İnsan gerçEĞİ ve islami hayat

ALLAH’A İMAN

İmanın altı şartından birincisi, Allah’a inanmaktır. Aklı olan her insanın ilk ve en önemli vazifesi, Allah’ın varlığına ve birliğine inanmaktır. İlk görevimiz kâinatı ve bizleri yaratan Allah’a inanıp O’na kulluk yapmaktır.

Allah’a, doğru olarak inanmak ve Yüce Rabbimizi iyi bir şekilde tanıyabilmek ve O’na iyi kulluk yapabilmek için, Allah’ın sıfatlarını ve isimlerini bilmek gerekir. ⁴⁹⁷

Allah’ın Zâtî Sıfatları

Allah’ın 14 sıfatı vardır. Bunların altı tanesine zâtî sıfatlar, sekiz tanesine de subûtî sıfatlar denir. ⁴⁹⁸

a) Allah’ın Zâtî Sıfatları

1) Vücut: Var olmak. “Allah vardır. O’ndan başka ilâh yoktur.” ⁴⁹⁹

2) Kıdem: Allah’ın varlığının başlangıcı yoktur. Allah sonradan meydana gelmiş bir varlık değildir. Hiçbir şey yok iken, O yine vardı. “ilktir (Kendinden önce hiçbir varlık yoktur). Sondur (Her şey yok olurken, O kalacaktır).” ⁵⁰⁰

3) Beka: Allah’ın varlığının sonu yoktur. “Yeryüzünde bulunan her canlı yok olacak, ancak azamet ve ikram sahibi Rabbinin zâtı bâki kalacak.” ⁵⁰¹

4) Vahdâniyet: Allah’ın bir olması demektir. Allah birdir, eşi, benzeri, ortağı yoktur.

“Sizin İlâhınız tek bir İlâhtır; O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur, O bağışlayandır, merhamet edendir.”⁵⁰²

5) Muhâlefetün lil-havâdis: “Yarattığı varlıkların hiç birisine benzememesi demektir. “Allah’ın benzeri gibi olan hiçbir şey yoktur.” ⁵⁰³

6) Kıyam bi-nefsihî: Allah’ın varlığı kendindendir. Allah hiçbir şeye muhtaç değildir. Her şey O’na muhtaçtır. “Ey insanlar, Allah’a muhtaçlarsınız, Allah ise Ğaniy ( hiçbir şeye ihtiyacı olmayan) dır.” ⁵⁰⁴

b) Allah’ın Subûtî Sıfatları

1) Hayat: Diri olmak. Allah devamlı olarak diridir. “Sen, asla ölmeyen ve daima diri olan (Allah) a tevekkül et ve O’nu hamd ile tespih et.” ⁵⁰⁵

2) İlim: Bilmek. Allah her şeyi bilir. “Hiç Yaratan bilmez mi? O, en ince işleri görüp bilmektedir ve her şeyden haberdardır.” ⁵⁰⁶

3) Semî’: İşitmek. Allah her şeyi işitir. “O, (Allah) işitendir, bilendir.” ⁵⁰⁷

4) Basar: Görmek. Allah her şeyi görür. “O, (Allah) kullarından haberi olandır, görendir.” ⁵⁰⁸

5) İrâde: Dilemek. Allah, dilediğini yapar. “Allah neyi dilerse yaratır. Bir işin olmasına karar verirse, yalnızca ona ‘ol’ der, o da hemen oluverir.” ⁵⁰⁹

6) Kudret: Gücü yetmek. Allah, güç sahibidir, her şeye gücü yeter. “Hiç şüphe yok ki Allah, her şeye güç yetirendir.” ⁵¹⁰

7) Kelâm: Söylemek. Allah söz sahibidir. Sözünü peygamberlerine duyurmuştur. “Allah, Mûsâ ile konuştu.” ⁵¹¹

Kur’an Allah’ın sözüdür. “O Muhammed de Allah’a ve O’nun sözlerine (Kur’an’a) inanmaktadır.” ⁵¹²

8) Tekvin: Yaratmak. Allah yaratıcıdır. Kâinattaki her şeyi yaratan O’dur. “(Allah) Bir şey yaratmak istediği vakit O’nun yaptığı sadece ‘ol’ demektir ve o şey derhal var olur.” ⁵¹³

Allah (c.c.)’a böyle doğru olarak inanan mü’min, kalbini her türlü kötü düşüncelerden temizler, iyi düşünce ve güzel huylarla süsler. Allah’ın sevdiği ve râzı olduğu bir kul olmaya gayret eder. Onun için Allah Teâlâ’nın sıfatlarını iyi bir şekilde öğrenip aklımızdan hiç çıkarmamalıyız. İşte o zaman Allah’ın büyüklüğünü, yüceliğini ve O’na iyi kulluk yapılması gerektiğini anlamış oluruz. Hevâ ve hevese, gayr-i İslamî olan şeylere değil, Allah’ın emirlerine göre yaşamaya çalışmamız kolay olur. Aksi halde, şeytan ve dostlarına bakarak, onlara kanarak yanlış işlere, haram olan, bâtıl olan şeylere meylederiz. Dolayısıyla Allah’ın sıfatlarını düşünüp bu gibi kötü işlerden sakınmamız kolay olur. Meselâ, ‘Basar’ sıfatı, Allah’ın her şeyi gördüğünü, bildiğini düşünüp günah olan, haram olan bir iş yapacağımız zaman “Allah görüyor” diye düşünerek vazgeçmemiz mümkün olur.

“Semî’” sıfatı, Allah her şeyi işitir, duyar diye düşünerek yalan, yanlış, dedikodu, iftira ve kötü, çirkin, müstehcen sözlerden sakınmamız kolay olur.

“İlim” sıfatını da düşünerek Allah geçmişi, geleceği, gizli ve açık olan her şeyi bildiğinden ötürü kendimize çeki düzen vererek doğru olanı, câiz olanı yapmamız, yanlış olan, çirkin olan, câiz olmayan hususlardan sakınmamız daha kolay olur.

Aynı şekilde, Allah’ın diğer sıfat ve isimlerini de düşünmeliyiz. ⁵¹⁴
Allah’ın Güzel isimleri (Esmâü’l-Hüsnâ)
Kur’ân-ı Kerim’de ve hadis-i şerifte güzel isimlerin Allah’a ait olduğu bildirilir. “Allah, O’ndan başka ilâh yoktur. En güzel isimler O’nundur.” ⁵¹⁵ buyruluyor.

Hadis-i Şerifte de Ebu Hureyre (r.a.)’nın rivayetiyle Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyuruyor:

“Allah’ın doksan dokuz, yani bir müstesna olmak üzere yüz ismi vardır. Bunları (şirk koşmadan, mânâlarındaki inceliklerle amel etmek sûretiyle) ezber eden her bir kişi muhakkak Cennet’e girer. Yüce Allah tektir, tek olanı sever.” ⁵¹⁶

Rasûlullah (s.a.s.)’in beyan buyurduğu Esma-ül Hüsnâ’yı, İmam Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre et-Tirmizî (rh.a.)’ın “Sünen-i Tirmizî” adlı eserinde kaydetmiş olduğu sırasına göre ⁵¹⁷ birer birer anlamlarıyla kaydedip Kur’ân-ı Kerim’deki yerlerini âyetlerle beyan edelim:

1) Allah: Rabbimizin özel ismi olup, Kur’ân-ı Kerim’de 2697 kez tekrar edilmiştir.

“Şu hâlde bil ki, Allah’tan başka ilâh yoktur.” ⁵¹⁸

2) er-Rahmân: İlâhî rahmet, lütuf ve koruyuculuğu bütün mahlûkatı kapsayan, dünyada iman eden ve etmeyen herkese merhamet eden, nimetlendiren. ⁵¹⁹

3) er-Rahîm: Çok merhamet edip bağışlayan, dünyada kendisine iman edip emirlerine uyanları âhirette ebedî nimetlerle mükâfatlandıracak olan.

“O, size (mü’minlere) karşı merhametli olandır.” ⁵²⁰

(Kâfirler Allah’a kulluğu terk ettiğinden, imtihanı kaybettiğinden dolayı âhirette Cennet nimetlerinden faydalanamayacaklar, Cehennemle cezalandırılacaklardır. ⁵²¹

4) el-Melik: Görünen ve görünmeyen bütün âlemlerin sahibi ve yöneticisi.

“De ki insanların Rabbine sığınırım. İnsanların Melikine. İnsanların (gerçek) ilâhına.” ⁵²²

5) el-Kuddûs: Her türlü eksik ve noksanlıktan münezzeh (uzak), bütün kemâl sıfatlarıyla sıfatlanmış.

“Göklerde ve yerde olanların tümü, Melik, Kuddûs, Azîz, Hakîm olan Allah’ı tesbih etmektedir.” ⁵²³

6) es-Selâm: Esenlik veren, barış ve emniyetin kaynağı.

“O Allah’tır ki, O’ndan başka ilâh yoktur. Melik’tir, Kuddûs’tür, Selâm’dır...” ⁵²⁴

7) el-Mü’min: Güven veren, vadine güvenilen, güven kaynağı.

“O Allah’tır ki O’ndan başka ilâh yoktur... Mü’mindir.” ⁵²⁵

8) el-Müheymin: Evrenin bütün işlerini düzenleyen, gözeten ve yöneten; insanları murâkebe edip koruyan.

“O, Allah’tır ki, O’ndan başka ilâh yoktur. Müheymin’dir.” ⁵²⁶

9) el-Azîz: Hiçbir zaman yenilmeyen, daima galip olan, eşi, benzeri, dengi bulunmayan, izzetli, değerli ve güçlü olan. “Sen, o güçlü ve üstün (Azîz) merhametli olan (Rahîm) (Allah)’a tevekkül et.” ⁵²⁷

10) el-Cebbâr: Mutlak irâdesini her durumda yürüten, her düzensizliği tanzim eden. Bütün güçlükleri kolaylaştıran.

“O Allah’tır ki, O’ndan başka ilâh yoktur. Cebbâr’dır.” ⁵²⁸

11) el-Mütekebbir: Her şeyde ve her işte azamet ve yüceliğini gösteren; büyüklükte eşi ve benzeri olmayan. “Göklerde ve yerde büyüklük O’nundur, O, üstün ve güçlü olandır, hüküm ve hikmet sahibidir.” ⁵²⁹

12) el-Hâlik: Her şeyi takdirine uygun yaratan.

“O Allah ki Hâlik’tır, (en güzel biçimde) kusursuzca var edendir, şekil ve sûret verendir.” ⁵³⁰

13) el-Bârî: Bütün varlığı örneksiz yaratan.

“O Allah’tır ki Bârî’dir.” ⁵³¹

14) el-Musavvir: Yarattığı her varlığa ayrı bir şekil ve özellik veren.

“Ana rahminde size dilediği gibi sûret veren Allah’tır.” ⁵³²

15) el-Ğaffâr: Mağfireti, affı çok olan, daima affeden, tekrarlanan günahları da bağışlayan.

“Gerçekten Ben, tevbe eden, inanan, sâlih amellerde bulunup da sonra doğru yola erişen kimseyi şüphesiz bağışlarım.” ⁵³³

16) el-Kahhâr: Yenilmeyen, yegâne gâlip olan.

“O, kulları üzerinde kahredici olandır.” ⁵³⁴

17) el-Vehhâb: Her çeşit nimeti hiçbir karşılık beklemeden bolca bağışlayıp veren.

“Yoksa güçlü ve üstün olan, karşılıksız bağışlayan Rabb’inin hazineleri onların yanında mıdır?” ⁵³⁵

18) er-Rezzâk: Ruhların ve bedenlerin ihtiyacı olan gıdayı yaratıp veren.

“Yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki, rızkı Allah’a ait olmasın.” ⁵³⁶

19) el-Fettâh: İyilik kapılarını açan; kullarına rahmet kapılarını açan ve müşkülleri çözüp kolaylaştıran.

“De ki: ‘Rabbiniz (kıyamet günü) bizi, bir araya toplayacak, sonra da hak ile aramızı ayıracaktır. O, (gerçek hükmü vererek, hak ile bâtılın arasını) açan (el-Fettâh)’dır, (her şeyi hakkıyla) bilendir.” ⁵³⁷

20) el-Âlîm: Her şeyi hakkıyla (en iyi) bilendir.

“Bu, üstün ve güçlü olan, bilen (el-Alîm) Allah’ın takdiridir.” ⁵³⁸

21) el-Kâbız: Rızkı belli bir ölçüde tutup veren, canlıların ruhunu alan.

“Allah, daraltır ve genişletir ve siz, O’na döndürüleceksiniz.” ⁵³⁹

22) el-Bâsit: Lütuf ve kerimini esirgemeyen, rızkı bol bol veren ve ruhları bedenlere yerleştirip yayan.

“Allah dilediğine rızkını genişletir, yayar ve daraltır da.” ⁵⁴⁰

23) el-Hâfid: Alçaltan, zillete düşüren.

“O, alçaltıcı ve yükselticidir.” ⁵⁴¹

24) er-Râfi’: Yücelten, izzet ve şeref bahşeden.

“ O, sizi yeryüzünün halifeleri kıldı ve size verdikleriyle sizi denemek için kiminizi, kiminize göre derecelerle yüceltti.” ⁵⁴²

25) el-Muizz: Yücelten, üstün kılan, izzet ve şeref veren.

“De ki: ‘Ey mülkün sahibi Allah’ım, dilediğine mülkü verirsin ve dilediğinden mülkü çekip alırsın, dilediğini Aziz kılarsın (yüceltir), dilediğini alçaltırsın. Hayır Senin elindedir. Gerçekten Sen her şeye güç yetirensin.” ⁵⁴³

26) el-Müzill: Alçaltan, zillete düşüren.

“Hiç şüphesiz, Allah’a ve Rasûlü’ne karşı baş kaldıranlar, işte onlar en çok zillete düşenler arasındadır.” ⁵⁴⁴

27) es-Semî’: Her şeyi hakkıyla ve kemaliyle işiten.

“Yoksa onlar, gerçekten bizim, sır tuttuklarını ve aralarındaki fısıldaşmalarını işitmediğimizi mi sanıyorlar? Hayır (işitiyoruz) ve onların yanlarındaki elçilerimiz de (her şeyi) yazıyorlar.” ⁵⁴⁵

28) el-Basîr: Her şeyi hakkıyla ve kemâliyle gören.

“Siz, her nerede iseniz, O, sizinle beraberdir. Allah, yapmakta olduklarınız görendir.” ⁵⁴⁶

29) el-Hakem: Hüküm verme yetkisini elinde tutan, son hükmü verecek olan.

“O, hâkimlerin en iyisidir.” ⁵⁴⁷

30) el-Adl: Mutlak adalet sahibi, her şeyi yerli yerinde yapan.

“Rabbinin sözü, doğruluk bakımından da, adalet bakımından da tastamamdır.” ⁵⁴⁸

31) el-Latîf: Yaratılmışların ihtiyaçlarını en ince noktasına kadar bilip karşılayan.

“Allah, kullarına karşı lütuf sahibi olandır, dilediğini rızıklandırandır. O, kuvvetlidir, Aziz’dir.” ⁵⁴⁹

32) el-Habîr: Her şeyin iç yüzünden haberdar olan.

“Allah, işlediklerinizden haberi olandır.” ⁵⁵⁰

33) el-Halîm: Acele ve kızgınlıkla davranmayan, ceza vermede acele etmeyen, teenni sahibi.

“Allah bağışlayandır, yumuşak davranandır.” ⁵⁵¹

34) el-Azîm: Zâtının ve sıfatlarının mâhiyeti anlaşılamayacak kadar yüce.

“O, pek yücedir, pek büyüktür.” ⁵⁵²

35) el-Ğafûr: Bütün günahları bağışlayan.

“Senin Rabbin rahmet sahibi (ve ) bağışlayıcıdır.” ⁵⁵³

36) eş-Şekûr: Az iyiliğe çok mükâfat veren.

“Çünkü (Allah) ecirlerini noksansız öder ve kendi fazlından onlara arttırır. Şüphesiz O, bağışlayandır, şükrü kabul edendir.” ⁵⁵⁴

37) el-Alî: İzzet, şeref ve hükümranlık bakımından en yüce.

“Doğrusu Allah, yücedir, büyüktür.” ⁵⁵⁵

38) el-Kebîr: Yüceliği karşısında her büyüğün küçüldüğü mutlak büyük, zât ve sıfatlarının mâhiyeti anlaşılmayacak kadar yüce.

“Gerçekten Allah yücedir, büyüktür.” ⁵⁵⁶

39) el-Hafîz: Koruyup gözeten ve dengede tutan.

“Doğrusu benim Rabbim her şeyi gözetip koruyandır.” ⁵⁵⁷

40) el-Mukît: Bedenlerin ve ruhların gıdasını yaratıp veren, her şeyi koruyan.

“Kim güzel bir aracılıkla aracılıkta (şefaatte) bulunursa ondan, kendisine de bir hisse vardır. Kim de kötü bir aracılıkla aracılıkta bulunursa, ondan da kendisine bir pay vardır. Allah her şeyin üzerinde koruyucudur (mukît).” ⁵⁵⁸

41) el-Hasîb: Kullarını hesaba çeken ve onlara kafi gelen, yeten. “Hesap görücüler olarak Biz yeteriz.” ⁵⁵⁹

42) el-Celîl: Azamet sahibi.

“Celâl ve ikram sahibi Rabbinin yüzü (zâtı) bâkî kalacaktır.” ⁵⁶⁰

43) el-Kerîm: Keremi bol ve sonsuz fazilet türlerinin hepsine sahip.

“Gerçekten benim Rabbim Ğaniy’dir, Kerîm olandır.” ⁵⁶¹

44) er-Rakîb: Murâkabe eden, her şeyi gözetleyip kontrolü altında tutan.

“Şüphesiz Allah sizin üzerinizde gözeticidir.” ⁵⁶²

45) el-Mucîb: Dilek ve dualara karşılık veren.

“Kullarım Beni, sana soracak olurlarsa, işte Ben (onlara) pek yakınım. Bana dua ettiği zaman, dua edenin duasına cevap veririm. (kabul ederim).”⁵⁶³

46) el-Vâsi’: İlmi, ihsânı, mağfiret ve rahmeti her şeyi kuşatan.

“Şüphe yok ki Allah, kuşatandır, bilendir.” ⁵⁶⁴

47) el-Hakîm: Bütün emir ve işleri yerli yerinde olan.

“O, yarattığı her şeyi en güzel yapan ve insanı yaratmaya da bir çamurdan başlayandır.” ⁵⁶⁵

48) el-Vedûd: Çok seven, çok sevilen.

“O (Allah), çok bağışlayandır, çok sevendir.” ⁵⁶⁶

49) el-Mecîd: Yüce, şanlı ve şerefli, lütuf ve kerimi bol.

“Şüphesiz O, övülmeye lâyık olandır, mecid’dir.” ⁵⁶⁷

50) el-Bâis: Ölümden sonra dirilten.

“De ki: ‘Onları bir defa yaratıp inşâ eden (ölümden sonra) diriltecek. O, her yaratmayı bilir.” ⁵⁶⁸

51) eş-Şehid: Her şeyi gözetip, bilen.

“Şüphesiz Allah, her şeye şâhit olandır.” ⁵⁶⁹

52) el-Hakk: Fiilen var olan, mevcûdiyeti ve ulûhiyeti gerçek olan.

“İşte böyle hiç şüphesiz Allah, Hakk’ın tâ kendisidir.” ⁵⁷⁰

53) el-Vekîl: Kendisine güvenilip dayanılan.

“Allah’a tevekkül et, vekil olarak Allah yeter.”⁵⁷¹

54) el-Kavî: Kudretli, her şeye gücü yeten.

“Şüphesiz Allah, en büyük kuvvet sahibidir, sonuçlandırması da pek şiddetlidir.” ⁵⁷²

55) el-Metîn: Her şeye gücü yeten, kudretli, çok güçlü, sağlam.

“Şüphesiz rızk veren, metîn (kuvvet sahibi) olan Allah’tır.” ⁵⁷³

56) el-Velî: Yardımcı ve dost.

“Allah iman edenlerin velisidir, (dost ve yardımcısıdır) onları karanlıklardan nûra (aydınlığa) çıkarır.” ⁵⁷⁴

57) el-Hamîd: Her bakımdan övgüye lâyık.

“Hamd âlemlerin Rabbi Allah’a mahsustur.” ⁵⁷⁵

58) el-Muhsî: Her şeyi tek tek, bütün ayrıntılarıyla bilen.

“Andolsun onların tümünü kuşatmış ve onları sayı olarak da saymış bulunmaktayız.” ⁵⁷⁶

59) el-Mübdi’: Varlıkları ilkin yaratan.

“O, ilkin var eden (sonra dirilterek) döndürecek olandır.” ⁵⁷⁷

60) el-Muîd: Ölümden sonra tekrar yaratan.

“Nasıl oluyor da Allah’ı inkâr ediyorsunuz? Oysa ölü iken sizi O diriltti, sonra yine sizi öldürecek, yine diriltecektir. Ve sonra yalnızca O’na döndürüleceksiniz.” ⁵⁷⁸

61) el-Muhyî: Can veren, yaşatan.

“Ona can veren, elbette ölüleri de diriltir. O, her şeye kadirdir.” ⁵⁷⁹

62) el-Mûmît: Ölümü yaratan, ecelleri geldiğinde canlıları öldüren.

“Dirilten ve öldüren Allah’tır.” ⁵⁸⁰

63) el-Hayy: Ebedî hayatla daima diri.

“Sen asla ölmeyen ve daima diri olan (Allah)’a tevekkül et ve O’nu hamd ile tesbih et.” ⁵⁸¹

64) el-Kayyûm: Her varlığın kendisine bağlı olduğu kâinatı yöneten en yüce varlık. “Allah, O’ndan başka ilâh yoktur. Hayy’dır, Kayyûm’dur.” ⁵⁸²

65) el-Vâcid: Dilediğini dilediği zaman bulabilen, hiçbir şeye muhtaç olmayan, müstağnî. “Bir yoksul iken, seni bulup zengin etmedi mi?” ⁵⁸³

66) el-Mâcid: Şanlı, şerefli. Bu ism-i şerif Kur’ân-ı Kerim’de geçmemektedir. El-Mecid ism-i şerifiyle eş anlamlıdır.

67) el-Vâhid: Bölünüp parçalara ayrılmaması ve benzerinin bulunmaması anlamında tek.

“Sizin ilâhınız tek bir ilâhtır, O’ndan başka ilâh yoktur. O bağışlayandır, merhametlidir.” ⁵⁸⁴

68) es-Samed: Arzu ve ihtiyaçları sebebiyle her varlığın kendisine yöneldiği ancak kendisi hiçbir şeye muhtaç bulunmayan yüceler yücesi son varlık.

“Allah, samed’dir.” ⁵⁸⁵

69) el-Kadir: Her şeye gücü yeten, tam kudret sahibi.

“Gerçekten O, her şeye güç yetirendir.” ⁵⁸⁶

70) el-Muktedir: Her şeye gücü yeten, kudretli.

“Oldukça kudretli, mülkünün sonu olmayan” ⁵⁸⁷

71) el-Mukaddim: Öne alan, Cennet’e yaklaştıran, Cehennem’den uzaklaştıran.

“Onlar nefislerinin arzuladığı (sayısız nimet) içinde ebedî kalıcıdırlar.” ⁵⁸⁸

72) el-Muahhir: İstediğini geri koyan, arkaya bırakan, bu ism-i şerif de Kur’an’da geçmemektedir, ancak hadis-i şerifte geçmektedir. ⁵⁸⁹

73) el-Evvel: Varlığının başlangıcı olmayan.

“O, Evveldir.” ⁵⁹⁰

74) el-Âhir: Varlığının sonu olmayan.

“Ve Âhirdir.” ⁵⁹¹

75) ez-Zâhir: Varlığını ve birliğini belgeleyen birçok delilin bulunması açısından apâşikâr.

“Ve Zâhirdir.” ⁵⁹²

76) el-Bâtın: Zâtının görülmesi ve mâhiyetinin bilinmesi açısından gizli.

“Ve Bâtındır, her şeyi bilir.” ⁵⁹³

77) el-Vâlî: Kâinatın hâkimi ve yöneteni.

“Onlar için O’ndan (Allah’tan) başka vâlî yoktur.” ⁵⁹⁴

78) el-Müteâlî: İzzet, şeref ve hükümranlık bakımından en yüce.

“O, gaybı da, müşâhede edileni de bilendir. Pek büyüktür, yüce (el-Müteâlî)’dir.” ⁵⁹⁵

79) el-Berr: Kullarını kayıran, kullarına karşı iyiliği ve bahşişi bol olan. Bütün iyilik, güzellik ve ihsanın tek kaynağı.

“Gerçekten O, iyiliği bol (el-Berr) merhameti çok olanın ta kendisidir.” ⁵⁹⁶

80) et-Tevvâb: Kullarını tevbeye teşvik edip onların tevbesini kabul eden.

“Şüphesiz O tevbeleri kabul edendir, merhametlidir.” ⁵⁹⁷

81) el-Müntakîm: Suçluları lâyık ve müstehak oldukları şekilde cezalandıran.

“Gerçekten Biz, suçlu günahkârlardan intikam alıcılarız.” ⁵⁹⁸

82) el-Afüvv: İnsanların, günahlarını kendilerinde sorumluluk kalmayacak şekilde affeden.

“Şüphesiz Allah affedicidir, güç getiricidir.”⁵⁹⁹

83) er-Raûf: Çok şefkatli, çok merhametli.

“Çünkü O, onlara (karşı) çok şefkatlidir, çok merhametlidir.” ⁶⁰⁰

84) Mâlikü’l-Mülk: Mülkün sahibi.

“De ki: ‘Ey mülkün sahibi Allah’ım, dilediğine mülkü verirsin ve dilediğinden mülkü çekip alırsın, dilediğini Aziz kılar, dilediğini alçaltırsın, hayır Senin elindedir. Gerçekten Sen her şeye güç getirensin.” ⁶⁰¹

85) Zü’l-Celâli Ve’l-İkrâm: Azamet ve kerem sahibi.

“(Yer) üzerindeki her şey yok olucudur, Celâl ve ikram sahibi Rabbinin yüzü (zâtı) bâki kalacaktır.” ⁶⁰²

86) el-Muksit: Adaletle hükmeden, çok âdil.

“Oysa onlar, haksızlığa uğratılmadan aralarında adaletle hükmedilmiştir.” ⁶⁰³

87) el-Câmi’: Bütün övgü ve erdemleri zâtında toplayan, kâinatta tüm varlıkları tam bir âhenk içinde toplayıp düzenleyen, bütün mahlûkatı hesaba çekmek üzere kıyâmet günü bir araya getiren.

“Rabbimiz, kendisinde şüphe olmayan bir günde insanları muhakkak Sen toplayacaksın. Doğrusu Allah, va’dinden cayıp dönmez.” ⁶⁰⁴

88) el-Ğaniyy: Kendisi, her şeyden mustağnî, kendi dışındaki her şey O’na muhtaç.

“Şüphesiz Allah hiçbir şeye ihtiyacı olmayandır, övülmeye lâyık olandır.” ⁶⁰⁵

89) el-Muğnî: Zenginlik veren. “Allah dilerse sizi kendi fazlından zengin kılar.” ⁶⁰⁶

90) el-Mâni’: Kötülüklere engel olan, hikmeti gereği dilemediği şeylerin gerçekleşmesine izin vermeyen.

“Allah sana, bir zarar dokunduracak olursa, O’ndan başka bunu senden kaldıracak yoktur. Ve eğer sana bir hayır isterse O’nun bol fazlını geri çevirecek de yoktur. Kullarından dilediğine bunu isâbet ettirir. O, bağışlayandır, merhametlidir.” ⁶⁰⁷

91) ed-Dârr: Zarar verici olanlar da dahil olmak üzere her şeyi yaratan. Bu ism-i celilin mânâsı, şu âyet ve hadislerde beyan buyurulmuştur: ⁶⁰⁸ Ebû Sırma (r.a.)’dan, Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu:

“Zarar verene Allah zarar verir. Güçlük çıkarana Allah güçlük çıkarır.” ⁶⁰⁹

92) en-Nâfi’: Fayda veren.

“De ki: Allah’ın dilemesi dışında kendim için zarardan veya yarardan (hiçbir şeye) mâlik değilim.” ⁶¹⁰

93) en-Nûr: Nurlandıran, nur kaynağı.

“Allah, göklerin ve yerin nurudur.” ⁶¹¹

94) el-Hâdî: Yol gösteren, murâda erdiren. “Hiç şüphe yok ki Allah, iman edenleri dosdoğru yola yöneltip iletmektedir.” ⁶¹²

95) el-Bedî’: Bütün varlıkları, eşi ve örneği olmadan en güzel bir şekilde yaratan.

“Gökleri ve yeri yaratandır. O, bir işin olmasına karar verirse, ona yalnızca ‘ol’ der, o da hemen oluverir.” ⁶¹³

96) el-Bâkî: Varlığının sonu olmayan. “Allah, daha hayırlıdır ve daha sürekli (bâkî, kalıcı)’dır.” ⁶¹⁴

97) el-Vâris: Varlığın hakiki sahibi, mahlûkat öldükten sonra diri kalan, varlığın sonu olmayan.

“Şüphesiz Biz, gerçekten Biz yaşatır ve öldürürüz ve vâris olanlar Biziz.” ⁶¹⁵

98) er-Reşîd: Bütün işleri isâbetli ve hedefine ulaşan, kullarını dosdoğru yola irşad edici.

“Andolsun, bundan önce İbrahim’e rüşdünü vermiştik ve Biz, onu (doğruyu seçme yeteneğinde olduğunu) bilenlerdik.” ⁶¹⁶

99) es-Sabûr: Çok sabırlı olan.

Esmâü’l-Hüsnâ hadisinde yer alan bu ism-i celil, Kur’ân-ı Kerim’de geçmez. Şu âyet-i kerime ve hadis-i şerif, es-Sabûr ism-i celilinin mânâsını beyan etmektedir:

“Eğer Allah, insanları zulümleri nedeniyle sorguya çekecek olsaydı, onun üstün (yer yüzünde) canlılardan hiçbir şey bırakmazdı. Ancak onları, adı konulmuş bir süreye kadar ertelemektedir. Onların ecelleri gelince ne bir saat ertelenebilir ne de öne alınabilir.” ⁶¹⁷

Ebu Musa (r.a.)’dan, Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu:

“Yüce Allah’tan daha sabırlı ve aleyhinde (bâtıl iddiaların verdiği) ezâya hilimli hiçbir fert, yahut hiçbir şey yoktur.” ⁶¹⁸ ,

Çünkü insanların bir kısmı O’na oğul isnad edip çağırıyorlar. Böyleyken şüphesiz Allah, onları âfiyette kılıyor ve onları tüm türlü nimetlerle rızıklandırıyor.” ⁶¹⁹

“O’nun (Allah’ın) benzeri gibi olan hiçbir şey yoktur. O, işitendir, görendir.” ⁶²⁰

“Allah neyi dilerse yaratır. Bir işin olmasına karar verirse yalnızca ona ‘ol’ der, o da hemen oluverir.” ⁶²¹

“Allah her şeye güç yetirendir.” ⁶²²