Inform atika va axborot texnologiyalari

N = a mr m + a m_lr m~' + ... + а {г ' + a 0r () +a_lr~i + ... + a_kr~k =
1
— *
Bu yerda 
a.
- 0 dan 9 gacha bo‘lgan ixtiyoriy raqam ­
lar. 
r
- sanoq sistemasining asosi.
S a v o l v a t o p s h i r i q l a r
1. A x b o r o t n i n g q a n d a y o ' l c h o v birliklari m a v j u d ?
2 . K o m p y u t e r x o t i r a s i d a a x b o r o t q a n d a y k o ' r i n i s h d a s a q l a n a d i ?
3. F a y l n i n g n o m i d a g i k e n g a y t m a n i m a u c h u n k e r a k ?
4 . C h o p e t i s h q u r i l m a s i ( p r i n te r ) n i n g q a n d a y tu rla ri b o r ?
5. M o d e m v a f a k s - m o d e m l a r h a q i d a n i m a l a r n i b i l a s i z ?
6 . S h a x s i y k o m p y u t e r l a r h a q i d a n i m a l a r n i b i l a s i z ?
7 . K o ' c h m a k o m p y u t e r l a r tu rla rin i a y t i b b e r i n g .
8. A x b o r o t n i n g q a n d a y o ' l c h o v birliklari m a v j u d ?
9. K o m p y u t e r x o t i r a s i d a a x b o r o t q a n d a y k o ' r i n i s h d a s a q l a n a d i ?
1 0 . F a y l n i m a ? U n d a n i m a s a q l a n a d i ?
11. F a y l n i n g n o m i d a g i k e n g a y t m a n i m a u c h u n k e r a k ?
12 . K a t a l o g n i m a ? U q a n d a y t a s h k i l e t i l a d i ?
13 . A x b o r o t n i h i m o y a l a s h d e g a n d a n i m a n i t u s h u n a s i z ?
14 . A x b o r o t l a m i k o d l a s h d e g a n d a n i m a n i t u s h u n a s i z ?
15 . A x b o r o t n i k o d l a s h n i n g tu rla rin i a y t i b b e r i n g .
16 . S a n o q s i s t e m a s i h a q i d a t u s h u n c h a b e r i n g .
1 7 . S a n o q s i s t e m a l a r i o r a s i d a q a n d a y b o g ' l a n i s h l a r b o r ?
50

---

Ill B O B . SH A X S IY K O M P Y U T E R L A R N IN G
D A STU R IY TA ’MINOTI
3.1. DASTURIY TA’MINOT HAQIDA
Axborot texnologiyalarining eng m uhim tarkibiy 
qismlari - apparat ta ’m inot (hardware) va dasturiy 
ta'm in o t (softw are) lardir.
Apparat ta ’m inoti - birinchi navbatda kom pyutem ing 
asosiy va qo ‘shim cha qurilmalaridir.
Dasturiy ta ’m inot kom pyutem ing ikkinchi muhim 
tarkibiy qismi b o ‘lib, u m a’lum otlarga ishlov beruvchi 
dasturlar m ajm uasini va kom pyutem i ishlatish uchun 
zarur b o ig a n dasturlam i o ‘z ichiga oladi.
K om pyutem ing apparat va dasturiy ta ’minoti orasida 
b o g ia n ish qanday am alga oshiriladi?
Avvalo, ular orasidagi bo g ‘lanish 
interfeys
deb ata- 
lishini bilib olishim iz lozim. K om pyutem ing turli texnik 
qismlari orasidagi o ‘zaro b o g ia n ish
apparat interfeysi,
dasturlar orasidagi o ‘zaro b o g ia n is h -
dasturiy interfeys,
apparat qismlari va dasturlar orasidagi o ‘zaro b o g ia n ish
-
apparat-dasturiy interfeys
deyiladi.
Shaxsiy kom pyuterlar haqida gap ketganda kom pyu- 
ter tizim i bilan ishlashda uchinchi ishtirokchini, y a ’ni 
insonni (foydalanuvchini) ham nazarda tutish lozim. In- 
son kom pyutem ing ham apparat, ham dasturiy vosita- 
lari bilan m uloqotda b o ia d i. Insonning dastur bilan va 
dastum ing inson bilan o ‘zaro m uloqoti 
fo ydalanuvchi
interfeysi
deyiladi.
Endi kom pyutem ing dasturiy ta ’minoti bilan tanishib
51

---

chiqaylik. Barcha dasturiy ta ’minotlarni uchta kategoriya 
bo ‘yicha tasniflash mumkin:
-
tizimli dasturiy ta ’minot;
- amaliy dasturiy ta ’minot;
- dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari.
Tizimli dasturiy t a ’minot (System software) -
kom­
pyuteming va kompyuter tarmoqlarining ishini ta ’min- 
lovchi dasturlar majmuasidir.