Invitation

GİRİŞ

1. ARKA PLAN

Bu raporda bahsi geçen İKG politikaları, Türkiye’nin süre giden kalkınmasının ana unsurlarından birisidir. Ancak sürdürülebilir insani gelişimi sağlamak yolunda tek başına yeterli değildirler. Bu bağlamda, İKG politikaları Türkiye kültürünü ve değerlerini yansıtmalı; geniş kapsamlı ekonomik, sosyal ve işgücü piyasasıyla ilgili politikaları ve programlarıyla uyumlu olmalı ve bunların ayrılmaz bir parçası haline gelmelidir.

BM Kalkınma Programının(UNDP) İnsani Gelişme Endeksi (İGE), insanların refah düzeyindeki değişimleri ölçmekte ve farklı bölgelerle dünya üzerindeki ülkeler arasındaki ilerlemeleri karşılaştırmada kullanılan güvenilir bir araçtır. Endeks, insan refahının üç boyutunu kapsamaktadır: uzun ve sağlıklı bir hayat yaşamak, eğitim almak ve iyi yaşam standartlarına sahip olmak. İGE, BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) ve BM Nüfus Fonu (UNFPA) gibi uluslararası kaynaklardan elde edilen verilerle hesaplanmaktadır. En son yayımlanan 2005 raporu, hükümetlerin sağladığı 2003 yılı verileri kullanılarak hazırlanmıştır. Bu rapora göre Türkiye, insani gelişme değerlendirmelerinde Orta Düzeyde sınıflandırılan bir ülke olsa da, bir önceki yılın raporuna kıyasla 177 ülke arasında yapılan sıralamada aşağıya kayarak 88’den 94. sıraya inmiştir. Buna göre, 2005 raporunda İKG ile ilgili olan birtakım bulgular şu şekilde sıralanabilir:

• 
  Ortalama yaşam süresi 68,7 yıldır (bu bulgu, Türkiye’yi 177 ülke arasında 100. sıraya taşımaktadır);
  
• 
  Türkiye, % 68’lik okullaşma oranı ile 177 ülke arasında 111. sıradadır yerleşmiştir;
  
• 
  Yetişkinler arasındaki okur-yazarlık oranı % 88,3, gençler arasındaki okur-yazarlık oranı ise % 96,6’dır;
  
• 
  Türkiye kadınların sosyal yaşamda yer alması konusunda 140 ülke arasında 76. sırada yer almaktadır. Bununla birlikte, parlamentodaki sandalyelerin sadece % 4,4’ü kadınlar tarafından doldurulmakta; profesyonel ve teknik işlerde çalışan kadınların oranı % 30 olarak gözlemlenmekte; ve idari ve yönetici düzeyindeki pozisyonların sadece % 6’sı kadınlar tarafından doldurulmaktadır.
  

Bu raporda tanımlanan İKG Politika ve Stratejilerinin kabulü, Türkiye’nin İGE sıralaması üzerinde de gözle görülür bir iyileşme sağlayacaktır.

Türkiye’nin diğer ülkelerle karşılaştırılmasında kullanılan bir diğer güvenilir yöntemse Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü (IMD)¹ tarafından geliştirilen Dünya Rekabet Gücü Tablosudur. Dünya Rekabet Gücü 2005 Yıllığı verilerine göre, Türkiye sıralamada yer alan 60 ülke arasında 48. sıradadır. Türkiye’nin 2004 yılında 55. sırada olduğu düşünülecek olursa, 2005 yılı sıralaması ile bir ilerleme gerçekleştiğini söylemek mümkündür. 2005 sıralamasında yer alan AB’ye üye ve diğer aday ülkelere bakacak olursak Estonya’nın 26. (2004’de 28.); Romanya’nın 55. (2004’de 54.) ve Slovenya’nın 45. (2004’de 52.) sırada yer aldığını görmekteyiz.

Aynı şekilde, bu raporda tanımlanan İKG Politika ve Stratejilerinin kabulünün Türkiye’nin Dünya Rekabet Gücü Tablosundaki sıralaması üzerinde de gözle görülür bir iyileşmeye yol açması beklenmektedir.

Bu rapor, Türkiye’nin İGE performansını iyileştirmesi için gerekli olan İKG bileşenlerini belirlemeyi ve ülkenin küreselleşen dünya ekonomisi içerisindeki rekabet gücünü arttırmayı hedeflemektedir. Bu bileşenler, işverenlerin, çalışanların ve hükümet-dışı örgütlerin mevcut siyasi iyi niyeti ve paydaş olarak verdikleri taahhütler doğrultusunda etkin bir şekilde belirlenebilir ve oluşturulabilir. Ayrıca bu bileşenler, sosyal diyalog temel alınarak uygulamaya konmalı ve bu uygulamalar ekonomik ve sosyal politikaları tamamlayıcı nitelikte olmalıdır.

2. METODOLOJİ

İKG Politikasının oluşturulma süreci Hükümetin ilgili Bakanlıkları ve Birimleri ile, işçi ve işveren temsilcilerinin, akademisyenlerin ve diğer kurumların tam katılımıyla gerçekleşmiştir. Proje kapsamında görevlendirilen ulusal ve uluslararası uzmanlar bu süreçte destek sağlamışlardır. İKG Politikasının içeriği ise Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından hazırlanan Ön Ulusal Kalkınma Planında (ÖUKP) tanımlanan kavramlarına ve diğer Hükümet ve AB belgelerine (2005 yılı taslak Ortak Değerlendirme Belgesi-ODB de dahil olmak üzere) dayanarak oluşturulmuştur.

İKG Politikası Belgesinin geliştirilme süreci şu üç aşamadan oluşmaktadır:

1. Aşama. İlk aşama, ilgili kurum ve kuruluşların üst düzeyde temsil edildiği bir İKG Komitesinin oluşturulmasıdır. Özel olarak davet edilmiş kişilerin katılımıyla 7 Mart 2005 tarihinde gerçekleşen bir üst düzey toplantıda, ilgili teklifler uzmanlar tarafından sunulmuştur. Tekliflerin kabulünden sonra 11 Mart 2005 tarihinde ise İKG Komitesinin açılış toplantısı gerçekleşmiştir. Komite üyelerinin listesi Ek 1’de verilmektedir. Seçilen üyeler, İŞKUR Genel Müdürü Namık Ata’yı Komitenin başkanı olarak seçmişlerdir. Komite tarafından bunu takiben hazırlanan Strateji Planı ise Ek 3’de sunulmaktadır. Komite, İKG Politikasının temel bileşenlerini temsil eden ve her biri Komitenin bir üyesi tarafından başkanlık edilen altı Görev Gücü (GG) oluşturmuştur. Bu Görev Güçleri şunlardır:

• 
  Sosyal içerme: dezavantajlı grupların sosyal yaşama katılımı;
  
• 
  Yaşam boyu öğrenim;
  
• 
  Kırsal kalkınma;
  
• 
  Aktif ve önleyici işgücü piyasası tedbirleri;
  
• 
  Eğitim sisteminin güçlendirilmesi;
  
• 
  İşletmelerin ve işgücü piyasasının uyum ve esnekliği.
  

Görev Güçlerinin üyelik yapısı Ek 1’de gösterilmektedir. Komite, aynı zamanda, GG’lere ihtiyaç duyduğu anlarda destek sağlayacak ve ulusal ve uluslararası uzmanlardan oluşacak bir Sekretaryanın oluşturulmasına karar vermiştir. Sekretarya, GG’lerce sağlanan bilgilere dayanarak hazırlanacak İKG Politikası ve Stratejisi Nihai Raporunun hazırlanmasını da üstlenecektir.

2. Aşama. İkinci aşama, Görev Güçlerinin, İKG Politikası Belgesinin altı bileşeninin ayrıntılı içeriğini oluşturacak şekilde yapılandırılmaları ve faaliyete geçirilmeleridir. GG başkanları İŞKUR temsilcileri ile birlikte her bir GG’de görev alacak üyelerin kim olacağına ve GG’lerin 2005 Mart ayı sonu itibarı ile çalışmaya başlamasına karar vermişlerdir. Her bir GG’ye bir Sekretarya üyesi düşecek şekilde bir ayarlamaya gidilmiş ve GG’ler Mart-Ağustos 2005 tarihleri arasında haftalık düzenlenen toplantılarla bir araya gelmişlerdir. İKG Komitesinin 17 Ağustos 2005 tarihli toplantısında GG’ler ilgili raporlarını sunmuş; ve bu raporlar kabul edildikten sonra onaylanan Türkçe raporlar İngilizce’ye çevrilmiştir.² Taslak İKG Politikası Belgesinin nihai versiyonları Sekretarya tarafından İngilizce ve Türkçe olarak hazırlanmıştır. GG raporlarının yayına hazırlanması aşamasında, raporlar hem ortak biçime uygun olarak değiştirilmiş, hem de GG liderleri ile yapılan görüşmeler sonucunda içerik olarak değiştirilmiştir. İKG Strateji Belgesinin son taslağı, daha sonra, Sekretarya tarafından, 20 Ekim 2005 son teslim tarihine uyacak şekilde yayına hazırlanmıştır.

3. Aşama. Üçüncü aşama, taslak İKG Politikası Belgesinin (Raporunun) tartışıldığı 24 Şubat tarihli İKG Komitesi toplantısıdır. Bu aşamada, taslakla ilgili son gerekli değişiklikler yapılmış ve belgenin son hali (İngilizce ve Türkçe olarak) 28 Şubat 2006 tarihinde İŞKUR’a sunulmuştur.

2.