Inform atika va axborot texnologiyalari

Program kvadrant(input, output);
var n: integer;
begin
read(n);
case n o f
1: w riteln(’koordinatalar qiymatlari: x > 0 ,y > 0 );
2: writeln('koordinatalar qiymatlari: x< 0,y> 0 ’);
3: w r ite ln f koordinatalar qiymatlari: x< 0,y< 0 );
4: w riteln(’koordinatalar qiymatlari: x> 0,y< 0 ’);
end;
end.
13.4. TAKRORLANUVCHI A LG O R IT M L A R N I 
DASTURLASH
Paskal tilida takrorlanuvchi algoritm lam i dasturlash 
uchun maxsus sikl operatorlari m avjud: 
for, while, repeat.
Takrorlanuvchi algoritm lam i dasturlash uchun, shuning- 
dek, shartli operatordan ham foydalanish m um kin.
380

---

for
operatori.
B u o p erato r siklda ta k ro rlan ish lar so n i m a ’lum
b o ‘lgand a ishlatiladi. O p erato m in g u m u m iy k o ‘rinishi: 
fo r i:= m l to m2 do s;
yoki
fo r i:= m l downto m 2 do s;
bu y erd a
-i
- sikl param etri (butun qiym atli o ‘zg aru v ch i);
-m l va m 2
- sikl param etrining b o sh la n g ‘ich va oxirgi 
qiym atlari;
-s
- sik ln in g tanasi (oddiy o p erato r y o k i operato rlar 
ketm a-ketligi).
fo r
o p erato rin in g birinchi k o 'rin is h id a / n in g o ‘zgarish 
qadam i 
1
g a teng, ikkinchi k o ‘rinishd a esa 
i
n in g qadam i 
- 1
ga teng.
while
operatori.
S ikldagi takro rlanishlar soni m a ’lum sh a rtg a b o g ‘liq 
b o ‘lsa, siklni tashkil qilishda 
w hile
o p erato rid an foy­
dalanish m um kin. O p erato m ing y ozilishi 
w hile b do s ;
bu y erd a
-b
- m an tiq iy ifoda;
-s
- sik ln in g tanasi (op erator yok i o p e ra to rla r ketm a- 
ketligi b o ‘lishi m u m k i n ).
A g ar 
b
m antiqiy ifodaning q iy m ati 
True (Rost)
b o ‘lsa, 
s
o p erato r bajariladi, aks h o ld a k ey in g i operator 
bajariladi.
repeat
operatori
Bu o p erato r takrorlanish lar soni m a ’lum b o im a g a n
sikllam i tashkil etishda ishlatiladi. B u o p erato m in g ish- 
lash ja ra y o n id a h ar bir qadam dan keyin sh art tekshiriladi. 
O p erato m in g yozilishi: 
repeat s until b.
B u yerda
381

---

-5 - operator yoki operatorlar k etm a-ketligi, 
b
- m an­
tiqiy ifoda.
repeat
operatori ishlash ja ra y o n id a dastlab 
s
o ‘m idagi 
operatorlar ishlaydi va 
b
m antiqiy ifoda qiym ati y o lg ‘on 
b o ‘lsa 
s
qayta bajariladi, aks holda hiso blash lar keyingi 
operatorga uzatiladi.
5-m isol. A rgum ent x 
a
dan 
b
g ach a 
h
qadam bi- 
lan o ‘zgarganda 
Y= ecosx + \ogc(x + 4)
funksiya qiym atlari 
hisoblansin. D asturni 
for, while
va 
repeat
oparatorlaridan 
foydalanib quyidagi uch xil k o ‘rinishd a yo zish m um kin: 
program takrorl(input, output);
var 
x,a,b,h,c,y: real;
i,n: integer;
begin
read(a,b,h,c);
n: =trunc((b-a)/h)
+
1;
x:=a;
fo r i:=J to n do
begin
y: =exp(cos(x))+ln(x+4)/ln(c);
w riteln(,x= \x:4:2, y= \y:4:2);
x:=x+h;
end;