Ingenerlik geodeziyasi

2.
 
Trubaning ko`rish o`qi trubaning aylanish o`qiga tik bo`lishi kerak (VV HH). 
Bu shartni tekshirish uchun olisdan yaqqol ko`rinadigan nuqta tanlanadi. Truba 
vertikal doiradan o`ng (D
o`
) holatida o`sha nuqtaga qaratilib, gorizontal doiradan 
D
ch
 
s
anoq olinadi. So`ngra truba vertikal tekislikda 180° ga aylantirilib, yana o`sha 

---

9
1
nuqtadan 
D
ch
sanoq olinadi. Kollimastion xatolik quyidagi formula yordamida 
hisoblanadi:
s=0,25[(D
ch1
-D
o`1
180
0
)+(D
ch2
-D
o`2 
180
0
).
(2)
Uning qiymati asbob sanoq olish moslamasining ikkilangan aniqligi qiymatdan 
oshsa, gorizontal doirada 
G=G
ch
-s
sanoq alidada qaratish vinti yordamida qo`yiladi, 
bunda iplar to`ri nuqtadan siljiydi. Endi iplar to`rining kesishgan nuqtasi iplar to`g`ri 
diafragmasining, vrasm) vintlari yonboshidagilari orqali surilib, kuzatilayotgan nuqta 
ustiga tushiriladi. Ishonch hosil qilish uchun tekshirish takrorlanadi.
v a
51-ko`rish o`qini tekshirish (VV HH): a-limb doira chap sanoq olish, b- limb doira 
o`ng sanoq olish, v-qarash o`qini sozlash
 
Teodolitning gorizontal o`qi vertikal o`qqa tik bo`lishi kerak (NN JJ).
Teodolitdan 10—20 m narida ilingan shovun ipiga truba yo`naltiriladi va u vertikal 
tekislikda buralganda iplar to`ri kesishgan nuqtasi tasvirdan tashqariga chiqmasa, 
shart bajarilgan bo`ladi. Bu shartning bajarilishiga zavod tomonidan kafolat beriladi. 
Mabodo shart bajarilmasa, teodolit ustaxonada sozlanadi.
Iplar to`rining vertikal ipi teodolit gorizontal tekisligiga tik bo`lishi kerak.
Truba shovun chizig`iga qaratilganda, vertikal ip uning tasvirini qoplasa, shart 
bajariladi. Aks holda iplar to`ri diafragma vintlari bo`shatilib buraladi.