Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
temporis requiratur, vt in foro externo ignoran- tia præsumatur in subditis culpabilis: tractat Fe- lin. cap. cognoscentes seu 2. de const. nu. 7. Quod autem attinet ad forum conscientiæ, de quo di- sputamus, certum est, post multum tempus à pro- mulgatione facta posse accidere ignorātiam in- uincibilem in subditis. Qua verò ratione digno- sci debeat, diximus disp. 123. cap. 2. Hæc Vazquez: male ergo glos. in data Sexti verbo anno 4. & cap. proposuisti verbo non probatur, Syluest. verbo lex quæst. 6. Anto. Decius, Paul. Panor. Felin. & alij cap. 2. de const. Valen. hic disp. 6. quæst. 5. punct. 5. quæst. 2. Moli. tract. 2. iust. disp. 395. Nauarr. consil. 1. de const. quæst. 4. num. 17. Syluest. verbo lex qu. 6. Sotus 1. iust. quæst. 1. art. 4. & alij cōmuniter au- then. illud aliquomodo extẽdunt ad omnes leges ciuiles principũ, si vera est doctrina Vazquez, cui quantum attinet ad hoc, quòd ignorantia etiam post duos menses allegari possit, concinit Turrec. cum aliis suprà, & alij, quos retuli in 3. probatio- ne 2. opinio. idem tenet Castro 1. de lege pœn. ca. 1. in fine. Viguer. in institu. cap. 15. in princ. Azor tom. 1. lib. 5. cap. 3. quæst. 9. cum Panor. cap. 2. de consti. num. 9. vide cap. proposuisti dist. 82. & cap. quod dicitis dist. 16. Præterea quòd in inferiori- bus Papa, vel Imperatore cōstitutio obliget scien- tes ante lapsum duorum mensium, etiam docet Sa verbo lex, Sotus 1. iust. quæst. 1. art. 4. Syluest. lex quæst. 6. pronuntiato. 3. alios referens, vt & Tur- recrem. suprà, Nauar. in sum. lat. cap. 23. nu. 44. De- cius cum aliis cap. 2. de constit. num. 15. in 1. lectu- ra, & in 2. lectu. nu. 6. Valen. disp. 7. quæst. 5. puncto 5 quæst. 3. Anton. Gab. tom. 2. commu. opin. lib. 6. tit. de legib. con. 4. Et quando lex particularis dicit ex tunc, vel à certo aliquo tempore obligare, ex eo incipere obligationem Panormit. cap. 2. de const. num. 7.<-P> @@0@ @@1@ singula, verbo ex tunc de præb. lib. 6. & Clement. 2 de hæreti. verbo ex tunc, Naua. consi. 1. de const. quæst. 4. num. 14. & 15. & in sum. latin. cap. 23. nu. 44. Felin. cap. 2. de consti. Syluest. verbo lex, quæst. 6. Molin. tract. 2. de iust. disp. 395. §. quo loco ob- serua, Valen. hic disp. 7. quæst. 5. punct. 5. quæst. 3. Azor tom. 1. lib. 5. cap. 3. quæst. 2. Anto. Gab. suprà: de tempore autem requisito, vt non præsumatur ignorantia inculpabilis, arbitrio iudicum esse re- linquendum Felin. cap. 2. de const. num. 7. Decius ibi in 1. lectura num. 18. aliàs 39. cum Panor. ibi- dem, Syluest. illa quæst. 6. Naua. consil. 1. de const. quæst. 4. num. 21. ad 4. Ignorantes autem non ligari lege pœnali, vel sententia cap. vt animarum de const. in 6. & cap. 1. §. nec obstaret de concess. præb. in 6. Deinde ridi- culum est, quod ait gloss. cap. proposuisti verbo non probatur 82. dist. secundùm canones teneri subditos legẽ scire intra sex menses à die promul- gationis probat ex ca. decernimus 18. dist. vbi solũ definitur, vt Episcopus intra sex mẽses plebi refe- rat, quæ eo anno in Cōcilio prouinciali acta sunt, quod tunc quotannis fiebat. Sed inde malè glos. colligit intentũ, vt patet, nam aliæ leges non pro- ponebantur tunc, & quæ proponebantur, aliqui non tenerentur discere: quia ad se non pertinerent, alij tenerentur citiùs eas discere, si scirent iam le- ges aliquas statim obligantes esse latas, & certò aut fortè ad se pertinere. Quisque ergo oportuno tempore tenetur leges ad se spectantes discere, ne fortè ex ignorantia vincibili eas violet: nullum autem est taxatum tempus, intra quod discendæ sint: illam glossam meritò reijciunt Panor. Felin. Beroius, & alij cap. 2. de constit. & Azor tom. 1. lib. 5. cap. 3. quæst. 4. licet in alio sensu ipsam intellexe- rint, nimirum quòd voluerit obligationes legis incipere post sex menses à promulgatione. ------------------------------------------------------------ An leges, quæ irritant contractus, vel faciunt perso- nas inhabiles ad illos, vel alia, statim à tempore sufficientis promulgationis effectum ha- beant etiam circa ignorantes. 1. 2. quæst. 90. art. 4. affirmant, quamuis de nō irritatoriis negauerint obligare ignorantes, nisi post lapsum duorum mensium. Vazquez autem disp. 156. cap. 3. nu. 17. ait eandem esse rationem de legibus irritatoriis, & de aliis, quare si, vt diximus, sufficit promul- gatio in Curia, vel Concilio, vbi editur lex, sta- tim habebit effectum irritatoria, sicut non irrita- toria: si verò in singulis prouinciis requireretur promulgatio legis non irritatoriæ, requiretur etiā irritatoriæ. Tum etiam si lex irritatoria suapte na- tura postularet publicationem in singulis prouin- ciis, vt vim legis haberet, id etiam postularet irri- tatoria, cùm sit eadem vtriusque natura: est enim præceptum Principis commune. Quòd si necessa- rium esset tempus duorum mensium propter au- thenticum, vt factæ nouæ collat. 5. conueniret po- tiùs legibus irriratoriis: nam authenticum illud solùm loquitur de legibus testamentorum, quæ vt plurimùm sunt irritatoriæ. Porrò si tẽpus duorum mensium post promulgationem requireretur ad<-P>@@ <-P>vitanda incommoda quę ex ignorantia legis, oriri possent: maiori ratione id locũ haberet in legibus irritatoriis, vnde frequentius leges irritatoriæ, propter incommoda, quæ ex illarum ignorantia oriri possunt, promulgantur in pluribus, vt lex irritans matrimonium clandestinum, ita vt pro qualitate negotiorum maior, vel minor promul- gatio fiat, & maius, aut minus tempus inducia- rum concedatur. Frustra ergo assignauit Sotus discrimen hoc, quamuis aliàs verum, inter leges irritatorias, & non irritatorias: quòd irritatoriæ habeant statim post promulgationem aliquem ef- fectum in ignorantes etiam sine culpa, nempe ir- ritare, & nullum reddere contractum, vel quid aliud: at verò leges non irritatoriæ non sortiun- tur effectum in ignorantes, quem aliàs efficerent; nempe vt esset peccatum transgressio illarum. Ra- tio verò contra Sotum est: quia prior effectus fit sine culpa, posterior autem non fit sine illa. Hæc Vazquez ex cuius verbis planè colligitur, eum hac in re à Soto in substantia non dissidere. Nam hoc ipsum quod ipse dicit, & nihil aliud intendit So- tus: differt autem à Soto, quia Sotus dicit, eius- modi leges irritantes non habere effectum, vsque ad promulgationem in singulis prouinciis, quod tamen negat Vazquez, & bene in legibus ponti- ficiis, & in aliis quæ non sunt imperiales: imò & in imperialibus, quæ non sunt testamentorum: quamuis limitari hoc debet cum Molina tom. 2. de iust. disp. 395. quem secuti sumus sect. 2. vt sint aliquæ leges, quæ licèt non assignent tempus, non irritant contractus vbique, statim à promulgatio- ne in Curia, nec post duos menses ab illa: sed po- stea: quia irritare antea esset iniustum, & in com- mune detrimentum redundaret: de aliis verò legi- bus libenter concedit Molina, statim à promulga- tione, vel saltem post duos menses irritare etiam- comparatione ignorantium, quoniam (inquit) ad contractus in commune bonum annullandos satis est, si concedatur tempus, in quo præsumi- tur, non futuram post illud ignorantiam legis, nec est necesse habere rationem paucorum, in quibus per accidens esse poterit ignorantia illo- rum inuincibilis, & hoc vniuersè tribuit docto- ribus: quamuis enim inter eos sit discrimen, an ante duos menses elapsos irriti sint contractus ignorantium: omnes tamen fatentur etiam in ignorantibus esse nullos post lapsum duorũ men- sium. Idem ait Panormitanus, quando lex deter- minat tempus, nam statim post illud irriti sunt contractus, vel alij actus cap. 2. de const. vbi tamen in 2. lect. num. 6. ait. Quod dicitur de retractatione (id est irritatione) actus, videtur habere locum in beneficialibus, & spiritualibus, in quibus Papa liberā habet potestatem c. 2. de præb. in 6. & Clem. 1. in fine: vt lite pend. & notat Paul. de Castro con- sil. 281 primũ dubium col. 2. cùm sim. vt dixi in ca. quæ in Ecclesiarum col. 14. de const. & ita loqui- tur textus cap. 1. §. adijciebatur de concess. præb. in 6. & glos. Clem. 2. de hæret. verb. ex nunc, quam Abb. adducit hic, & in tali casu videtur, quòd etiā respectu pœnæ ignorans ligari possit: quia in be- neficialibus, & spiritualibus non videtur absur- dum, cùm etiā sine causa Papa dominium auferre possit, vt notat Paul. de Castro, consil. cit. Sed in alia materia non beneficiali, maius dubium vide- tur: in quo dicendum est primò, quantùm ad an- nullationem actus à principio, videtur, quòd hoc<-P> @@0@ @@1@ tractare actum perfectum, in quo esset tertio ius quæsitum, non videtur quòd fieri possit sine cau- sa, vt notat Bart. l. quocumque C. de fid. instru. lib. 10. cum similibus, vt tradunt moderni in dict. cap. quæ in Ecclesiarum. Secundò addit requiri publi- cationem in singulis prouinciis, vt retulimus sect. 2. opin. 1. Sed impropriè cum Paulo Castrensi di- xit, legẽ in beneficialibus, & beneficiis posse affice- re pœna ignorantes inculpabiliter: nam pœna propriè non potest esse sine culpa, vnde si irritatio actus statuererur in pœnam, nullo modo incurre- retur ab ignorantibus, etiam in beneficialibus, & spiritualibus: secus si pręcisè propter bonum com- mune, & actus esset irritus à die promulgationis in curia, iuxta dicta sect. 2. & 3. si lex non definiret tempus, si autem definiret, ab illo tempore, & non anteà, siue in ignorantibus publicationem legis, siue in scientibus illam.
------------------------------------------------------------ An leges sufficienter promulgatæ, propriè dicantur obli- gare ignorantes in conscientia, & sub peccato, & pœna ad obediendum illis. leges sacratissimæ C. de legib. Panor. Fe- lin. Decius, & alij Iurisperiti cap. 2. de consti. negant: quia ignorantes tunc non peccabunt, nec erunt pœna digni: ergo signum est non obligari lege, & confirmatur: quia non teneor obedire legi, quam omninò ignoro: non enim possum obedire, nisi supposito præcepto, & à me cognito. Hunc modum loquendi vsurpauit Caiet. quæst. 90. art. 4. ad 2. vbi tamen Med. con. 3. §. illud etiam, & alij recentiores cum Soto 1. iust. quæst. 1. art. 4. §. contra hos, dicunt ignorantes pro- priè teneri, sed excusari: eodem modo loquen- dum esse putat Azor tom. 1. lib. 5. cap. 3. quæst. 9. quia excusari supponit obligari, sed ignorantes excusautur, ergo obligantur: item qui adducit illis scientiam, eos non obligat cum non impo- nat illis legem: ergo antea erant obligati, sicut mo- dò: Valen. disp. 7. quæst. 5. puncto 5. ait ignorantes obligari lege in actu primo, quòd tunc lex habeat vim obligandi, quomodo loquitur Syluest. lex, quæst. 6. & 7. non tamen obligari in actu secundo, Vazquez disp. 156. cap. 3. quæstionem putat parui momẽti, sed meliùs loquitur Caiet. & iurisp. quia ignorantes interim liberè possunt facere, vel omit- tere, quod lex præcipit: ergo non ligantur, vel constringuntur legibus, sed sunt liberi ab ea- rum vinculo, & hoc modo excusantur. Vnde notitia scientes obligat per modum conditio- nis, sine qua ipsi non ligarentur lege, quæ tamen vim habebat obligandi illos pro tẽpore, quo esset scita, antea ergo obligabat in actu primo: postea verò in secundo. Ego vtrũque modũ loquẽdi pro- prium puto, sed magis proprium illum Soti: nam & qui dormit, est obligatus actu tunc, sed non pro tunc. ------------------------------------------------------------ An lex reuocatoria priuilegij effectum habeat, antequàm priuilegiato promulgetur, vel denuntietur. peritorum est, nec priuilegia nec facultates reuocari, donec priuile- giatis manifestæ fiant leges, quibus priuilegia, aut facultates reuocan- tur, si credimus Azori tom. 1. lib. 5. cap. 3. quæst. 6. qui nominatim etiam pro hac sententia citat Pa- nor. & Felin. cap. 2. de consti. Sotum 1. iust. quæst. 1. art. 4. alij referunt Molinam tom. 1. de iust. tract. 2. disp. 395. Medinam hîc quæst 90. art. 4. sed hi non dicunt reuocationem debere innotescere priui- legiato, sed debere esse promulgatam in eius prouincia. Quod etiam videtur velle Sa, verbo lex, num. 20. dicens, lex reuocatoria priuilegiorum non habet vim vsque ad publicationem: ipse verò Azor ait, si priuilegium est priuati hominis, non aufertur, donec lex abrogans sit illi denun- tiata, vel manifesta, si verò pij loci, donec sit de- nuntiata Collegio, vel iis qui ipsi præsunt, aut curam eius habent. Si verò totius diœcesis, vel prouinciæ, donec abrogatio sit in metropoli de- nũtiata, vel scita: si verò totius regni, nō extingui- tur, nec finitur, donec abrogatio sit nota in locis, quæ sunt capita prouinciarum: vocat autem nun- tiationem notitiā certam abrogationis priuilegij. Hinc dicunt, quod valent acta procuratoris ab- sentis, donec reuocatio sit manifesta, Felinus cap. ex parte Decani de rescriptis glos. cap. fin. de procuratoribus verbo ignorarent: in 6. colligi- tur ex l. si fortè ff. de offic. præsidis prouinciæ: vbi dicitur: si fortè præfectus prouinciæ manumiserit
tibi, ff. mandati, vbi dicitur: si mandassemtibi, vt fundum emeres, postea scripsissem, ne emeres; tu ante- quam scias me vetuisse, emisses, mandati tibi obligatus ero. At gestum per procuratorem ad nuptias, irri- tum est, etiamsi illo ignorante mandatum reuoca- tionem, gesta sint, l. si pœnituit, ff. de ritu nuptia- rum: & c. fin. de procurat. in 6. constat firma esse acta Executoris, Nuncii, vel legati Apostolici, quousque certior sit factus se esse à Pontifice re- uocatum, Calder. consil. 4. de officio vicarii, idem ait de actis Vicarii: indulgentiæ etiam non finiun- tur donec certiores sunt de reuocatione illi qui- bus sunt à Pontifice concessæ, præterquàm cùm suspenduntur accessu anni 50. vel 25. extrauag. quemadmodum, de pœnit. & remis. inter commu- nes. Cum Soto, & Medina, & aliis citatis conuenit Valen. hic disp. 7. quæst. 5. puncto 5. quæst. 2. dicens opinionem Soti, & communem esse, leges reuoca- torias priuilegij non habere effectum à tempore promulgationis earum in aliquo loco etiam pro- uinciæ, sed necessarium esse, vt promulgentur in ciuitatibus singulis: imò secundùm Felin. & Pa- nor. cap. 2. de const. non habent effectum ante- quàm veniant ad notitiam priuilegiatorum. Et ratio esse videtur, quia fauores sunt ampliandi: vt siquis habebat facultatem eligendi confessarium, per quem absolueretur à reseruatis, validè hac fa- cultate vteretur, donec sciret sibi esse reuocatum priuilegium: idem est de indulgentiis anteà con- cessis, nisi fortè in anno iubilæo, vbi strictissimè videntur illæ reuocari. Alij magis probant, quod ait Sayrus in Thesauro casuum tom. 1. lib. 3. cap. 5. num. 13. tenorem Bullæ, & Iubilæi inspiciendum, & secundum illum solùm esse iudicandum. Vaz quez autem disp. 156. cap. 4. num. 26. post-<-P> @@0@ @@1@ tionem priuilegij non habere effectum, etiamsi promulgetur in curia, si non promulgetur in diæcesi priuilegiati, quem sequitur Medina suprà, addens, non satis esse si reuocatio priuilegij priui- legiato innotescat per promulgationem factam in alio loco, sed opus esse promulgatione per singu- las ciuitates, & oppida, vt consuetudo habet: qua- re putat licere ex priuilegio eligere confessarium virtute bullæ, donec reuocatio illius promulge- tur in proprio oppido. Idem dicit de reuocatione indulgentiarum: cæterùm vtrum tam peculiaris promulgatio necessaria sit ex natura rei, & priui- legij, an verò ex consuetudine, & voluntate legis- latoris reuocātis, non explicat Sotus: Medina au- tem docet, consuetudine ita obtentum fuisse; qua- re videtur dicere, solùm ex voluntate reuocantis necessariā esse talem promulgationẽ, cùm aliàs ne- cessaria non esset. Postquam, inquā, sententiā So- ti, & Medinæ (cuius nomen tacet) posuit Vaz- quez illo num. 26. adiungit num. 27. sententiam Nauarri tra. de indulgentia notab. 31. nu. 28. Cor- dubæ lib. 5. qui est de indulg. quæst. 36. con. 3. Ge- min. & Domi. cap. 1. de concess. præb. in 6. Syluest. indulge. quæst. 5. dicto 8. asserentium reuocatio- nem, & suspensionem indulgentiarum non habe- re effectum, quoúsque innotescat ei, qui gaudet priuilegio indulgentiarum: nisi aliter Pontifex expresserit: quia doctores passim sic interpretati sunt mentem Pontificis, quotiescumque ipse aliud expressè non dixerit. Imò addunt Syluester verb. gratia, quæst. 2. & Armil. n. 6. reuocationem, vel suspensionem cuiuscumque priuilegii non va- lere, donec innotescat priuilegiato: nisi expressè ille, qui reuocat, ante notitiam reuocationis eam valere pronũciauerit. Hanc sententiā ait Vazquez 27. & 28. sibi magis probari quàm priorẽ: nā quòd reuocatio, nisi fiat in diæcesi propria, vim non ha- beat, nullo iure vel consuetudine confirmari po- test, & multo minùs, quod dicebat Medina, neces- sariā esse promulgationem in singulis oppidis, nec satis esse aliunde cognosci reuocationem priuile- giorum, siquidem in singulis parochiis promul- gatio fit talis reuocationis, non vt vim habeat, sed vt omnibus innotescat. Quare si alia via iam in- notuit priuilegiato reuocatio sui priuilegii non opus est noua promulgatione tam in priuilegio, quàm in indulgentiis. At verò necessariam esse notitiam reuocationis fruenti priuilegio, vel in- dulgentiis, rationi consonat: nam priuilegium est priuata lex, & si priuilegiato non innotesceret eius reuocatio, vtens suo priuilegio aliqua faceret irri- ta citra culpam suam, quare ex æquitate iuris Do- ctores mentem Pontificum, & Principum inter- pretati sunt. Hinc colligit Vazquez, validam esse confessionem, quam quis ex priuilegio bullæ, aut alio simili fecit coram præsbytero à se electo vir- tute illius, etiamsi tale priuilegium reuocatum esset, ipsi tamen priuilegiato non innotesceret: id quod etiam Sotus & Medina concedunt. Si ta- men post Trid. sess. 23. cap. 15. de reform. clericus sæcularis eligeret sacerdotem non approbatum, vt consuetum antea erat, eius confessio valida non esset, etiamsi talem reuocationem inuincibiliter ignoraret; quoniam illud nō erat priuilegium, sed consuetudine tamquam lex introductum, lex au- tem Concilij reuocans consuetudinem illam, non indiget tanta publicatione, vt scilicet ad singulo-<-P>@@ <-P>rum notitiā perueniat. Idemque est de reuocatio- ne cuiuscumque alterius consuet udinis, vel legis. Quare post alicuius excommunicationis reserua- tionem, absolutio ab illa non valet, etiamsi talis reseruatio ignoretur. Hæc Vazquez satis consen- taneè rationi. ------------------------------------------------------------ An priuilegium, vt valeat, denuntiari priuilegiato debeat. citat glos. in proœm. Clem. verbo de cætero, & ibi latius Paulus de Cast. docentes, quòd constitutio priuile- giatiua statim ligat seu fortitur effe- ctum, idem tenet Bartolus l. omnes populi ff. de iust. & iur. quæst. 5. in prin. seu §. 2. explicans non requiri scientiam priuilegiati, quia est instar legati: idem ait, & l. penult. C. de decurionib. lib. 10. vbi addit, id verum esse, quantum ad eum in cuius præiudicium tendit, & ad hoc illum textum, vt singularem allegat Romanus consi. 330. incipien- te circa primum, col. penul. sed quantùm ad eum in cuius fauorem cedit priuilegium, scientia re- quiritur, vt dicit Panormitanus, per capit. 1. verb. ex parte de concess. præb. in 6. per quem textum, ita etiam tenet Cardinalis in proœm. Clem. verbo vniuersitati, quæst. 5. & ita notat Bartolus l. fin. ff. de const. princ. verbo quæro, quando fit interpre- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|