İntizar Ayetullah İbrahim emiNİ Çeviri: Kadri Çelik

İBN-İ HALDUN’UN BAŞKA BİR İFADESİ

İbn-i Haldun bu bahsin sonunda şöyle diyor: “Senin bir gerçek olarak kabul edip kati olarak hüküm vereceğin bir şey varsa o da gerçek dine davetin ve gerçek devletin ancak kudreti ve şevketli bir asabiyyet sayesinde yayılacağı ve kurulabileceğidir. Bu asabiyyetin o din ve devleti üstün kılmak için çalışması, karşı koymak istiyenleri defetmesi ve Tanrı’nın iradesi yerini buluncaya kadar bu şekilde hareket etmesi gerektir. Eserimizin yukarı bölümlerinde bunu sana kuvvetli ve kati delillerle ispat ettik. Fatımi’lerin ve belki de bütün Kureyş’in devlet kurmak ve bir fikir ve mezhebi yaymak için gereken kudret ve kuvveti her tarafta altüst olmuş, Kureyş’in asabiyyetinden daha üstün kudrette asabiyyete malik olan kavimler türemiştir. Hicaz’da, Mekke, Medine ve Yenbu’da Talibi’lerden hüküm süren Beni Hasan, Beni Hüseyin ve Beni Ca’fer gibi Hicaz’ın türlü bölgelerinde yaşıyan ve üstün kuvvetle oralarını ele geçiren uruklar hariç olmak üzere, Kureyş asabiyyeti yıkılmıştır. Bunlar ise göçebelik eden boylardan ibaret olup, yutlarında dağınık bir halde yaşarlar, türlü beyliklere bölünmüşler, bir fikir etrafında toplanmış da değildirler. Bunların sayıları binlercedir. Mehdi’nin zuhur edeceği haber doğru ise, Mehdi ancak bunlardan zuhur edebilir, başka bir kuvvetle onun davetinin yayılması düşünülmez. Tanrı bunların kalblerini telif edip, şevket ve davetini yaymak için gereken asabiyyet kemal derecesini bularak halkı, Mehdi’nin davetini kabule icbar edebilmeleri sayesinde, Mehdi’nin daveti yayılabilir. Bundan başka yolla, mesela, Fatıma evladından birinin, Mehdi’lik iddiasıyla davetini yayacak şevket ve asabiyyet sahibi olmadan ancak Peygamber ailesinden olduğunu söyleyerek herhangi bir ülkede zuhur etmesiyle daveti yayılmaz. Yukarda andığımız deliller bunun imkânsız olduğunu gösterir.[7]

CEVAP

İbn-i Haldun’un bu sözüne cevaben şöyle diyoruz: "Evet gerçekten de, eğer birisi kıyam etmek, kudret elde etmek ve devlet kurmak istiyorsa sadece onu savunan, kendisine taraftarlık eden ve hedefine ulaşmasında ona yardımcı olan bir grup insanla zafere ulaşabilir. Vaadedilmiş Mehdi ve onun evrensel inkılabı hakkında da bu geçerlidir. Ama onun taraftarlarının sadece Ali (a.s)’ın soyundan olan seyyidler ile Kureyş kabilesinden olanlarla sınırlı olduğunu söylemek doğru değildir. Elbette ki devlet ve idarecilik eğer bir kavim veya kabileye ait olursa onun taraftar ve hamileri de kavmî ve kabilevi bağları taşıyanlarla sınırlı olacaktır. Nitekim beylik ve kabilecilik döneminde devletler böyle kuruluyordu. Genel olarak belli sınırlar dahilinde ve dar bir çerçeveyle kurulan bir hükümetin savunucuları da o sınırlar içinde olan ve o özel bağı taşıyan kimseler olur. Bir kabile, yurt vb. sınırlı bir hedef için kurulan devletler gibi. Ama bir devlet kapsamlı bir mektep ve program üzere kurulursa o mektebin savunucuları, mektebi ve fikri saiklerle mücadele verir ve mektebin hakimiyeti uğruna önderlerini destekleyerek fedakarlıkta bulunurlar. Va’dedilmiş Mehdi’nin evrensel hakimiyeti de işte bu türdendir. Onun mektebi kapsamlı ve cihanşumul bir mekteptir. Bu mektep bütün gücüyle maddeciliğe yönelen ve ilahi kanunlardan uzaklaşan insanoğlunu ilahi hüküm ve programlara yöneltmek istemektedir. Bu mektebin hedefı bir çok ihtilaf ve sürtüşmelerin kaynağı olan hayali sınırları beşerin zihninden silerek ve insanları güçlü tevhid bayrağı altında toplamaktır; İslam dini ve Allah inancını bütün dünyaya yayarak, İslam’ın yüce ahkamını icra etmek ve zulmün köklerini kurutarak sulh, ve adaleti dünyaya hakim kılmaktır.
Böyle derin bir hareket ve cihanşumul inkılap için sadece Hicaz, Medine ve diğer beldelere dağılmış olan seyyidler ve Kureyşlilerin kavmi tutuculuk adıyla Hz. Mehdi’yi savunması ve hedefine ulaşmasında ona yardımcı olması yeterli değildir. Hz. Mehdi’nin (a.s) zafere ulaşması için ilahi ve gaybi yardımların yanısıra ilahi kanun ve programların meziyet ve üstünlüklerine inanan güçlü taraftarları da bulunmalıdır; bunlar canı gönülden bu hükümlerin icra edilmesi için cihanşumul bir inkılabın ön hazırlıklarını yapmalı ve bu ilahi ve insani hedeflere ulaşma yolunda her türlü fedakârlıktan çekinmemelidirler. Bu tür insanlar tabiatıyla ilahi kanun ve mesajları taşıyan masum, ve gaybi yardımlara mazhar bir önderin etrafında toplanarak ve adil bir hükümet kurmak için her türlü fedakârlığı yapacaklardır.

HZ. MEHDİ’NİN (A.S) VARLİĞİ KESİNDİR

Hz. Mehdi (a.s) hakkında sünni ve şiilerin Peygamber’den (s.a.a) naklettiği bir çok hadis vardır. Bunlara dikkat eden herkes Mehdiliğin İslam Peygamber’i (s.a.a) zamanında kesin bir konu olarak müslümanlarca bilindiğini anlar. Müslümanlar o dönemden beri hakkı hakim kılacak, İslam’ı tüm aleme yayacak ve adaleti ikame edecek birini bekliyordu. Bu inanç onlar arasında o kadar yaygın idi ki aslını kesin olarak kabullenip, teferruatıyla ilgileniyorlardı. Bazen "Mehdi hangi soydan gelecektir?" diye soruyorlardı. Bazen de isim ve künyesi hakkında tartışıyorlardı. Bazen, niçin Mehdi olarak adlandırıldığından söz ediyor, bazen zuhur alametleri ve kıyam tarihini sorarak "Acaba Mehdi ve kıyam edecek olan kimse, yani "Kâim" aynı şahıslar mıdır?" diyor, kimi zaman da gaybetin sebeblerini ve gaybet dönemindeki görevlerinin ne olduğunu soruyorlardı.
Peygamber (s.a.a) Mehdi’nin varlığını haber vererek şöyle buyuruyordu: "Va’dedilmiş Mehdi benim neslimden, Fâtıma’nın (s.a) evlatlarından ve Hüseyin’in sulbünden dünyaya gelecektir". Bazen de Mehdi’nin isim ve künyesini açıklıyor, kimi zaman da onun alamet ve özelliklerini beyan ediyordu.

SAHABE VE TABİİNİN HZ. MEHDİ (S.A) HAKKİNDAKİ SÖZLERİ

Resul-i Ekrem’in (s.a.a) vefatından sonra sahabe ve tabiin arasında da Mehdi, sürekli konuşulan konulardandı. Burada, örnek olarak bunlardan bazısını zikrediyoruz:
Ebu Hüreyre "Mehdi’ye rükün ve makam arasında bey’at edilecektir"[8] diyordu.
İbn-i Abbas, Muaviye’ye şöyle demiştir: "Bizlerden olan birisi ahir zamanda kırk yıl boyunca hüküm sürecektir."[9]
Ebu Ma’bed şöyle diyor: "İbni Abbas’a dedim ki; "Bana Mehdi hakkında bir şey söyle: "Ümit ederim ki çok geçmeden Allah Teala fitneleri yok etmek için bizden olan bir genci gönderir" dedi.[10]
İbn-i Abbas "Mehdi Kureyş’ten ve Fatıma’nın evlatlarındandır"[11] diyor.
Ammar b. Yasir diyor ki: "Nefs-i Zekiyye öldürüldüğünde gökten bir münadi şöyle nida eder: "Emiriniz falan şahıstır." Bundan sonra da Mehdi zahir olur ve dünyayı adaletle doldurur."[12]
Abdullah b. Ömer Hz. Mehdi’den (s.a) söz edince Araplardan birisi "Mehdi Muaviye b. Ebi Süfyan’dır" dedi. Bunun üzerine Abdullah, "Hayır" diye cevap verdi, "Mehdi, İsa’nın (a.s) kendisine iktida ettiği (namazda uyduğu) kimsedir."[13]
Ömer b. Kays şöyle diyor: "Mücahid’e "Ben şiilerin sözüne inanmıyorum. Senin Mehdi hakkında bir bilgin var mı?" dedim o "evet" dedi "Resulullah’ın ashabından birisi bana dedi ki Mehdi, Nefs-i Zekiyye öldürülünceye kadar kıyam etmeyecektir. O öldürülünce Mehdi kıyam edecek ve alemi adaletle dolduracaktır."[14]
Nüfeyl’in kızı Ümeyre şöyle diyor: "Hz. Hasan’ın kızının şöyle dediğini duydum: "Beklediğiniz bu iş, bazılarınız bazılarından berî olduğunuzu, uzak durduğunuzu, izhar edip lanetleşmedikçe asla meydana gelmeyecektir."[15]
Eb-ul Ferec-i İsfahani şöyle diyor: Hüseyin b. Ali’nin (s.a) kızı Fatıma, Benî Haşim kadınlarına gönüllü olarak ebelik yapıyordu. Evlatları "bir ebe olarak tanınmandan endişe ediyoruz" diye itiraz edince şöyle cevap verdi: "Benim aradığım birisi var. Onu (Mehdi’yi) bulursam artık bu işten el çekerim.[16]
Katâde şöyle diyor: "İbn-i Müseyyib’e, "Mehdi’nin varlığı doğru mudur?" diye sorulunca "Evet" dedi "O Kureyş’ten ve Fatıma’nın evlatlarındandır."[17]
Tavus şöyle der: "Ben, Mehdi kıyam edinceye kadar yaşamak istiyorum."[18]
Zuheri de: "Mehdi Fatıma’nın evlatlarındandır"[19] demiştir.
Eb-ul Ferec, Velid b. Muhammed-i Muvakkiri’nin şöyle naklettiğini söyler: "Ben Zuheri ile birlikteydim ki aniden bir kalabalık sesi işittim. Zuheri bana "Git, bak bakalım, ne olmuş" dedi. Ben olayı soruşturduktan sonra gelip dedim ki "Zeyd b. Ali öldürülmüş, başını getirmişler." Zuheri pek rahatsız olarak şöyle dedi: "Niçin bu aile böyle acele ediyor?! Bu acelecilik onlardan çoğunu helak etti." Dedim ki "Acaba saltanat onların eline geçecek mi?" Zuheri: "Evet" dedi " Ali b. Hüseyin (s.a) babasından ve o da Fâtıma’dan bana nakletti ki Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Fâtıma’ya şöyle buyurdu: "Va’dedilmiş Mehdi senin soyundandır."[20]
Eb-ul Ferec Müslim b. Kuteybe’nin şöyle dediğini rivayet eder: "Günün birinde Mansur’un yanına vardım. Bana dedi ki: "Muhammed b. Abdullah kıyam etmiş ve kendisini Mehdi olarak ilan etmiştir. Ama Allah’a andolsun ki o Mehdi değildir. Sana hiç kimseye demediğim ve de demeyeceğim bir şeyi söylemek istiyorum. Benim oğlum da rivayetlerde yer alan va’dedilmiş Mehdi değildir. Ama uğurlu olsun diye adını Mehdi koydum."[21]
İbn-i Sirin şöyle der: Va’dedilmiş Mehdi bu ümmettendir. İsa b. Meryem’e (s.a) imamlık yapacak olan da o’dur."[22]
Abdullah b. Haris şöyle der: "Mehdi kırk yaşında iken kıyam edecek ve İsrailoğullarına benzeyecektir."[23]
Ka’b: "Kıyam edecek olanın Mehdi olarak adlandırılmasının sebebi gizli işlere hidayet edilmesi sebebiyledir."[24] der.
Abdullah b. Şerik: Resulullah’ın sancağı Mehdi’nin nezdindedir."[25]
Tavus: "Mehdi’nin alametlerinden biri işbaşına getirdiği yetkilileri sıkı denetlemesidir. Mal infak etmekte çok cömerttir, acizlere karşı çok merhametlidir."[26]
Zuheri: "Mehdi Fâtıma’nın çocuklarındandır demişlerdir."[27]
Hakem b. Üyeyne: "Muhammed b. Ali’ye dedim ki: "Siz Ehl-i Beyt’ten birinin kıyam edeceğini ve her yeri adaletle dolduracağını duyduk. Acaba doğru mudur?" Bunun üzerine : "Biz de ümit içinde onu bekliyoruz"[28] dedi.
Seleme b. Züfer şöyle der: "Bir gün Hüzeyfe’nin yanında "Mehdi kıyam etmiştir" denildiğinde, Hüzeyfe: "Eğer Mehdi kıyam etmişse sizler Resulullah’ın zamanına yakın kimselersiniz ve ashab henüz aranızda yaşamaktadır. O halde gerçekten mutlu ve saadet ehli kimseler olursunuz. Ama hayır, bu doğru değildir, Mehdi, insanların kötülük, cânilik ve zulümden bıktığı ve hiçbir gâib (gizli yaşayan) onun kadar aziz ve sevgili olmadığı bir zamanda kıyam edecektir."[29]dedi.
Cerir, Ömer b. Abdulaziz’in yanında şu şiiri okudu:
"Senin vücudun bereketlidir. Davranışların da Mehdi’nin davranışlarına benziyor.
Nefsânî isteklere isyan ediyor ve geceyi Kur’an okumakla geçiriyorsun."[30]
Ümmü Gülsüm bint-i Veheb: "Rivayetlerde yer aldığı üzere dünyaya bir şahıs hükümet edecek ve adı da Resulullah’ın adı olacaktır."[31] der.
Muhammed b. Cafer: "Başıma gelen belaları Malik b. Enes’e naklettim. Bana "Sabret" dedi tâ ki «Biz ise yeryüzünde güçten düşürülenlere lütufta bulunmak, onları önderler yapmak ve mirasçılar kılmak istiyoruz» ayetinin hakikati gerçekleşsin."[32]
Fuzeyl b. Zubeyr, Zeyd b. Ali’nin şöyle dediğini nakleder: "İşittim ki insanların beklediği kimse Hüseyin b. Ali’nin soyundan olacaktır."[33]
Muhammed b. Abdurrahman b. Ebi Leyla der ki: "Allah’a yemin olsun ki Mehdi sadece Hüseyin’in evlatlarından olacaktır."[34]

--------------------------------------------------------------------------------

[1]- Lisan-ul Mizan, c.1, s.16.
[2]- Mizan-ul I'tidal, Dar-ul Kutub-il Arabiyye baskısı, c.1, s.5.
[3]- Sahih-i Müslim, c.1, s.24.
[4]- Mukaddeme-i Sünen-i Ebi Davud, Saati'nin kalemiyle.
[5]- Sahih-i Müslim, c.2, Bab-u nuzul-i Isa ve Sahih-i Buhari, c.4, Bab-u bed-il halk, Bab-u nuzul-i Isa.
[6]- M.E.B. Şark Islam Klasikleri, Mukaddime, Ibni Haldun c.2, s.165.
[7]- M.E.B. Şark Islam Klasikleri, Mukaddime, Ibni Haldun c.2, s.178, 179.
[8]- El-Melahim ve'l Fiten kitabının tercümesi, yazarı Ibn-i Tavus, s.46.
[9]- Melahim s.63.
[10]- Melahim, s.169.
[11]- Melahim, s.155.
[12]- Melahim, s.44.
[13]- Melahim, s.159.
[14]- Melahim, s.171.
[15]- Bihar-ul Envar, c.52, s.211.
[16]- Mekatil-ut Talibiyyin (Eb-ul Ferec-i Isfahani), Necef baskısı, s.160.
[17]- Melahim, s.170.
[18]- Melahim, s.54.
[19]- Melahim, s.69.
[20]- Mekatil-ut Talibiyyin, s.97.
[21]- Mekatil-ut Talibiyyin, s.167.
[22]- Mekatil-ut Talibiyyin, s.167.
[23]- Kitab-ul Havi li'l Fetava, c.2, s.135.
[24]- El Havi, c.2, s.148.
[25]- El-Havi, c.2, s.150.
[26]- El-Havi, c.2, s.150.
[27]- El-Havi, c.2, s.150.
[28]- El-Havi, c.2, s.155.
[29]- El-Havi, c.2, s.159.
[30]- El- Imame ve-s Siyase, (Ibn-i Kuteybe) 3.baskı, c.2, s.117.
[31]- Mekatil-ut Talibiyyin, s.359.
[32]- Mekatil-ut Talibiyyin, 2.baskı, s.162.
[33]- Gaybet-i Şeyh, 2.baskı, s.115.
[34]- Gaybet-i Şeyh, s.115.

--------------------------------------------------------------------------------

MEHDİ’Yİ BEKLİYORLARDİ

Mehdi inancı müslümanlar arasında o kadar köklü ve etkiliydi ki Asr-ı Saadet'ten beri onu bekliyor ve zuhur edeceği günü arzu ediyorlardı. Onun zafere erişeceğini ve hakimiyet kuracağını kesin biliyorlardı. Bu bekleyiş fitne ve kargaşalık dönemlerinde daha da bir şiddet kazanıyordu. Her an zuhur etmesi beklendiğinden çoğu zaman bazı kimseler yanlışlıkla Mehdi zannedilmiştir.