Informatika fənninin predmeti. Informasiya nəzəriyyəsi və informasiya texnologiyaları. Informasiya ölçü vahidləri

İP protokolunda qovşağın nömrəsi həmin qovşağın lokal ünvanından asılı olmayaraq təyin edilir. İP ünvanların şəbəkə nömrəsi və qovşağın nömrəsi arasındakı sərhəd çevikdir və bu səbəbdən də həmin sərhəd istənilən kimi müəyyənləşdirilə bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, eyni bir qovşaq bir neçə İP şəbəkəyə daxil ola bilər. Belə halda qovşaq daxil olduğu şəbəkələrin sayına uyğun olaraq bir neçə İP ünvana malik olmalıdır. Beləliklə, aydın olur ki, İP ünvan ayrıca götürülmüş kompüteri və ya marşrutizatoru deyil, şəbəkə birləşməsini xarakterizə edir.

IP-ünvan 4 on rəqəmli identifikatordan və ya başqa sözlə desək nöqtə ilə ayrılmış, hərəsi bir bayt aktetləldən ibarətdir.

Yuxanda qeyd edilənləri bir misal üzərində aydınlaşdıraq. Tutaq ki, 197.91.104.12 olan IP-ünvana müəyyən informasiyaya malik paket göndəririk. Yəni paket İnternet şəbəkəsinin 197-ci alt şəbəkəsinə göndərilir ki, bu da 1-ci aktetin C şəbəkə sinfinə aiddir. Fərz edək ki, 197-ci şəbəkə özündə 200 alt şəbəkəni birləşdirir və bizim paket 91-inciyə göndərilir. O da özündə 150 xırda şəbəkələri birləşdirir. Lakin biz 104 -cüyə müraciət edirik. Nəhayət, əgər 104-cü şəbəkəyə 50 kompüter qoşulmuşdursa bizim göndərdiyimiz informasiya paketini şəbəkə sistemindəki 12 nömrəli maşın alacaq.

Internet şəbəkəsinin istifadəçiləri üçün hər bir ünvanda bu qədər rəqəmi yadda saxlamaq çətindir. Bu səbəbdən mütəxəssislər istifadəçilərin işini asanlaşdırmaq məqsədələ ünvanların yaradılmasmda «adların domen sistemi»indən istifadə etdilər.

DNS-adların domen sistemi. Simvolla verilmiş identifikator- ad, məsələn SERV1. İBM. COM şəklində verilə bilər. Bu ünvan inzibatçı tərəfindəm müəyyənləş­dirilir və bir neçə hissədən ibarət olur. Burada kompüterin adı, təşkilatın adı, domenin adı göstərilir. Ona görə də belə ünvanlara DNS adlar da deyilir və onlar tətbiqi səviyyədə istifadə edilirlər.

Domain Name System (DNS)- Internetdə işləmə prosesində istifadəçilərin işini asanlaşdırır. Bu zaman kompüterlərə müraciət zamanı xostun rəqəm ünvanlarını yadda saxlamaq lazım gəlmir. Adünvanlarıdahaasanyaddaqalır. DNS ünvanıüçhissəyə (necəki, evünvanlarındaküçə, şəhər, ölkəvəs.) bölünür. Adünvanınınformasınanəzəryetirək.

İstifadəçi@ qovşaqkompüteri, altdomen, I səviyyəlidomen. İstifadəçi – buistifadəçininadıdır. Məsələn, ELM @ - kommersiyaişarəsiistifadəçininadınıqovşaqkompüterinadındanayırır. Ünvanın 2-cihissəsi (@ işarəsindənsonra) istifadəçinin Internetəqoşulduğukompüterinünvanınıgöstərir. Kompüterünvanıbir-birindənnöqtəiləayrılanbirneçəhissədənibarətdir.

ABS-da I səviyyəlidomenüçün 6 variantistifadəedilir.

EDU- təhsilidarələri;

MIL- hərbi müəssisələr;

GOV- dövlət təşkilatları;

NET – şəbəkə;

COM – kommersiya təşkilatları;

ORG - təşkilatlar.

Digər ölkələrdə I səviyyəli domen kimi həmin ölkənin kodu istifadə olunur. Məs: ch-Isveçrə, fr-Fransa, ca-Kanada, de-Almaniya, ru-Rusiya, az-Azərbaycan.

Paketlərin öturulməsi və ünvanlara çatdırılması TCP/IP-protokolları vasitə­silə yerinə yetirüir. Əgər hər hansı bir verilənlər paketi istifadəçiyə vaxtmda çatdırıl­mırsa TCP informasiyanın göndərilməsini (lazımi yerə düzgun və itgisiz çatdırılana qədər) təkrarlayır. TCP-də qurulan verilənlərin öturulməsinin diizgün­lüyünə nəzarət edən alqoritmlər bu problemləri həll edir.

İnformasiyanın itgisiz ötürürülməsinin nəzarət mexanimi belədir: hər bir göndə­rilən paketin başlığında nəzarət cəmi yazılır. Bu göndərən kompüter tərəfindən təyin edilir. Qəbul edən kompüter eyni sistem əsasında nəzarətedici cəmi hesablayır və onu paketin başlığında yazılmış rəqəmlə müqayisə edir. Əgər rəqəmlər üst-üstə düşmürsə TCP ötürməni təkrar edir.

İnformasiya paketləri göndərilərkən TCP protokolu qəbul edici kompüterdən informasiyanı qəbul etdiyini təsdiq edən xəbər tələb edir. Beləliklə, TCP iki istiqa­mətdə infomasiya mübadiləsini təmin edir ki, bu da informasiyanın yüksək sürətlə translyasiya olunmasma səbəb olur.

Internet - çoxlu sayda kompüterlərdən, kabellərdən, marşrutizatorlardan və şəbəkədə əlaqəni və işi təmin edən proqram təminatlarından ibarət şəbəkə sistemidir.

İnternet üç əsas komponentdən ibarətdir: