Inform atika va axborot texnologiyalari

elektron shaklini
hosil qi­
lish hozirgi vaqtda eng dolzarb masalalardan biridir. H uj­
jatlam ing elektron shakli deganda hujjatlar bilan inter- 
faol rejimda ish yuritish tushuniladi. Elektron shakllar- 
ning bir necha turi mavjud:
• bosmaga chiqarish va maydonlami to ‘ldirish uchun 
m o‘ljallangan hujjatlam ing namunaviy blankalari, 
shu jum ladan to ‘ldirish uchun tipografiya blanka­
lari.
• 
Nashr uchun Web-shakllami elektron pochta yoki 
Internet tam iog‘i orqali tarqatish, Access M BBT 
yoki MS Excelda axborotlarni yig ‘ish va tahlil 
qilishni ta ’minlash.
Shaklga boshqaruv elementlarini qo‘yish uchun vo­
sitalar panelining 
Формы
(Shakllar) —> 
Элементы у п ­
равления
(Boshqaruv elementlari) —> 
Web компонен­
ты
(Web komponentlar) buyruqlaridan foydalaniladi 
(6.19-rasm).
т ^ ш
- у '
аЫ В J
з
J . 2
Э н е и е ш м у я р а т г с ж я
V . X,
*
В е б -к о м га ж е т ы
Т X
^
j «
В ©
Н i
9
|
6.19-rasm.
134

---

Elektron shakllam i boshqarish elem entlariga quyida­
gilar misol bo'ladi:
• 
Текстовое поле
(M atnli m aydon) - ixtiyoriy 
axborotni kiritishni ta ’minlaydi;
• 
Флажок
(bayroqcha) - tanlash yoki uni bekor qi­
lish;
• 
Переключатель
(0 4 k a z g ic h ) - tanlash yoki be­
kor qilish;
•
Выключатель
( 0 ‘chirg‘ich) - tanlash yoki bekor 
qilish;
• 
Список
(R o ‘yxat) - elem entlar ro ‘yxatlarini ken- 
gaytm asiz tanlash uchun;
• 
Поле со списком
(R o ‘yxatli maydon) - elem entlar 
ro ‘yxatlarini kengaytm asi bilan tanlash uchun;
•
Рамка -
guruhga elem entlam i jam lash;
• 
Кнопка
(Tugm acha) - dasturli harakat (makros) 
ro ‘yxatidan o ‘tgan buyruq beruvchi tugmacha.
•
Счетчик
(H isoblagich) - elem entlar sonini hisob­
lash.
• 
Полоса прокрут ки
(sahifani ekran bo‘ylab yuqo- 
riga yoki pastga surish).
•
Надпись
(ustiga yozilgan yozuv) -
ixtiyoriy 
matnni kiritish.
•
Объект A ctiveX
- boshqa dasturlar qo‘shim cha 
boshqaruv elem entlari.
• 
Объекты
(rasmlar, fil’m, ovoz, parol, yuruvchi qa­
tor va boshqalar).
Boshqaruv elem entlari uchun Visual Basic for Ap­
plications dasturlashtirish tilida m akroslar ishlab chiqish 
mumkin.
Nam unaviy hujjatlam ing elektron shakllari MS Word 
shablonlari kabi qayta ishlanadi va saqlanadi. U lar asosi­
da MS Word (.doc) hujjati kabi saqlash mumkin bo ‘lgan 
elektron hujjatlar yaratiladi.
135

---

Elektron hujjatga kiritiladigan m a’lum otlar matn 
formatidagi m a’lumotlar bazasining alohida yozuvi si- 
fatida saqlanishi mumkin. Buning uchun 
Сервис
(Ser- 
vis) —►
Параметры
(Parametrlar) menyu b u y ru g id a, 
Сохранение
(Saqlash) ilovasida 
Сохранять только
данные для форм
(Faqat shakllar uchun m a’lumotlami 
saqlash) ko'rsatiladi.
Formadagi to‘ldirilgan maydon 
Сервис
(Servis) —> 
Параметры
(Parametrlar) menyu buyrug4idagi 
Печать
(Chop etish) ilovasida 
Печатать только данные для
форм
(Faqat shakllar uchun m a’lum otlam i chop etish) 
o ‘matiladi.
1-misol. MS Excel jadval protsessoridan foydalanib, 
MS Word dasturida «Maxsus kiyim lar hisobi» elektron 
shakl nusxasini yarating va uni toNdiring.
1-жадвал
MAXSUS KIYIM, POYAFZALLAR VA SAQLASH JIHOZLARI 
HISOBINING 
№ 
QAYDNOMASI
Familiya_______________________________________ 
J in s i____________
Ismi____________________ Sharifi_____________
B o'yi______________
lab el raqami_____________ Kiyim 
oMchovi Poyafzal 
o'lchovi
Bo‘lim _____________
1 -uchastka___________ Bosh
o'lchovi
Lavozimi_____________
Ishga kirgan vaqti___
Tasdiqlangan mc’yorlar bo'yicha ko'rib chiqilgan
Maxsus 
kiyim 
va 
poyafzallar
Paragraf
O'lchov
birligi
Soni
Xizmat
muddati.oy
Paxtalik nimcha
№ 12
Dona
1
24
Xalat
№ 12
Dona
2
12
Qo'lqoplar
M 12
Dona
4
6
Rezina ctiklar
№ 12
Dona
1
18
OTB boshlig'i______________________Hisobchi_______________
Mehnatni muhofaza qilish va texnika xavfsizligi bo'yicha muhandis 
Sex boshlig'i_________________
136

---