Inform atika va axborot texnologiyalari

ning mos
keladigan
buyruqlari
Klaviatura
yordamida
tez bajara-
digan tug­
machalar
a
Obyektlar 
repozitoriyasiga
(jamg‘armasiga) yo‘l ochish. Bu
buyruq yordamida yangi oyna (for­
ma), modul va h.k. yaratish mum­
kin.
File 1 New | Oth­
er
-
Ш
Xotiraga 
saqlanayotgan 
faylni
ochish.
File 1 Open File
-
в
Faylni xotiraga olish.
File j Save File
Ctrl-S
fip
Proyektning barcha fayllarini xoti­
raga olish.
File 1 Save All
-
s
Oldin xotiraga olingan dastur
proyektini ochish.
File j Open
Project
Ctrl-F 11
В
Proycktga yangi fayl qo‘shish.
Project 1 Add to
project
Shift-Fl 1
m
Proyektdan faylni o'chirish.
Project 1 Re­
move from
Project
-
m
Mazkur proyekt bilan bog‘liq
bo‘lgan modullar ro‘yxatidan ke­
rakli modulni tanlash.
View j Units
Shift-Fl 2
m
Mazkur proyekt bilan bogNiq
boMgan formalar ro‘yxatidan ke­
rakli formani tanlash
View 1 Forms
Ctrl-F 12
я
Forma oynasidan dasturni tahrir­
lash oynasiga o ‘tish va aksincha.
View)
Toggle Form/
Unit
F12
m
Yangi forma ochish va uni proyekt-
ga qo'shish.
File 1 New |
Form
-
m
Dasturni kompilyatsiya qilish (tek-
shirish) va ishga tushirish.
Run j Run
F9
11
Ishga tushirilgan dasturni vaqtin-
cha to'xtatish.
Run j Program
Pause
-
408

---

K om ponentlar palitrasi
K om ponentlar palitrasi - Delphi ning asosiy boyli- 
gidir. K om ponent - bu form ada joylashtiriladigan va 
m a’lum xususiyatlarga ega b o 4lgan funksional elem ent- 
lar (oynalar, tugm achalar, tanlash ro ‘yxati va h.k.). 
U lar yordam ida tuzilayotgan dastum ing asosi yarati- 
ladi. Kerakli kom ponentni topishda qulayliklar yaratish 
uchun 387 kom ponentlar 27 qism ga bo ‘lingan. H ar bir 
qism o‘zining m axsus nom iga ega (Standart, A dditional, 
Win32, System va h.k.).
Form a oynasi
Form a oynasi boMajak dasturni W indow s-oynasining 
proyektini bildiradi. B oshida form a oynasining ishchi 
qismi b o 'sh b o ‘lib koordinata setkasining nuqtalari bilan 
to'ldirilgan b o ‘ladi (14.4-rasm ). Bu nuqtalar form aga 
joylashtiriladigan kom ponentlam i tartibga solish uchun 
m o ‘ljallangan. A sosiy m enyuning 
Tools-Environment
Options
ning 
D esigner
qismidagi 
D isplay G rid
oldidagi v
belgini olib tashlab, form ada nuqtalam i k o ‘rinm aydigan 
qilish mumkin. D asturchi asosiy vaqtda Lego konstm k- 
tori y ig ‘ishga o ‘xshaydigan ish bilan band b o ia d i, u 
kom ponentlar palitrasidan kerakli kom ponentni olib for­
maga qo ‘yib chiqadi. Shu bilan vizual dasturlash boshqa 
dasturlash tillaridan ajralib turadi. Dasturchi yaratilayot- 
gan dastur oynasining m azm unini nazorat qilib turadi va 
xohlagan vaqtda kerakli o ‘zgartirishlar kiritishi mumkin.
O bject TreeView oynasi
Bu oyna D ephi ning 
6
versiyasida paydo b o ‘lib, aktiv 
formada jo y lashgan kom ponentlar orasidagi bo g ‘lanishni 
yaqqol ko ‘rsatib turadi (14.5-rasm).
Oynadagi biror bir kom ponentga sichqonchani olib 
kelib chap tugm achasi bosilsa, u mos ravishda form ada
409

---

ham aktivlashadi va uning xususiyatlari 
O bject Inspector
oynasida o‘z aksini topadi.
Har bir komponent parent xususiyatiga ega. 
Object
TreeView
oynasi yordamida bu xususiyatni o ‘zgartirish 
mumkin. Masalan, ishlab turgan form am izga Panel kom- 
ponentini qo‘yamiz. Natijada Button kom ponentini olib 
Panel komponenti ustiga joylashtiraylik. 
O bject Tree­
View
oynasi quyidagi ko brinishni oladi (14.9-rasm ):
^ 3 Fcxml 
И Ldbell 
9