Ingenerlik geodeziyasi

Gorizontal burchak o`lchash moxiyati
 
Joyda bir nuqtadan chiqqan ikki yoki bir necha yo`nalish orasidagi 
burchaklarning gorizontal quyilishini o`lchash kerak bo`ladi. Masalan, V nuqtada (3-
shakl) turib, turli balandlikda yotuvchi A va S nuqtalarga qarash yo`li bilan ABC 
burchakning gorizontal quyilishi β ni
o`lchash kerak, deylik.
46-rasm. Doiraviy qabullar usuli 
Shakldan ko`rinadiki, S nuqta balandda, B va A nuqtalar esa S ga nisbatan 
pastlikda. Shunga ko`ra, VA va VS tomonlar orasidagi β' qiya tekislikdagi burchak 
desak, ABC
1
gorizontal proekstiyasi bo`ladi. β ning qiymatini aniqlash uchun shtativ 1 
ustiga aylanasi graduslarga bo`lingan doira 2 gorizontal vaziyatda o`rnatiladi; uning 
markazi O dan chap nuqta S ga qarab p
ch,
keyii doirani qo`zg`atmay, o`ng nuqta A ga 
qarab p
o`
sanoqlar olinsa, β bu sanoqlar ayirmasiga teng bo`ladi:
β = n
o` 
- n
ch 
(1)
ya`ni bir nuqtadan chiqqan ikki yo`nalish orasidagi burchakning gorizontal qo`yilishi 
o`ng nuqtaga qarab olingan sanoqdan chap nuqtaga qarab olingan sanoqning 
ayirmasiga teng. Aylanasining yunilgan qirrasi bo`laklarga bo`lingan va gorizontal 
holga keltirilib sanoq olinadigan doira 2 limb deyiladi. Agar O dan S ga va A ga qaralgan 

---

8
1
qo`rish nurlaridan vertikal tekisliklar o`tkazilsa, bu tekisliklar kollimaion, tekisliklar 
deyiladi. Bu tekisliklar orasidagi burchak o`lchanadigan burchakning qiymati bo`ladi.
Ikki chiziq orasidagi burchakni goniometr yordamida ham
o`lchash
mumkin. Asosan, burchakning gorizontal qo`yilishi teodolit yordamida o`lchanadi.
3.3.3.
 
Ikki nuqta gorizontal burchagini o`lchash 
1.
1-nishonga to`g`rilang.
1-nishonni o`lchovlar modulidagi R1 da 0° ga 
o`rnatish uchun F4: [