Aştari için ve Moabın Mekruh şeyi Kemoş için ve Ammon oğullarının mekruh şeyi Milkom için İsrail kralı Süleyman'ın yapmış olduğu yüksek yerleri kral murdar etti. Ve dikili taşlan parçaladı ve Aşerleri kesti ve yerlerini insan kemikleriyle doldurdu. Bundan başka Beyt-elde olan mezbahı ve Nebatın oğlu Yero-boamın yaptığı ve onunla İsraile suç işlettirdiği yüksek yeri o mezbahı da yüksek yeri de yıktı ve ezip toz etti ve Aşerayı yaktı. Ve Yoşiya dönüp orada dağda olan kabirleri gördü ve gönderip kemikleri kabirlerinden aldı ve bu işleri söylemiş olan Allah adamının ilan ettiği Rabbin sözüne göre onlan mezbah üzerinde yakıp onu murdar etti. Ve dedi: Orada gördüğüm abide nedir? Ve şehrin adandan ona dediler: Yahudadan gelerek Beyt-el-mezbahına karşı yaptığın bu işleri ilan etmiş olan Allah adamının kabridir. Ve de yaptığın bu işleri ilan etmiş olan Allah adamının kabridir. Ve dedi: Onu bırakın, 87 onun kemiklerini kimse rahatsız etmesin. Ve onun kemiklerini Sami-riye'den gelmiş olan peygamberin kemikleri ile beraber bıraktılar. Ve Samiriye şehirlerinde olan bütün yüksek yerler evlerini de Yoşiya kaldırdı; İsrail kralları Rabbi öfkelendirmek için bu evleri yapmışlardı ve Beyt-elde yaptıklarının hepsine göre bunlara da yaptı. Ve orada bulunan bütün yüksek yerler kahinlerini mezbahalar üzerinde kurban etti ve mezbahaların üzerinde insan kemikleri yaktı ve Yeruşalime döndü. Ve kral bütün kavma emredip dedi: Allahımız Rabbe bu ahit ki tabında yazılmış olduğuna göre fısıh bayramını yapın. Gerçek, israil üzerine hükmetmiş olan hakimlerin günlerinden beri (o günden beş altı yüzyıl öncesi) ve İsrail krallarının ve Yahuda krallarının bütün günlerinde bu fısıh bayramı gibi fısıh yapılmadı (Yani sonraki üç yüz yıl) ancak bu fısıh Rabbe kral Yoşiya'nın on sekizinci yılında Yeru- şalim'de yapıldı. - \^Vi < Bundan başka Yoşiya kahin Hilkaya'nın Rab evinde bulmuş olduğu kitapta yazılmış şeriat sözlerini yerine getirsin diye cincileri ve bakıcıları ve terafimi ve putları ve Yahuda diyarında Yeruşalim'de görülen bütün mekruh şeyleri ortadan süpürdü. Ve Musa'nın bütün şeriatına göre, bütün yüreğiyle ve bütün canı ile ve bütün kuvveti ile onun gibi Rabbe dönen bir kral ondan evvel olmadı ve kendisinden sonra onun gibisi çıkmadı../4' Yahuda kralı Yoşiya'nın iktidarının on sekizinci yılına kadar, ne kralların ne halkın, Musa'nın şeriatına hiç aldırmadıkları, hatta onü bilmedikleri daha açık nasıl anlatüabilir, hayal etmek zor. Çekirdek Yakın Doğunun normal tanrılarına tapıyorlardı, olağan kültleri vardı, bu bölümdeki anlatımdan onları hemen tanıyabiliriz. Davud'un oğlu kral Süleyman'ın kendisi bu tanrılara tapmaklar yaptırdı ve onların simgelerini buralara yerleştirdi. Fahişe kültü bu tapınağın çevremi içindeydi ve güneş tanrısının atlarının tavlası girişteydi. Yani İbrani-lerin ilkel dini her ne ise veya Musa ne öğretmişse İsrail ve Yahuda'da yerleşen Yahudiler çölden çıkıp toprak adamı olduklarında bu zamanın normal geleneksel tanrılarını kabul etmişler ve tapınışlardır. Fakat çığır açan yılda, 621'de, tapınağın kahini (bu arada, gelecek peygamber Yeremya'nın babasıdır) Musa'nın (eğer yaşamışsa 600 yıl önce ölmüş olan) şeriatını bildiren bir kitap çıkarmıştır. Bu şeriat kitabı her şeyi harap eden bir devrime platform hazırlamıştır. Sonuçlan daha kral Yoşiya zamanında görülmüştür, çünkü okuduğumuz gibi, 88 onu izleyen dört kral 'atalarının yapmış olduğu her şeye göre Rabbin gözünde kötü olanı'^ yapmışlardır. Ve İ.Ö. 586'da: Babil kralı Nabukadnesar'm on dokuzuncu yılı idi, muhafız askerin başı, Babil kralının kulu Nebuzaradan Yeruşalime geldi. Ve Rabbin evini ve kralın evini ve Yerusaiimin bütün evlerini her büyük evi ateşe verdi Ve muhafız askerin başı ile beraber olan bütün Kildani ordusu çepçevre Yeruşalim duvarlarını yıktılar. Ve muhafız askerin başı Nebuzaradan' şehirde kalmış olan kavmin artakalanını ve Babil kralı tarafına geçmiş olan kaçaklarını ve halkın artakalanım sürgün götürdü, "w Yüklə 2,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|