İmge Kitabevi Yayınları: 41 Joseph Campbell

Sptuagint(**) döneminden kalma Kitabı Mukaddes parçalan, yani, Eski Ahidin Ortodoks Masoretik(***) biçiminden üç yüzyıl kadar daha eski. Daha önce bilinen en eski İbrani Kitabı Mukaddesinden de (Codex Babylonicus Petropolitanus, İ.S. 916) bin yıldan daha fazla eski.

Essene mezhebinin özgün yazdan. Temel örnekleri de aşağı­dakilerdir:

A) IŞIKOGULLARININKARANLIKOĞULLARIİLE . SAVAŞI NAMESİ

Parşömene sarılmış 2 metreden uzun, 15 santim genişliğinde mü­kemmel bir deri namedir/⁸⁸) Ayrıntısıyla Esseneler'in tanrı için dün­yayı fethedecekleri üç savaşlık bir plan anlatılmıştır. İlk 2 savaş Me-zopotamyahlar, Suriyeliler, Mısırlılar ve günün komşulanyla ola­caktır ve hepsi altı yıl sürecektir. Bunu yedi yıllık (Sebt) bir dinlenme izleyecektir. Son savaş dünyanın daha uzak halklarıyla yapılacaktır ve yirmi dokuz yıl sürecektir. Arada dört (düşmanın saygı duya-

(*) Armageddon: Kıyamet gününde- iyilik kötülük orduları arasında çıkacak savaşa

sahne olacak meydan, mahşer (çev. n.) (**) Bkz. Syf. 229. (***) Masoretik-İbrahi geleneğinde Eski Ahit yazımlanyla ve şerhleriyle ilgili temel metin

sayılan Masora üstüne eğitim görmüş Masorit'le veya Masora ile ilgili olan (çev.

notu).

236

cağının varsayildığı) sebt yılı olacaktır. Bu namenin başlığı Zerdüşt etkisi göstermektedir. Eski İbrani peygamberlerin etkileriyle de baştanbaşa karışmıştır. Fakat bunlar eski yakarışların hiç bilmediği bir dönemden sözeder biçimde yorumlanmışlardır. Ve herşey önceden bilinmekteyse de (veya en azından mezhebin üyesi olan seçilmiş insanlar bilmekteyse de) hatta savaşların uzunluğu bile bel­liyse de, insanlar tüm enerjileriyle eyleme katılmalıydılar.

Aşağıdaki talimattan, savaş planının yaklaşımı konusunda bir fi­kir edinilebilir:

'Cemaatin toplanması için olan davullarda Tanrının Çağırdıkları' yazacak; kumandanların toplanması için olanlarda Tanrının Prens­leri' yazacak; akrabaların davullarında Tanrının Emri' yazılacak; ünlü adamların davullarının üstünde 'Cemaatin Babalarının Şefleri' yaza­cak. Toplantı yerinde bir araya geldiklerinde 'Kutsal Kurul İçin Tan­rının ahitleri' yazacak. Kamp davullarının üstünde 'Kutsal Kampla­rında Tanımın Barışı' yazacak; kampdan ayrılış davullannda 'Düş­manı Kaçıran ve Doğruluktan Nefret Edenleri Dağıtan ve Tanrıdan Nefret Edenleri İyiliğe Döndüren Tanrının Güçleri* yazacak. Savaş saf­larının davulları üstünde 'Bütün Karanlık Oğullarına Karşı Tanrının Öfkesinin Öcü ve Sancaklarının Safları' yazacak. Savaş kapılan açılıp da düşman sıralarına ilerlendiğinde savaşanların toplanma davul­larının üstünde 'Tanrının Toplantısında Öcün Anısına' yazacak; kesi­lenlerin davullannda Bütün Inançsızlan Savaşta Kesip Deviren Tanrının Güçlü Eli' yazacak; tuzakların davullarının üstünde Kötü­lüğü Yok eden Tanrının Gizleri' yazacak; izleyenlerin davullannda 'Tanrının Bütün Karanlık Oğullarına Vurması -Onlar Yok edilene Ka­dar Kızgınlığı Dinmeyecek' yazılacak...

Savaşa gittiklerinde sancaklarına Tanrımn Gerçeği', Tanrının Doğruluğu', Tanrının İhtişamı', Tanrının Adaleti' yazacaklar. Bunlar­dan sonra adlarını açıklayan tüm düzeni yazacaklar. Savaşa yak­laştıklarında sancaklarına Tanrının Doğru Eli', Tanrının Topluluğu', Tanrının Dehşeti', Tanrının Öldürmesi' ve adların tam açıklamasını yazacaklar. Savaştan döndüklerinde sancaklarına Tanrının Övgüsü', Tanrının Büyüklüğü', Tannnın Yüceliği', Tanrının İhtişarnı'nı ad­ların tüm açıklamalarıyla yazacaklar.^⁸⁹'

237

B) DÎSÎPLlN ELKÎTABI

Yirmi küsur ve üç küsur santim genişliğinde, birleştirildiğinde yirmi santim kadar uzunluğunda iki deri parçasına yazılmıştır/⁹⁰' Metin iki tanedir, biri İki Ruh öğretisinin açıklanması, öteki mezhebin örgütlenmesi ve tarihsel görevine hazırlanmasıyla ilgili uygulama­lardır.

Tanrı insanı dünyayı yönetsin diye yarattı ve onun için iki ruh yaptı, zaman saptanmış ziyareti boyunca bu iki ruhla yürüyebilir. Bunlar Doğru ve Yanlış ruhlarıdır. Işığın yeri Doğrunun kaynağıdır, Yanlışın kaynaklan da karanlığın çıktığı yerdir. Işıklar Prensinin elinde bütün doğrulukların yönetimi vardır, onlar ışık yolunda yürür­ler. Ve Karanlık Meleğinin elinde yanlışlık oğullarının yönetimi var­dır, onlar da karanlığın yolunda yürürler. ...Fakat İsrail Tanrısı ve onun doğruluk meleği bütün ışık oğullarına yardım ettiler. Çünkü ışık ve karanlık ruhlarını o yarattı onlardan her türlü işi ve onların yollarından bütün hizmetleri kurdu. Ruhlardan biri sonsuzluğa kadar Tanrıyı sever ve bütün işleriyle sonsuza kadar hoşnut olur; öteki ise onun dostluğunu hor görür, bütün yollarından sonsuza kadar nefret eder...

Fakat tanrı anlayışının gizleriyle ve bilgisinin ihtişamıyla yanlışı yoketmek için bir dönem düzenledi, saptadığı zaman geldiğinde onu sonsuza kadar mahvedecek. Ve sonra dünyanın doğruluğu sonsuza kadar ortaya çıkacak, çünkü saptanan cezalandırma zamanı gelene ka­dar o yanlışın yönetiminde kötülük yollarına saptı. Ve sonra tanrı doğruluğuyla insanın bütün işlerini temizleyecek, kendi için insanın gövdesini yıkayacak, onun etinde gizlenen bütün yanlış ruhu yokede-cek, bütün kötü işlerden kutsal ruhla onu kurtaracak. Ve ona doğru­luk ruhunu serpecek, suyun kire yaptığı gibi, yanlışlığın bütün kötü­lüğünden ve kirliliğin ruhunda dolanmaktan En Yücenin bilgisi ve Cennet Oğullanrun dehasıyla doğruyu kavratacak, davranışlarında suçsuz olardan bilgilendirecek. Çünkü tanrı onları sonsuz ahit için seçti, insanın bütün ihtişamı onlar içindir, hilekarlığın bütün çaba­sına karşılık artık hiç yanlış olmayacak...

Çünkü tanrı ikj ruhu emredilen zamana ve yenilenmeye kadar eşit olarak yarattı; onların sonsuza kadar olan dönemlerdeki bütün işlerini bilir. İnsanoğularma bunları kalıtımsal olarak vermiştir ki iyiyi ve kötüyü bilsinler, ziyaret zamanına kadar dünyada her insanın ruhuna göre kısmetini verir.'(⁹¹)

238

Bundan sonra da, 'Ve bu, kötülükten dönüp onun isteğine göre emirlerini tutmak isteyen cemaatın üyesi için, şeriat ve refahda bir ce­maat olma emridir...' diye devam eder.

Essenelerin gerekli olduğunu düşündükleri sıkı düzenlenmiş ko-münal, puriten, yarı askeri kışla yaşamlarında, amaçlarına ermek için iffet, fakirlik ve uyum yeminleri, çıraklık yılları ve aşamalan, yan kutsal komünal yemekleri ve bir tür ritüel banyolarına verdikleri önem dikkati çekiyor. Mezhebin merkezi herhalde yakınlarda yer­yüzüne çıkarılan Kumran Vadisindeki büyük külliye idi. Vadi, Ölü Deniz'in kuzeybatı köşesindedir. Yakınında çoğunlukla erkeklerin bulunduğu geniş bir mezarlık vardır. Çevrede, Yahudi ayaklanması sırasında güvenliği sağlamak için kutsal metinlerin saklandığı çöle dağılmış mağaralar ve kaya oyukları bulunur. Bölgenin tarihi, hiç bir açıklama getirilemeyen Herod'un iktidarı sırasındaki İ.Ö. 31-4 arası boşluktan başka t.Ö. 110'dan İ.S. 67/70 yıllan arasmda olarak sapta-nabümiştir.

Ana yapının çevresinde kamp bulunduğu ve şehirlerde Essene grupları için hücreler ve toplantı odaları olduğu anlaşılıyor. Josephus, Essenelerin Yunanlıların Orfik hareketine benzerliğini anlatır. Hem mitoloji hem de geleneklerde benzerlik vardır. Şimdi Budist-Hindu manastır yaşantılarıyla bağlantılar da kurulabilir. Çünkü bu zamanın Hellenist-Levanten yaşamındaki Hint etkilerini gösteren yeterli ka­nıtımız var. Güney Afganistan'da Kandehar'da bulunan bir kaya-yazıtı Budist kral Aşoka'nm (h.İ.Ö. 268-323) Yunanca ve Aramca bir metnini içerir.*⁹²) Bir başka Aşoka metni Budist kralın Suriye de Anti-ochus ü'ye, Mısır'da Ptolemy üye, Kıbrıslı Magas'a, Makedonyalı An-tigonas Gonatas'a ve Epir'de Alexander H'ye -Hellenist dünyanın mer­kezlerindeki bütün etkili monarklara- misyonerler gönderdiğini açıklamaktadır/⁹³'

Harabelerin arkeolojik değerlendirmesi, namelerin paleografik değerlendirmesi, Makabilerin tarihi hakkında bildiklerimiz, Jose-phus'un Esseneler hakkındaki yazıları, Kurmandan çıkan mezhep hakkındaki bilgilerimizi toplumsal-tarihsel genel bilgilerimizle mü­kemmel birleştiriyor. Düşünceleri hakkında bir katkı olarak da şunu ekliyebiliriz:

C) HABAKKUK TEFSÎRÎ

On beş santim uzunluğunda, on üç santim kadar genişlikte, beş santim kadarı kaybolmuş görünen, çürümüş, oldukça zarar görmüş

239

bir parçadır/⁹⁴^ Eski Ahidin Habakkuk Kitabından, I.ö. VI. Yüzyıl, Makabi dönemine göre yorumlanmış, özellikle de peygamberin sözünü ettiği 'son günlerin' u günler olduğu anlayışına göre değişti­rilmiş bölümler içerir.