İnsan tanima ustad Şəhid Mürtəza Mütəhhəri

İDEOLOGİYA

Bəşər bu fikir ilə bir-iki yüz il yaşayandan sonra başa düşdü ki, təkcə elm kifayət etmir. İctimai fəlsəfə və ideologiya da zəruridir. Elm təkcə kifayət etmir deyə, ideologiya qurmaq üçün inqilab etdilər. Bəşəriyyətə müxtəlif ideologiyalar və «iizmlər» təqdim etdilər. Amma bildiyiniz kimi, hər bir ideologiyanı yaratmazdan əvvəl gərək onun dünyagörüşü və insanşünaslıq kimi məsələləri də həll oluna. Belə ki, hər bir ideologiya insan və aləm haqqında öz baxış və nəzərini söyləməli, sonra cəmiyyət barəsində öz müqəddəs və ideal nəticəsini izah etməlidir.

Bunlar Allahı və insanda ruhun mövcudluğunu rədd etdikdən sonra insanı iqtisadi bir maşın kimi tanıtdırmağa başladılar və daha sonra müqəddəs bir ictimai ideologiya yaratmaq istədilər. Baş tutmadı, baş tuta bilməzdi də! Çünki Allahı rədd etdikdən sonra insanda heç bir müqəddəs şey qalmır. Artıq bundan sonra insanlara ictimai ideologiyanın müqəddəsliyi uğrunda iş görməyin zəruriliyini inandırmaq olmaz. Bunları söyləməklə insanları zülm və hərislikdən çəkindirib, başqalarına qarşı mehriban olmasını tələb etmək olmaz. Şübhəsiz, bu iki kəlam bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edir. Sorc Pulitser öz kitabında yazır: «Biz fəlsəfi nəzəriyyələrimizdə materialist olmağımıza baxmayaraq, əxlaqi cəhətdən idealistik». Belə şey heç mümkündürmü? Quru sözlərlə iş düzəlməz. Bütün bu sözlərdən hədəf imandan qaçmaqdır. Nə olursa-olsun, ancaq ortada iman olmasın. Əvvəlcə imanın yerinə elmin zəruriliyindən danışdılar, elm təkcə kifayət etmədikdə isə dedilər: İmanı ictimai fəlsəfə və məqsədlə əvəz etmək lazımdır. Amma onların bu dünyagörüşü də əməldə əsil insanlığı nəzərə almadıqlarına görə məğlubiyyətə uğradı.