İnkilap tariHİnde ilkler

- Kırıklı yer yapısı yaygındır

5-Yatak uzunluğu en fazla olan akarsuyumuz hangisidir?

-Kızılırmak

6-Türkiye deki kapalı havzaların en belirgin özelliği nedir?

-Sularının tatlı olmamasıdır.

7-Türkiye nin 4 mevsimi zamanında yaşayan bir ülke olması neyin sonucudur?

-Matematiksel konumunun sonucudur.

8-Türkiye nin aynı anda 4 mevsimi bölgelerinde yaşaması neyin sonucudur?

-Özel Konumunun sonucudur.

9-Yaz mevsiminde en sıcak bölgemiz hangisidir?

-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.

(Güneyden gelen SAMYELİ rüzgarlarının etkisi altındadır.)

10-Hiç doğal göl olmayan bölgemiz hangisidir?

-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.

11-Aliminyumun ham maddesi nedir?

-Boksittir

(Seydişehir de çıkarılır ve burada işlenir.)

12-Gübre hangi madenden üretilir?

-Fosfattan üretilir.

(En çok fosfat çıkarılan bölgemiz Güney Doğu Anadolu Bölgesidir.Mardin,Adıyaman)

13-En az yağış alan bölgemiz neresidir?

-İç Anadolu Bölgesidir.

14-En az orman bulunan bölgemiz hangisidir?

-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.

(En az yağış alan bölgemiz olmamasına rağmen orman çok azdır.Bunun sebebi buharlaşmanın çok fazla olmasıdır.)

15-Akdeniz iklimi görülen bölgelerimiz

-Akdeniz Bölgesinin kıyı kesimleri

-Güney Doğu Anadolu Bölgesinin batı kesimleri(Orta Fırat böl.)(Gaziantep)

-Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümünün özellikle Ege denizi ve Marmara denizi kıyılarına bakan kısımları

-Ege Bölgesinin kıyı kesimleri

16-Antep fıstığı üretiminde 1. Olan bölgemiz hangisidir?

-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.

17-Kırmızı Mercimek üretiminde Türkiye de 1. Olan bölgemiz hangisidir?

-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.

18-Türkiye de pamuk üretimi

- 2008 yılının güncel verilerine göre

1.Güney Doğu Anadolu Bölgesi

2.Ege Bölgesi

3.Akdeniz Bölgesi

19-Güney Doğu Anadolu Bölgesinde GAP ile olan değişmeler?

-*Ürün çeşitliliği artmıştır.

*Tahıl ekim alanı daralmıştır.

*Tahıl ekilen yerlerde verim artmıştır.

*Nadas alanı azalmıştır.(Buna bağlı olarak erezyon azalmıştır.)

*Sebze ve meyve üretimi artmıştır.

*Tarıma bağlı sanayi gelşmiştir.

* Nüfus artmıştır.Göç verme azalmıştır.

20-Türkiye de en çok enerji üreten barajlar

-2008 güncel verilerine göre sıralanmıştır.Eski kaynaklarda sıralama farklı olabilir.

1.Atatürk Barajı (GAP kapsamındadır)

2.Karakaya Barajı

3.Keban barajı

21-Keban ve Karakaya barajları GAP a dahil midir?

-Hayır değildir.GAP projesinden daha önce yapılmış barajlardır.

22-GAP kapsamına giren barajlar

-*Hasankeyf Barajı

*Batman Barajı

*Ilısu Barajı

*Kralkızı Barajı

*Atatük Barajı

23-Güney Doğu Anadolu Bölgesi nin Volkanik dağı hangisidir?

-Tek volkanik dağı Karacadağ dır.

24-Güney Doğu Anadolu Bölgesinin ovaları

-*Ceylanpınar Ovası

*Harran Ovası(Altınbaşak)

*Suruç Ovası

25-GAP tan en fazla hangi ilimiz yararlanacaktır?

-Şanlıurfa

26-Türkiye nin en büyük Termik Santrali hangisidir?

-Afşin-Elbistan Termik Santrali dir.-Kahramanmaraş-Linyitle Çalışır.

27-Akdeniz Bölgesinde hangi turizm çeşidi yoktur?

-Kaplıca Turizmi yoktur.(Karstik arazi nedeniyle)

28-Zeytin üretiminde Türkiye

-1.Ege Bölgesi

2.Marmara Bölgesi

3.Akdeniz Bölgesi

29-Yer fıstığı üretiminde 1.bölgemiz hangisidir?

-Akdeniz Bölgesi

30-Anason üretiminde 1. Bölgemiz hangisidir?

-Akdeniz Bölgesi

31-Mısır üretiminde 1. Bölgemiz hangisidir?

-Akdeniz Bölgesi

32-Soya Fasülyesi üretiminde 1. Bölgemiz hangisidir?

-Akdeniz Bölgesi

33-Akdeniz bölgesindeki geçitler

-*Antalya yı Göller Yöresine Bağlayan geçit----Çubuk Geçidi

*Mersin i İç Anadolu ya Bağlayan geçit---------Sertavul Geçidi

*Adana yı İç Anadolu ya Bağlayan geçit--------Gülek Geçidi

*Adana yı Suriye ve Hatay a Bağlayan geçit---Belen Geçidi

34-Akdeniz Bölgesi mağraları

-*Karain -Antalya

*Beldibi -Antalya

*İncisuyu-Burdur

*Cennet Cehennem-Mersin

*Damlataş-Antalya

35-İç Anadolu bölgesi en fazla yağışı hangi mevsimde alır?

-İlkbahar

36-Doğu Anadolu bölgesi en fazla yağışı hangi mevsimde alır?

-Yaz

37-Karadeniz bölgesi en fazla yağışı hangi mevsimde alır?

-Sonbahar

38-Akdeniz bölgesi en fazla yağışı hangi mevsimde alır?

-Kış

39-Akdeniz ile Karadeniz bölgelerinin temel farkları nelerdir?

-Akdeniz her mevsim yağışlı değildir -Karadeniz bölgesi her mevsim yağışlıdır.

-Akdeniz en fazla yağışı kışın alır -Karadeniz en fazla yağışı sonbaharda alır.

**Kısacası iklim farkı en tipik farktır.

40-Akdeniz kıl keçisi yetiştirilen yerler

-Teke ve Taşeli Platolarında yetiştirilir.

41-Cennet ve cehennem mağaraları hangi tip karstik oluşuma örnektir?

-En büyük Obruk örneğimizidir.

(Obruk Platosu İç Anadolu da bulunur ve en çok obruk bu platodadır.Fakat en büyük obruklar karstik yapının daha çok yer aldığı Akdeniz Bölgesinde dir.

42-Dünyanın en uzun nehri hangisidir?

- Nil Nehri

43-Türkiye nin en büyük kapalı havzası hangisidir?

-Tuz Gölü

44-Türkiye nin en büyük tatlı su gölü hangisidir?

-Beyşehir Gölü

45-Türkiye nin en büyük gölü hangisidir?

-Van Gölü

46-Akdeniz bölgesinde mağranın çok olmasının sebebi nedir?

-Karstik yapıdır.Yani Jeolojik yapıdır.

47-Akdeniz bölgesinin tektonik gölleri

-Burdur Gölü (suyu acıdır.)-Eğirdir Gölü r11;Beyşehir Gölü

48-Karstik ovalar neden verimsizdir?

-Karstik ovalar gelen suyu hemen alta geçirdiği yani su tutmadığı için verimsizdir.

49-Akdeniz bölgesinin karstik gölleri

-Solda Gölü-Kestel Gölü-Avlan Gölü-Suğla Gölü

(Bu göller sadece karstik özellik taşır.)

50-Akdeniz bölgesinin platoları

-Teke Platosu-Taşeli Platosu

51-Terre Rosa toprağı en çok hangi bölgemizdedir?

-Akdeniz Bölgesi ndedir.

52-Türkiye nin en büyük karstik ovası hangisidir?

-Acıpayan Ovası(Akdeniz Bölgesi)

53-Karstik oluşumlar

-En fazla Akdeniz Bölgesinde bulunurlar.

*Büyüklüklerine göreolye-Uvala-Dolin-Lapya

54-Türkiye de en fazla göl hangi bölgemizde bulunur?

-Akdeniz Bölgesinde bulunur.(Zaten Göller Yöreside Bu bölgededir.)

55-Amik ovası ne tip bir ovadır?

-Çöküntü yani graben Ovası dır.(Graben ovaları Ege Bölgesinde görülür.)

(Bunun dışında tek örnektir.)(Hatay daki Nur Dağlarının tek HORST olması da bununla birlikte ele alınır.)

56-Dağlık ve engebeliğe göre Türkiye

-1.Doğu Anadolu Bölgesi

2.Karadeniz Bölgesi

3.Akdeniz Bölgesi

57-Türkiye de rüzgar enerjisinden en fazla nerede yararlanılır?

-En fazla Alaçatı da yararlanılır.

58-Türkiye nin en büyük limanları

-1.İstanbul Limanı

2.İzmir Limanı

3.Mersin Limanı

59-Türkiye nin en büyük ithalat limanı hangisidir?

-İstanbul Limanı

60-Türkiye nin en büyük ihracat limanı hangisidir?

-İzmir Limanı

61-Ege Bölgesindeki Alüvyon Set Gölleri

-Marmara Gölü-Bafa Gölü

62-Süngercilikte en Gelişmiş Bölgemiz hangisidir?

-Ege Bölgesi

63-Sığla Ağacı hangi bölgemizde yetiştirilir?

-Ege Bölgesinde (Vernik yapımında kullanılır.)

64-Balıkçılık Durumuna göre Türkiye

1.Karadeniz

2.Marmara

3.Ege

4.Akdeniz

65-Türkiye nin en çok Tuz üretilen yeri neresidir?

-İzmir-Çamaltı dır.(Burada deniz tuzu üretilir.)

66-Ege Bölgesindeki Termik Santraller

*Soma(Manisa)

*Yatağan(Muğla)

*Gökova(Muğla)

*Seyitömer(Kütahya)

*Tunçbilek(Kütahya)

67-Türkiye nin tek Jeotermal Elektrik Santrali hangisidir?

-Sarayköy(Denizli) Santrali dir.

68-Termik Santral en çok bulunduğu bölgemiz hangisidir?

-Ege Bölgesi dir.

69-Doğalgazla çalışan Termik Santrallerimiz hangileridir?

-1-Hamitabat Termik Santrali 2-Ambarlı Termik Santrali

*Hamitabat Termik Santrali Marmara Bölgesindedir.(Yıldız Dağları bölümü)Bu bölgede çıkan doğalgaz yakıt olarak kullanılmıştır.(Lüleburgaz/Kırklareli)

*Ambarlı Termik Santrali İstanbul dadır.

70-Denizlerimizin tuzluluk oranı sıralaması.

-(Sıcaklık ve dolayısıyla buharlaşma etkiler bu nedenle enleme bakılır.)

1.Akdeniz

2.Ege

3.Karadeniz

71-Turizm gelirlerine göre Türkiye

-1.Marmara

2.Ege

3.Akdeniz

72-Sanayileşme durumuna göre Türkiye

1.Marmara

2.Ege

3.İç Anadolu

73-Nüfus miktarına göre Türkiye

1.Marmara

2.İç Anadolu

3.Ege

74-Aritmetik Nüfus Yoğunluğuna Göre Türkiye

1.Marmara

2.Güney Doğu Anadolu

3.Ege

4.İç Anadolu

5.Akdeniz

6.Karadeniz

7.Doğu Anadolu

75-Yat Turizminde 1. Olan bölgemiz hangisidir?

-Ege Bölgesi

76-Termal Turizmde 1. Olan bölgemiz hangisidir?

-Ege Bölgesi

77-Ege Bölgesindeki körfezler

-Kuzeyden güneye doğru sıralanmıştır.

*Edremit Körfezi

*Çandarlı Körfezi

*İzmir Körfezi(En kirli Ege Körfezi)

*Kuşadası Körfezi

*Güllük Körfezi(En temiz 2.Ege Körfezi)

*Gökova Körfezi(En temiz Ege Körfezi)

78-Ege bölgesindeki volkanik dağ hangisidir?

-Kula Dağı

79-Türkiye nin Delta(kıyı) Ovaları

Ege Bölgesi:Balat Ovası ve Menemen Ovası

Karadeniz Bölgesi:Bafra Ovası ve Çarşamba Ovası

Akdeniz Bölgesi:Silifke Ovası ve Çukurova

80-Ege Bölgesinin Graben Ovaları

-Bakırçay-Gediz-K.Menderes

81-Kıyı uzunluğu en fazla olan bölgemiz hangisidir?

-Ege Bölgesi

82-En fazla Doğal Liman hangi bölgemizdedir?

-Ege Bölgesi

83-Türkiye nin en gelişmiş Gümrük Kapısı hangisidir?

-Kapıkule Sınır Kapısı (Bulgaristan sınır kapımızdır.)

84-Yunanistan ile Gümrük Kapımız hangisidir?

-İpsala Gümrük Kapısı

85-Sofralık zeytinde Türkiye de 1. Olan bölge ve bölüm hangisidir?

-Marmara Bölgesi-Güney Marmara Bölümü

(Toplamda ve yağ için üretilen zeytinde Ege Bölgesi 1.dir)

86-Türkiye nin en fazla Tarım Ürünü Çeşitliliği olan bölgesi hangisidir?

-Marmara dır.

(En fazla yağış tipi çeşidi,en fazla toprak çeşidi, en fazla bitki örtüsü çeşidi de Marmara bölgesinde görülür.Bunların tüm sebebi 3 farklı iklimin etkisinde yani en fazla iklim çeşidi görülmesinden kaynaklanır.)

87-Marmara bölgesinin en gelişmiş bölümü hangisidir?

-Çatalca-Kocaeli Bölümü dür.(Bu bölümde Karadeniz iklimi görülür,İstanbul u da içine alan bölümdür.)

88-Marmara bölgesinin en temiz körfezi hangisidir?

-Soros Körfezidir. Marmara nın en az sanayileşmiş körfezidir.

89- Marmara bölgesinin en kirli körfezi hangisidir?

-İzmit Körfezi dir.En sanayileşmiş körfezdir.

90-Marmara bölgesinin Tektonik Gölleri

-Manyas-Ulubat-Sapanca-İznik (Suları tatlıdır.)

91-Marmara bölgesinin Kıyı Set Gölleri

-Terkos-Durusu-B.Çekmece-K.Çekmece

92-Kapıdağ Yarımadası hangi tür biriktirme şekline örnektir?

-Tombolo ya örnektir.

93-Marmara Bölgesinde iklim

-Ergene Bölümü>Karasal iklim görülür

-Yıldız Dağları Bölümü ve Sakarya Ovası:>Karadeniz İklimi görülür.

-Güney Marmara nın bir kısmı >Akdeniz iklimi görülür.

94-Marmara Bölgesinin en Dağlık bölümü hangisidir?

-Yıldız Dağları Bölümü dür.

95-Türkiye nin en verimli toprağı

-Çernezyum Toprağı dır.Erzurum-Kars bölümünde bulunur.

96-Ulaşım olan tek Akarsuyumuz hangisidir?

-Bartın Çayı dır.

97-Türkiye deki Mikroklima örnekleri

Mikroklima örnekleri ve yetiştirilen ürünler

*Iğdır Ovası>Pamuk yetişir

*Rize>Çay ve Turunçgiller yetişir.

*Anamur>Muz yetişir.

98-Ekinoks nedir?

-21 Mart ve 23 Eylül tarihleridir.Gece ve gündüz süreleri dünyanın her yerinde aynıdır.

99-Türkiye de aynı anda kaç ortak saat kullanılır?

-Aynı anda tek ortak saat kullanılır.

100-Türkiye hangi saat dilimleri arasında yer alır?

-2. İle 3. Saat dilimleri arasında yer alır.

101-Boylamın nasıl bir coğrafi etkisi vardır?

-Yerel saatler boylam yani meridyenlere göre ayarlanmaktadır

TÜM COĞRAFYA ÖZET BİLGİLER

COĞRAFÎ KONUM

Herhangi bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu alana coğrafi konum denir.

A. ÖZEL KONUM

Herhangi bir yeri diğer yerlerden ayıran, sahip olduğu kendine has özelliklerin tümüne özel konum denir. Özel konum, insanları, çevreyi, ülkelerin ekonomik ve politik durumunu çok yönlü etkiler. Dünya üzerinde, özel konum etkisine şu örnekler verilebilir:

- Norveç, Japonya, İngiltere, İzlanda gibi deniz ve okyanuslara komşu ülkeler balıkçılıkta ileri gitmişlerdir.

- Kuzeybatı Avrupa kıyıları, yüksek enlemlerde bulunmasına rağmen, Gulf – Stream sıcak su akıntısının etkisiyle ılıman bir iklime sahip olmuştur.

- Orta Asya ve Orta Avrupa denizlere uzak olduğu için karasal bir iklime sahip olmuştur.

- Kanarya, Havai, Kıbrıs, vb. adalar, deniz ve hava yollarının gelişmesiyle ikmal ve uğrak yeri haline gelmişlerdir. Buna bağlı olarak bu adaların önemi artmıştır.

Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları

- Türkiye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde bulunur.

- Farklı kültürlerin kurulduğu, Dünya’nın en eski kültür hazinelerine sahiptir.

- Dünya’da en fazla petrol çıkaran ülkelere komşudur.

- Üç tarafı denizlerle çevrilidir ve yeryüzü şekilleri çeşitlidir.

- Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir.

- Türkiye’nin ortalama yükseltisi fazladır. (Yaklaşık 1132 m)

- Yükselti batıdan doğuya doğru gidildikçe artmaktadır.

- Zengin yeraltı kaynaklarına sahiptir.

B. MATEMATİK KONUM

Herhangi bir yerin, Dünya üzerinde bulunduğu alanın, enlem ve boylam dereceleriyle belirtilmesine matematik konum denir.

PARALEL (ENLEM)

Ekvator’a paralel olarak çizildiği varsayılan hayali çemberlere paralel denir.

Paralel çemberlerinin, Başlangıç paraleline (Ekvator) olan uzaklığının açı cinsinden değerine ise enlem denir. Enlem ve paralel birbirlerinin yerine kullanılırlar.

Paralellerin Özellikleri

- Ekvator’un 90 kuzeyinde, 90 da güneyinde olmak üzere, toplam 180 paralel bulunur.

- Başlangıç paraleli Ekvator’dur.

- En büyük paralel dairesi Ekvator’dur.

- Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları kısalır. Buna karşılık paralel numaraları büyür.

- İki paralel arası uzaklığa bir enlem derecesi denir. Matematik konumu daha ayrıntılı olarak belirleyebilmek için, her paralel dairesi 60 dakikaya, her dakika 60 saniyeye bölünmüştür.

- 90° paralelleri nokta halindedir.

- Paraleller birbirleriyle kesişmezler, birleşmezler.

- Paraleller doğu – batı doğrultusunda uzanırlar.

- Ekvator ile dönenceler arasında kalan enlemlere alçak enlemler, dönenceler ile kutup daireleri arasında kalan enlemlere orta enlemler, kutup daireleri ile kutup noktaları arasında kalan enlemlere de yüksek enlemler denir.

- Ardışık iki paralel arası uzaklık yaklaşık olarak 111 km dir. Bu uzaklıktan yararlanarak kuzey güney doğrultusunda ve aynı meridyen üzerinde bulunan iki nokta arasındaki uzunluk hesaplanabilir.

Paraleller arası uzunluk işlemlerinde şu yol takip edilir:

- Aralarında uzaklığı sorulan noktalar arasındaki enlem farkı bulunur. İstenilen merkezlerin her ikisi de aynı yarım kürede ise, numarası büyük paralelden küçük paralel çıkarılır. Farklı yarım küredeler ise paraleller toplanır.

- Bulunan paralel farkı sabit uzaklık olan 111 ile çarpılır.

Enlemin Etkileri

Enlem; iklimi, güneş ışınlarının düşme açısını, sıcaklık dağılışını, denizlerin tuzluluk oranlarını, gece ile gündüz arasındaki zaman farkını, kalıcı kar sınırı yükseltisini, yerleşme ve tarım faaliyetlerinin sınırını, bitki örtüsü çeşitliliğini, toprak çeşidini, akarsu rejimlerini, tarım ürünleri çeşitliliğini, yerleşme biçimini, hayvanların dağılışını, vs. etkiler.

MERİDYEN (BOYLAM)

Bir kutuptan diğer kutba ulaşan, paralelleri dik açıyla kesen hayali yarım çemberlere meridyen denir.

Meridyenlerin, Başlangıç meridyenine (Greenwich) olan uzaklığının açı cinsinden değerine ise boylam denir. Meridyen ve boylam birbirlerinin yerine kullanılırlar.

Meridyenlerin Özellikleri

- Başlangıç meridyeninin 180 doğusunda, 180 de batısında olmak üzere, toplam 360 meridyen vardır.

- Başlangıç meridyeni İngiltere’nin başkentindeki Greenwich istasyonundan geçen meridyendir.

- İki meridyen arası uzaklığa bir boylam derecesi denir. Koordinatlarla bir yeri daha iyi belirleyebilmek için, her meridyen derecesi 60 dakikaya, her dakika 60 saniyeye bölünmüştür.

- Ekvator üzerinde iki meridyen arası uzaklık 111 km dir. Kutuplara doğru gidildikçe bu uzaklık azalır. Türkiye üzerinde ise iki meridyen arası uzaklık, yaklaşık olarak 85 – 86 km dir.

- Bütün meridyenlerin boyları birbirine eşittir.

- Aynı meridyen üzerinde bulunan bütün noktaların (Güneş karşısından aynı anda geçtiklerinden) yerel saatleri aynıdır.

- Meridyen dereceleri Greenwich’ten doğuya ve batıya gidildikçe büyür.

- Meridyenler kuzey – güney doğrultusunda uzanır.

- Bütün meridyenler kutuplarda birleşirler.

- Meridyenler bir paralel boyunca birbirlerinden eşit uzaklıkta bulunurlar.

- Ardışık iki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır.

Boylamın Etkileri

Boylamın Dünya üzerindeki en belirgin etkisi, yerel saat farklarını oluşturmaktır.

YEREL SAAT

Herhangi bir yerde, Güneş’in en tepede olduğu ana ya da gölge boyunun en kısa olduğu ana öğle vakti denir. Öğle vakti gün ortasıdır ve saat 12.00 olarak kabul edilir. Buna göre ayarlanan saat dilimine yerel saat denir.

Yerel saat farkları, meridyenlerden faydalanılarak hesaplanabilir. Yerel saat hesaplarını yapabilmek için şunları öğrenmekte fayda vardır:

- Aynı meridyen üzerinde bulunan bütün noktaların öğle vakitleri aynı anda olur ve yerel saatleri birbirine eşittir.

- Aynı meridyen üzerinde bulunan noktaların yerel saatleri birbirine eşit olmasına rağmen (21 Mart ve 23 Eylül tarihleri hariç) Güneş’in doğma ve batma saatleri farklıdır. Bunun nedeni, Dünya ekseninin 23° 27′ eğik olmasıdır.

ORTAK SAAT (ULUSAL SAAT)

Çalışma hayatında, yerel saatlerin hepsini kullanmak mümkün değildir. Ticari ve ekonomik ilişkilerin kolaylaştırılması, haberleşme ve ulaşım hizmetlerinin hızlı ve düzenli bir şekilde yapılabilmesi için, yerel saatten farklı olarak, ortak saat ya da ulusal saat uygulamasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle her ülkenin, kendisine en uygun meridyenin yerel saatini bütün ülke sınırlarında geçerli hale getirmesiyle oluşan saate ortak saat adı verilmektedir.

Doğu – batı doğrultusunda geniş olan ülkeler (A.B.D, Kanada, Çin, vb.) aynı anda birden çok ortak saat kullanırlar. Ancak doğu – batı yönünde dar olan ülkeler (Türkiye, İtalya, Bulgaristan, İspanya, vb.) ise aynı anda tek ortak saat kullanırlar.

Türkiye’de, 1978 yılına kadar, 2. saat diliminde yer alan 30° Doğu meridyeninin yerel saati ortak saat olarak kullanılmıştır. 1978 yılından sonra, güneş ışınlarından daha fazla yararlanarak enerji tasarrufu sağlamak amacıyla, ileri ve geri saat uygulamasına geçilmiştir. Şöyle ki;

- Yaz döneminde 3. saat dilimine giren 45° Doğu meridyeninin yerel saati esas alınarak ileri saat uygulamasına geçilmiştir.

- Kış döneminde ise 2. saat dilimine giren 30° Doğu meridyeninin yerel saati esas alınarak geri saat uygulamasına geçilmektedir.

SAAT DİLİMLERİ (ULUSLAR ARASI SAAT)

Bilim ve tekniğin hızla gelişmesiyle ülkeler arası ekonomik ve siyasi ilişkilerin artması, buna bağlı olarak iletişimin hızlı olması uluslararası saatin doğmasına yol açmıştır. Bu sebeple saat dilimleri oluşturulmuştur. Dünya üzerinde 24 saat dilimi vardır.

TARİH DEÐİŞTİRME ÇİZGİSİ

Dünya’nın doğu ve batı yarım kürelerinin uç noktaları arasında bir günlük zaman farkı vardır. Bu nedenle, Başlangıç meridyeninin devamı olan 180° meridyeni, tarih değiştirme çizgisi olarak kabul edilmiştir.

- 180° boylamının batısına doğru gidildiğinde, Doğu Yarım Küre’ye geçildiği için, tarih 1 gün ileridir.

- 180° boylamının doğusuna doğru gidildiğinde, Batı Yarım Küre’ye geçildiği için, tarih 1 gün geridir.

TÜRKİYE’NİN MATEMATİK KONUMU VE SONUÇLARI

Türkiye, 36° – 42° Kuzey paralelleri ile 26° 45° Doğu meridyenleri arasında yer alır. Diğer bir ifadeyle, Türkiye Ekvator’un kuzeyinde ve Greenwich’in doğusunda bulunan bir ülkedir. Türkiye’nin matematik konumunun sonuçları şöylece sıralanabilir:

- Doğu – batı istikametinde 76 dakika yerel saat farkı bulunur.

- Aynı anda tek ortak saat kullanılır. Çünkü doğu – batı yönünde fazla geniş değildir.

- Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla gelmez.

- İki meridyen arası uzaklık yaklaşık olarak 85 – 86 km dir.

- Orta kuşakta yer alır.

- Mevsimler belirgin olarak görülür.

- Kışın cephesel yağışlar fazladır.

- Güneyden kuzeye gidildikçe güneş ışınlarının geliş açısı küçülür.

- Güneyden kuzeye gidildikçe cisimlerin gölge boyu uzar.

- Güneyden kuzeye gidildikçe gece – gündüz süreleri arasındaki fark artar.

- Kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken, güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı yükseltir.

- Dağların güney yamaçları daha sıcaktır. Buna bağlı olarak güney yamaçlarda yerleşmeler fazladır.

DÜNYA’NIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ

A. DÜNYA’NIN ŞEKLİ

Dünya, kutuplardan hafifçe basık, Ekvator’dan şişkin kendine has bir şekle sahiptir. Buna geoit denir. Dünya’nın geoit şekli, kendi ekseni etrafında dönüşü sırasında oluşan, merkez kaç kuvvetiyle savrulması sonucu meydana gelmiştir.

Dünya’nın Şeklinin Sonuçları

- Ekvator’un uzunluğu tam bir meridyen dairesinin uzunluğundan daha fazladır.

- Ekvator yarıçapı, kutuplar yarıçapına göre 21 km daha uzundur.

- Dünya’nın şeklinden dolayı, güneş ışınları yeryüzüne farklı açılarla düşer.

- Sıcaklık dağılışını etkiler. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık değerleri düşer.

- Dünya’nın şeklinden dolayı, Dünya’nın bir yarısı karanlıkken diğer yarısı aydınlıktır. Aydınlanma çizgisi daire biçiminde olur. Buna aydınlanma çemberi de denir.

- Kutuplar, Dünya’nın merkezine (Ekvator’a göre) daha yakındır. Bunun sonucu olarak, yerçekimi Ekvator’da az, kutuplarda daha fazladır.

- Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı Ekvator’dan kutuplara gidildikçe azalır.

- Ekvator’dan kutuplara gidildikçe, paralel boyları ve meridyenler arası mesafe azalır.

- Dünya’nın şeklinden dolayı, harita çizimlerinde hatalar meydana gelir.

- Kutup yıldızının görünüm açısı bulunduğumuz yerin enlem derecesini verir.

B. DÜNYA’NIN HAREKETLERİ

1. Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi (Günlük Hareket)

Dünya kendi ekseni etrafındaki dönüşünü, batıdan doğuya doğru 24 saatte tamamlar. Buna 1 gün denir.

Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları

- Gece ve gündüz birbirini takip eder.

- Güneş ışınlarının günlük geliş açıları değişir.

- Günlük sıcaklık farkları meydana gelir. Bunun sonucunda;

– Fiziksel çözülme oluşur.

– Günlük basınç farkları oluşur.

– Meltem rüzgârları oluşur.

- Merkez kaç kuvveti meydana gelir. Bunun sonucunda;

– Sürekli rüzgârların (Alize, Batı, Kutup) yönlerinde sapmalar meydana gelir.

– Okyanus akıntıları (Gulf – stream, Labrador, vs.) halkalar oluşturur ve yönlerinde sapmalar olur.