Inform atika va axborot texnologiyalari

ut*n
U N O jEdni
'" " "Г- 
г: 
д Ж
к
"1 -v 
Щ
 
*
иыв
• 
UbiO |Edti
-
"
■}
|C #3
...
Г’ 
B
J
BuenZ j
1 4 .1 1 - r a s m .
Birinchi paragrafda kvadrat tenglamani yechish al- 
goritmi tuzilgan edi. K eling bu m asalaning yechim iga 
olib keladigan dastur tuzaylik. Birinchidan, form aga ke­
rakli kom ponentlam i joylashtiraylik. Form aga 5 ta 
Label
komponenti, 3 ta kiritish qatori 
Edit
kom ponenti va 2 ta 
Button
kom ponentini joylashtiram iz. 
Form a
o ‘lchami 
va kom ponentlarining joylashishi 14.11-rasmdagi к о ‘п- 
nishda bo ‘lsin.
Label 1
kom ponenti dasturni ishlatish y o ‘riqnom asini 
chiqaradi, 
Label5
kom ponenti esa natijani. 
E d itl, Edit2
va 
EditS
kom ponentlariga dastur ishga tushirilganda 
a,b va с koeffitsiyentlari kiritiladi. 
Button 1
komponenti 
hisoblashga olib kelsa, 
Button2
kom ponenti dasturdan 
chiqish tugm achasi b o ‘ladi. Shularni e ’tiborga olib bu
419

---

barcha komponentlarning xususiyatlarini quyidagicha 
o ‘zgartiramiz:
a) 
F orm l
formaning 
Caption
xususiyatini «Kvadrat 
tenglama» ga o ‘zgartiramiz;
b) 
Label2, Label3, Label4
komponentlarning 
Cap­
tion
xususiyatini mos ravishda «А», «В», «С» ga o ‘zgar- 
tiramiz, 
Label5
komponentning 
Caption
xususiyatini esa 
bo‘sh qoldirib o ‘lchamini kattalashtiramiz;
v) 
E d itl, E d itl
va 
EditS
kom ponentlarning 
Text
xu ­
susiyatini bo‘sh qoldiramiz;
g) 
Button 1
va 
B utton!
kom ponentlarning 
Caption
xususiyatini mos ravishda «Hisoblash» va «Chiqish» ga 
o ‘zgartiramiz.
Yuqorida 
Label 1
kom ponentning 
Caption
xususi­
yati ataylab bo‘sh qoldirildi. Biz formani konstruktr­
lash, programmani ishga tushirm asdan oldin uning oy­
nasida joylashgan kom ponentlarning xususiyatlarini 
o‘zgartirishni o ‘rganib chiqdik. Lekin Delphi da ob ’ekt, 
forma, komponentlar xususiyatlarini o‘zgartirishning 
yana bir yo ‘li bor (dinamik o ‘zgartirish). Bu tuzilgan 
dasturni ishga tushirganda kom ponentning xususiyatini 
o ‘zgartiradi. 
Object TreeView
oynasida 
F o rm l
ni aktiv- 
lashtiramiz va 
Object Inspector
oynasida uning 
Events
qismiga o ‘tamiz. Bu yerda 
O nActivate
hodisasini topib, 
o ‘ng tomondagi bo ‘sh joyga ikki m arta sichqoncha bilan 
bosamiz. Dasturni tahrirlash oynasi ekranga chiqib das- 
turimiz matniga quyidagi qatorlar qo ‘shilganini k o ‘ramiz: 
procedure TFormI.FormActivate(Sender: TObject);
begin
end.
Begin
ва 
end
operatorlari orasiga quyidagi qatorni 
kiritamiz:
Label 1.Caption:= ’Tenglama koeffitsiyentlarini kirit-
in g ‘ + #/3+ ’va
420

---

hisoblash tugm asini basing'.
B ulam i bajarganim izdan keyin dastum ing oynasi 
14.12-rasm k o ‘rinishga ega bo ‘iadi.
14.12-rasm . K vadrat ten g lam a y e c h ish d astu rin in g dialo g o y n asi.
Piktografik tugm achalar panelidagi ✓ 
tugm acha­
ni yoki klaviaturaning F9 tugm achasini bosib dasturni 
ishga tushiram iz. Delphi dasturni ishga tushirishdan 
oldin saqlash m uloqot oynasini ekranga chiqarib das­
turni saqlash tavsiya etadi va bu yerda «K vadrat» nom 
berib 
U n itl
modul ini saqlaymiz. 
Label 1
kom ponentning 
ustidagi yozuv «Tenglama koeffitsiyentlarini kiriting va 
hisoblash tugm asini bosing» ga o 4zgarganini k o ‘ram iz. 
Yuqorida #13 belgilar bekorga qo 4yib ketilm adi, bular 
L abel 1
kom ponentning ustidagi yozuvida «va hisob­
lash tugm asini bosing» ikkinchi qatorda joylashtiradi. 
D astur asosini hosil qildik, endi uni hisoblashga m ajbur 
qilishim iz kerak. Buning uchun