Doğa yasalarını bulmak, bu yolla doğa güçlerine egemen olarak güçlenmek, gözlem ve deney yoluyla araştırmak, yöntemli çalışmak da aynı çağın sonuçlarıdır.
İnsancılık (Hümanizm)
(Batıda bu uyanış başlarken bizde gelişim durmuş; toplum kurumları kalıplaşmış, özgür düşünce yasaklanmıştır.
İnsancılık (Hümanizm)
Örneğin 28 yıl şeyhülislâmlık makamında kalan Mehmet Ebussuut Efendi '1490-1573'; «Cennet cennet dedikleri / Birkaç köşkle birkaç huri / İsteyene ver sen anı / Bana seni gerek seni...» şiirinde kâfirlik görür; bunları okuyanlar hakkında 'katilleri mubahtır' fetvasını verir...
