İntes çÖZÜm arama konferanslari -8

B- SÖZLEŞMELERİN VE BAĞITLARIN TESCİLİNDE İSLENECEK USUL
Sözleşme ve bağıtların Sayıştay’ca tescilinde izlenecek usul 832 sayılı Kanunun 32’nci maddesinde belirlenmiştir.
Tescil edilmek üzere, süresinde Sayıştay’a gönderilen sözleşme ve bağıtlar ve dayanakları görevli denetçiler tarafından incelenir.
Bu inceleme sırasında:

a) Sözleşme ve bağıtlara bağlanması gerekli belgelerin tamam olup olmadığı;

b) Sözleşme veya bağıtın mevzuata uygun olup olmadığı araştırılır.
Sözleşme veya bağıt mevzuata uygun bulunursa, incelemeyi yapan denetçi ve grup şefi tarafından tescil edilip sözleşme veya bağıtın uygun bir yerine bu hususu belli eden açıklama yapılarak imzalanır. Ayrıca, bu amaçla tutulan kütüğe gerekli kayıt yapılarak bir tescil numarası verilir. Bu numara sözleşme veya bağıtta yapılan açıklamada da gösterilir ve dairesine gönderilir.
Mevzuata uygun bulunmayanlar, denetçisiyle grup şefinin görüşünü ihtiva eden istizahla birlikte dairesine iade edilir.
Dairesi, istizahla geri gönderilen sözleşme veya bağıtı ve dayanaklarını istizahta ileri sürülen hususlarla birlikte yeniden inceler. İstizahta belirtilen görüşe katılıyorsa sözleşme veya bağıtı bu yönde düzeltip tamamlar ve tekrar Sayıştay’a gönderir ve tescili yapılır.
Şayet dairesi ilk incelemeyi yapan denetçi ve grup şefinin görüşüne katılmıyorsa, kendi görüşleriyle birlikte sözleşme veya bağıtı tekrar Sayıştay’a gönderir. Görevli denetçi dairesinin yeni görüşleri ve cevabı ile birlikte sözleşme veya bağıtı yeniden inceler ve tereddüdü giderilmişse tescil eder. Hala tereddüdü devam ediyorsa bir müzekkere ile keyfiyeti Birinci Başkanlığa bildirir.
Birinci Başkan, dosyayı, görüşün bildirmek üzere Sayıştay dairelerinden birisine verir. Sözleşme veya bağıt bu dairece incelenir. Ve mevzuata uygun bulunursa tescil edilmek üzere denetçisine gönderilir ve tescil işlemi yapılır. Dairece de mevzuata uygun görülmeyen sözleşme ve bağıtlar dairesine gönderilir.
Daire kararı ile dairesine geri gönderilen sözleşme veya bağıtlar Daire kararının ışığı altında yeniden incelenir. Daire kararında belirtilen görüşler dairesince (tahakkuk dairesi) yerinde görülürse, bu karara uygun olarak noksanlar tamamlanıp sözleşme veya bağıt düzeltildikten sonra Sayıştay’a gönderilir. Ve görevli denetçi tarafından tescil işlemi tamamlanır. Dairesine, Daire Kararında belirtilen ve sözleşme veya bağıtın iadesine gerekçe olan görüşlere katılmaması halinde, ita amiri tarafından karşı görüşlerini belirtmek suretiyle itirazda bulunabilir. Özellikle belirtelim ki, bu itirazın ita amirince yapılması şarttır. Aksi takdirde dosya bir işleme tabi tutulmadan usul yönünden geri çevrilecektir.
İta amirinin itirazı ile birlikte sözleşme ve bağıt dosyasını, Birinci Başkan incelemek üzere Daireler Kurulan verir. Bu Kurul tereddüt konusunu ve dosyadaki işlemleri inceler. İtirazda ileri sürülen görüşleri yerinde bulup sözleşme veya bağıtı mevzuata uygun görürse tescil işlemi yapılır. İtiraz yerinde görülmeyip sözleşme veya bağıtın mevzuata aykırı bulunduğu karar altına alınırsa, sözleşme veya bağıt dayanakları ile birlikte dairesine geri gönderilir. Tescil işleminde Dairler Kurulu son itiraz merciidir. Bu kurulun bu konudaki kararları Sayıştay’ın sözleşme ve bağıt hakkındaki görüşünü belli eder.
Diğer bir anlatımla, Daireler Kurulu Kararı ile tescili uygun bulunmayarak reddedilen bir sözleşme ve bağıtın tescili hususunun Sayıştay Genel Kurulunda görüşülmesini istemek mümkün değildir.
C- SAYIŞTAY DAİRELER KURULUNCA REDDEDİLEN SÖZLEŞME VE BAĞITLARIN YÜRÜRLÜĞE KONMASI
Sayıştay’ın maddi hata veya ödenek yetersizliği nedeniyle geri çevirdiği sözleşme ve bağıtın uygulanması mümkün değildir. Herhalde, bu sözleşme veya bağıtın düzeltilmesi veya bozulması gereklidir.
Ancak, Sayıştay Daireler Kurulunun mevzuatın açıkça yasaklamadığı bir husustan dolayı tescil edilmemesini karar altına alıp dairesine geri gönderdiği sözleşme ve bağıtlar aşağıdaki şartlar yerine getirilmek suretiyle uygulanabilir.
Bu şartlardan birincisi, ita amirlerinin bu sözleşme veya bağıtın uygulanması sonucu doğacak sorumluluğu yüklenmesidir. İkincisi ise, ita amirinin sorumluluğu yüklendiği ve uygulama hususunda direnmesinin gerekçesini Sayıştay’a bildirme zorunluluğudur.
Bu şartlar yerine getirilmek suretiyle uygulanan sözleşme ve bağıta dayanılarak yapılan ödeme ve harcamalardan doğacak sorumluluk, sorumluluğu yüklenen ita amirine ait olacaktır. Bu sorumluluğun doğması ödeme veya harcamanın Sayıştay’ın mevzuata uygun görmediği hususlara ilişkin bulunması şartına bağlıdır. Sözleşme veya bağıtın mevzuata uygun görülen diğer hükümlerinin uygulanmasından doğacak sorumluluk, ödeme veya harcamayı yapan tahakkuk memuru ve saymana aittir. Saymanın bu hükümlerde veya hükümlerin uygulanmasında mevzuata aykırılık görmesi halinde, bu hükümlere dayanılarak yapılan harcamaya izin veren ita amirine karşı direnmesi ve sorumluluğu yüklenmesini istemesi gereklidir.
Şunu da belirtelim ki, sorumluluğu yüklenmek suretiyle bir sözleşme ve bağıtı uygulama alanına koyan bir ita amiri, bu sözleşme ve bağıtın uygulamasını bizzat yapmasa bile, Sayıştay’ın reddettiği hususlara ilişkin ödeme ve harcamalardan doğacak sorumluluğu devam edecektir. Yerine gelen ita amirinin bu hususlara ilişkin ödeme ve harcamalarda bir sorumluluğu olamayacağı gibi, harcamayı yapan saymana da sorumluluk yüklemek mümkün değildir.