h oralikdagi gorizontal tekisliklar satxiy sirtlar
bilan fikran kesiladi.
Kesuvchi tekisliklar orasidagi
h vertikal masofaga
relef kesimi balandligi deyiladi.
Tekisliklarning yersirti bilan kesishishidan yopiq egri chiziqlar – gorizontallar xosil
bo`ladi.
6
4
Gorizontal deb - balandligi bir xil nuqtalardan o`tgan egri yoki to`g`ri chiziqqa
aytiladi.
Aytaylik biror tepalikni planda gorizontal orqali tasvirlash kerak bo`lsin. Buning
uchun tepalikni satxiy yuzaga paralel bo`lgan bir-biridan teng oraliqda yotgan
tekisliklar bilan kesishidan xosil bo`lgan nuqtalarni shovun chizig`i yordamida MN
tekisligiga proekstiyalanadi.
Proekstiyalar orasidagi oraliq yoki o`qi qo`shni gorizontal orasidagi oraliq kesim
balanligi xisoblanadi.
Tog` va chuqurlik gorizontallar bilash o`xshash tasvirlarda va ularni ajratish uchun
bergshtrixlardan foydalaniladi.
Qo`yilish (burchak) grafigini yasash
Chiziqning uzunligi bo`yicha xech qanday xisobsiz qiyalik burchagini aniqlash
uchun xamma topografik planlarda qo`yilish grafigi yasaladi.
Bu grafik plandagi kesim balandligi h ning qo`shni gorizontallar orasidagi d
masofaga nisbati asosida yasaladi. Shunda, agar bo`lsa, unda yoki. Agar nishablik
kiymatlari orkali tuzilmokchi bulsak, unda qo`yidagicha qiyalik tikligi aniqlanadi.
42- rasm. Quyilish shkalasi bo`yicha qiyalik tikligini aniqlash Kartada
Naturada
Q
uyilish
shkalasi
6
5
42a-rasm. Murakkab releflar Yuqorida bir qancha turdagi murakkab bo`lgan releflarning naturadagi holati va
kartalarda tasvirlanish xarakterlari ketlirilgan.
