Inform atika va axborot texnologiyalari

M u a 11 i f 1 a r:
7j.S.M s& u \\a yz\ifizika -m a tem a tika fa n la ri nomzodi, dotsent
S.S.M irzayev, 
texnika fa n la r i nomzodi, dotsent
G .Shodm onova, 
iq tiso d fa n la ri nomzodi, dotsent
N .H .SY\zm siA & ino\,fizika-m atem atika fa n la r i nomzodi, dotsent
T 
.
T a q r i z c h i l a r :
С
0 .
 
O .T.K enjaboyev, 
iqtisod fa n la r i doktori, professor
B.B.Akbaraliyev, 
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
«Axborot texnologiyalari dasturiy ta'm inoti» kafedrasi dotsenti
M .\w sw ^o \,fizik a -m a te m a tik a fa n la r i nomzodi, dotsent
I S B N 9 7 8 - 9 9 4 3 - 0 6 - 4 4 2 - 3
2013 An 
Л З .У /У
A lisher N avoiy
n c m id a e i
O ’:
ston M K
© A lis h e r N a v o iy n o m id a g i O ‘z b e k isto n
M illiy k u tu b x o n a si n a sh riy o ti, 2 0 1 2

---

KI RI SH
Respublikam izda olib borilayotgan islohotlarni amal- 
ga oshirishda yuqori malakali mutaxassislaming roli 
benihoya kattadir. Shu sababli xalqimizning boy intel- 
lektual merosi va um um bashariy qadriyatlari, zamonaviy 
madaniyat, iqtisodiyot, fan, texnika vatexnologiyalar aso- 
sida yetuk mutaxassislar tayyorlash tizimi ishlab chiqildi 
va jadal su r’atlar bilan hayotga tadbiq etilmoqda.
T a ’lim tizim idagi isloh chuqur va keng k o ‘lamli is- 
lohotlarning m azm uni va am alga oshirish muddatlari 
0 ‘zbekiston R espublikasining « T a’lim to ‘gT isida»gi 
qonuni va «K adrlar tayyorlash milliy dasturi»da o ‘z 
ifodasini topgan. Jum ladan, «K adrlar tayyorlash milliy 
dasturi»da ta ’kidlanganidek, «K adrlar tayyorlash tizimi 
va m azm unini m am lakatning ijtim oiy va iqtisodiy 
taraqqiyoti istiqbollaridan, ja m iy a t ehtiyojlaridan, fan, 
m adaniyat, texnika va texnologiyaning zam onaviy yu- 
tuqlaridan kelib chiqqan holda qayta koTish» zarur.
Bugungi kunda barcha y o ‘nalishlarning zam onaviy- 
ligi ularning kom pyuterlashtirilganlik darajasi bilan 
oTchanm oqda. Shu bois inform atika va yangi axborot 
texnologiyalarining jam iy atim iz ijtimoiy va iqtisodiy 
hayotiga jadal s u r’atlar bilan kirib kelganligi zam ona- 
m izning o 'zig a xos xususiyatlaridan biri boTsa, infor­
m atika fanini o ‘zlashtirish - davr talabidir.
QoNlanma nam unaviy dastur asosida yozilgan b o ‘- 
lib, 14 bobdan iborat. H ar bir bobning nihoyasida tak- 
rorlash uchun savol v a to p sh iriq lar keltirilgan.
0 ‘quv qo'llanm a talabalarning informatika asosla- 
rini o‘zlashtirishlari va kompyuterlardan o ‘z kasbiy
3

---

faoliyatlarida foydalana olish malaka va k o ‘nikmalarini 
hosil qilishlariga qaratilgan. Unda vatanim izda infor­
matika fanining taraqqiyoti va istiqbollari, zamonaviy 
kompyuterlarning tuzilishi va imkoniyatlari, texnik va 
dasturiy ta ’minotiga oid materiallar berilgan. Jumladan. 
MS Windows operatsion tizimi (ОТ) m uloqot vositasi- 
ning asosiy grafik ob'ektlari (darcha, panellar, bayroqcha, 
papka, hujjat va boshq.); ОТ ning fayl tizimi; standart. 
xizmatchi va multimedia dasturlar; jih o zlar va dasturiy 
ta ’minotni o‘rnatish, disklarga xizmat ko ‘rsatish; lokal 
tarmoqda papkalami birgalikda ishlatish; kompyutemi 
sozlash va maqsadga moslashtirish; hujjatlam i yaratish, 
tahrirlash va formatlash; hujjatdagi asosiy o b ’ektlar (bel- 
gi, so‘z, abzats) va am allar bajarish; hujjatlar shablonlari 
va formatlash uslublari; jadval ko'rinishli m a ’lumotlarni 
joylash, tahrirlash; mukammal hujjatlarni yaratish; grafik 
m a’lumotlami yaratish va tahrirlash; m a’lum ot kiritish 
uchun shakl (fonua) yaratish; avtomatik tarzda hujjatlar­
ni tarjima qilish dasturidan foydalanish; usta yordam ida 
sohalar bo ‘yicha taqdimot tayyorlash; m ultim edia va in- 
teraktiv taqdimotlami yaratish; multim edia va interaktiv 
taqdimotlami namoyish etish va sozlash;taqdim otlarda 
animatsiya va gipermurojaat; jadval protsessori (MS 
Excel) ishchi muhitini sozlash; hujjat maketini yara­
tish; jadvalni doimiy m a’lumot, qiymat va formulalar 
bilan to ‘ldirish, tahrirlash; diagramma tuzish, tahrirlash 
va formatlash; ro‘yxat, m a’lumotlarni saralash; jadval- 
lami tartibga solish, birlashtirish va birgalikda ishlatish; 
m a’lumotlar bazasi; m a’lumotlar bazasini boshqarish 
tizimlari; Internet resurslaridan foydalanish, sohalar bo ‘- 
yicha qidiruv ishlarini tashkil qilish; elektron pochta xiz- 
mati, m a’lumot uzatish va qabul qilish, uzviy muloqot; 
elektron pochta dasturlarini sozlash haqidagi m avzular 
o ‘z aksini topgan.
4

---

I B O B . A X B O R O T TIZIMLARI VA 
TEXNOLOGIYALARI
1.1. INFORM ATIKA FANINING PREDM ETI
A x b o ro t lotincha