Inform atika va axborot texnologiyalari

maydonlar,
satrlar 
zsa yozuvlar
deb ataladi. M a y d o n lar M B ning tu zilm asini, y o zu v lar 
esa unda jo y lash g an m a ’lu m o tlam i tashkil etadi.
M ay d o n lar - M B tu zilm asin in g asosiy elem entlaridir. 
U lar m a ’lum x u su siy atlarg a ega b o ‘ladilar. H ar qand ay 
m aydonning asosiy x u su siy ati u ning 
uzunligidir.
M ay- 
don uzunligi u n d ag i b elg ilar soni bilan ifodalanadi.
M aydonning yan a bir xususiyati, uning 
nomidir.
M ay- 
donda uning nom idan tashqari y ana 
imzo
xususiyati ham
mavjud. Im zo - ustunning sarlavhasida aks ettiriladigan 
axborotdir. U ni m ay don nomi bilan aralashtirib yubor- 
m aslik lozim. A g ar im zo berilm agan bo*Isa sarlavhada 
m aydon nom i yozib q o ‘yiladi. Turli tipdagi m aydonlar turli 
m aqsadlarda ishlatiladi va turli xossalarga ega bo'lad i.
M ay d o n lam in g x u su siy atlari b ilan tan ishib chiqam iz:
1. Oddiy m atn maydoni.
B elg ilar soni 255 dan osh m a- 
sligi kerak.
2. M EM O - katta о ‘lcham li m atn maydoni.
B elg ilar 
soni 65535 dan oshm aslig i shart. O ddiy m atn v a M E M O
m aydonida hiso b ishlarini b ajarib boMmaydi.
3. Sonli maydon.
S onli m a ’lum otlarni kiritish ga 
xizm at qiladi va h iso b ishlarini bajarishda foydalaniladi. 
Bu m aydon 1,2,4,8 v a 16 baytli b o 'lish i m um kin.
4. Sana va vaqt maydoni.
B u m aydon sana va vaqtni 
bichim langan h o ld a saqlab q o ‘y ish im konini beradi (m a­
salan 01.06.10 20 :29:59). 8 b ay t oN cham ga ega.
5. «Pul birligi» nom i bilan ataluvchi maydon.
B u 
m aydondan hisob-kitob ishlarini yuritishda foydalaniladi.
6. H isoblagich maydoni.
B u m aydon 4 b ayt uzunlik- 
ka va av tom atik rav ish d a m a ’lum so nga oshib borish 
xususiyatiga ega. U shbu m ay dondan y o zu v lam i nom er- 
lashda foydalanish qulaydir.
7. 
M antiqiy am al natijasini saqlovchi maydon.
Bu
233

---

m aydon «Rost» (True) yoki «Y olg‘on» (F alse) qiym atni 
saqlaydi. M aydon o ic h a m i 1 bayt.
8. OLE nomi bilan yuritiluvchi maydon.
B u m aydon 
MS Excel jadvalini, MS W ord hujjatini, rasm , o vo z va 
boshqa shu kabi m a’lum otlam i ikkilik sanoq sistem asida 
saqlaydi. M aydon o ‘lcham i 1 G baytgacha.
9. Gipermurojaat maydoni.
B u m aydon belgi va son- 
lardan iborat b o ‘lib, biror fayl yoki saytga y o ‘l k o ‘rsatadi.
10. Qiymatlar ro'yxatidan iborat b o ‘lgan maydon.
B u m aydon bir qancha qiym atlardan ib orat b o ‘lgan 
ro ‘yxatdan tanlangan aniq bir qiym atni saqlaydi.
Jad vallar orasidagi m unosabatlar ishonchli ishlashi va 
bir jadv ald agi yozuv orqali ikkinchi ja d v ald ag i yozuvni 
topish uchun jad v ald a alohida m aydon -
O 'x sh a sh iy o q
maydon
b o ‘lishini ta ’m inlash kerak.
O 'xshashi yo q maydon -
bu qiym atlari takrorlan- 
m aydigan maydondir.
M isol sifatida talabalar haqidagi m a ’lum o tlam i saq­
lovchi m a ’lum otlar bazasining bir qism ini keltiram iz:
M a y d o n nom i
M ay d o n x u su siy a ti
M a y d o n h ajm i
T a la b a n in g b a z a d a g i o ‘m i
H iso b la g ic h m a y d o n i
4 b a y t
T a la b a n in g F.I.Sh.
O d d iy m atn li m a y d o n
2 5 5 b elg i
T a la b a n in g t u g ‘ilg an jo y i
O d d iy m atn li m a y d o n
2 5 5 b elg i
T a la b a n in g tugM lgan vaqti
S an a v a vaqt m ay d o n i
8 b a y t
T a la b a n in g kursi
Q iy m a tla r r o ‘y x a tid a n
iborat b o ‘lg an m ay d o n
T a la b a n in g rasm i
O L E n o m i bilan 
y u ritilu v c h i m ay d o n
1 G b a y t
T a la b a h a q id a q isq a c h a
m a ’lu m o t
M E M O - katta 
oM cham li m ay d o n
6 5 5 3 5 belgi
234

---

9.2. 
M A’LU M O T LA R BA ZA SIN I B O SH Q A R ISH
T IZ IM ID A ISH L A SH T E X N O L O G IY A S IA S O S L A R I
A vvalo m a ’lum o tlar bazasini y aratish bo sqichlarini 
an iq lab olaylik. В u n d a quy idagi b osq ich larn i ajratib 
k o ‘rsatish m um kin: