Ingenerlik geodeziyasi

Balandliklar tizimi. 
Nuqtalar holatini aniqlash masalasi bu nuqtalar gorizontal 
proekstiyalarini va ularning sathiy sirtidan balandliklarini topishdan iborat bo`ladi. 
Nuqtalarning gorizontal holati geografik (
kenglik φ
va 
uzoqlik λ
) va to`g`ri burchakli 
(
absstissalar x va ordinatalar u)
koordinatalar bilan aniqlanadi. Agar joyning 
AVSD
to`rtburchagi o`lchamlari katta bo`lmasa (rasm, b), uni sathiy 
R
sirtga loyihalashda 
gorizontal 
R
tekislik bilan almashtirish mumkin.
4. PLANLI VA BALANDLIK GEODEZIK TARMOQLARI TO`G`RISIDA TUSHUNCHA. 
ABSOLYUT, NISBIY VA SHARTLI BALANDLIKLAR 
1.4.Geodeziyada proekstiyalash metodi. Joy nuqtalari koordinatalari va 
balandliklari
Har xil fazoviy shakllar va predmetlarni qog`ozda tasvirlash uchun proekstiyalash 
metodi qo`llaniladi. yerning tabiiy sirtida yotgan nuqtalarning holati ellipsoid sirtiga 
normal deb qabul qilinadigan shovun chiziqlari yordamida proekstiyalanadi. 
Loyihalash natijasida nuqtalarning to`g`ri burchakli (ortogonal)-gorizontal 
proekstiyalari hosil bo`ladi. Ko`pgina amaliy maqsadlar uchun geoid va ellipsoid sirtlari 
qandaydir uchastkalarga mos keluvchi sathiy (gorizontal) R sirtni (9-rasm, a) hosil 

---

1
7
qiladi deb hisoblash mumkin. U holda yertabiiy sirtida joylashgan fazoviy AVSD 
ko`pburchak shovun chiziqlarida R sirtga proekstiyalanadi. Shovun chiziqlarida 
bo`lgan a, b, s, d, nuqtalar sathiy sirtlarni kesadi va ular yersirti tegishli nuqtalarining 
gorizontal proekstiyalari deyiladi.
9-rasm.
 Joy nuqtalarining proekstiyalari a-ko`pburchakni R radiusli R sferaga 
loyhalash; b-ko`pburchakni gorizontal R tekislikka loyihalash 
Nuqtalar holatini aniqlash masalasi bu nuqtalar gorizontal proekstiyalarini 
va ularning sathiy sirtidan balandliklarini topishdan iborat bo`ladi.
Nuqtalarning gorizontal holati geografik (