Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
miæ, & homicidij liciti facti auctoritate publica, verè non est pœna, sed indecentia, & inhabilitas quædam: & ideò ab illa non potest sacerdos virtu- te Bullæ Cruciatę absoluere: secus ab irregularita- te, quæ est pœna, secundùm Medinam, & Aragon. suprà, Sotum in 4. dist. 27. quæst. 3. artic. 1. & alios multos, de quo in expositione Bullæ latè egimus. Hinc decretum Cardinalium editum contra religiosos accedentes ad monasteria monialium, vbi est in vsu, obligat sub mortali: quia ponit pœ- nam priuationis officij, vocisq́ue actiuę, & passiuę. Hinc etiam, vt notant Couarruuias suprà, nu. 4. & Saytus nu. 10. sub mortali obligant leges de non extrahendis equis de regno tẽpore belli, aut alio: & de non extrahendo frumento, vino, aut alia re simili, ne regnum maneat exhaustum, & graue damnum patiatur: idem est de aliis similibus legibus pœnalibus.
sunt propriè pœnales, sed conuentiona- les, seu potiùs conditionales, & modales, in quibus aliquid solùm permittitur, aut concedi- tur alicui eo pacto, modo, & conditione, vt de- prehẽsus in aliquo opere soluat certam quantita- tem pecuniæ, vel amittat instrumenta, aut merces. In hac conueniunt omnes auctores primæ & se- cũdæ sententiæ, Henricus, Angelus, Driedo, Co- uarruuias, Ioan. Medina, Vazquez, & alij auctores tertiæ sententiæ, etiam Sotus 1. iust. quæst. 6. art. 5. in fine, seu ad 3. & alij communiter, quos sequi- tur Sayrus suprà, num. 11. Vbi ait, si lex dicat, qui frumentum è regno euexerit, illud perdat, aut ta- lem luat pœnam: qui lignum in nemore cecide- rit, tali puniatur pœna: inducere obligationem culpæ & pœnæ, quòd etiam expressè dicit Sotus: si autem dicat, qui vult euchere frumentum, tan- tùm soluat, qui vult in nemore ligna cedere, tan- tum contribuat: aut dicat, non cædat ligna, vel soluat &c. non inducere obligationem in con- scientia: quia lex illa non est propriè pœnalis. Sed conceditur euectio frumenti, vel cessio lignorum cum illo onere, & conditione in fręnum, ne res illa passim à quocumque, & pro libito fiat, vel vt<-P> @@0@ @@1@ Reip. cui pecunia illa cedit. Quod credo esse verum sæpenumerò, etiamsi lex iniungat aliquid nomine pœnæ: nam ex fine legislatoris, & qualitate materiæ colligitur, non appellari pœnam propriè, sed latè: quia ea lex non vult impedite omninò actum, sed nimiam licen- tiam frænare, ne magna strages fiat in montibus, syluis, pascuis, &c. Vel ex illis bonis excerpere aliquam vtilitatem pro communibus expensis, & sumptibus, eodẽ modo: quamuis Sotus dicat hanc legem, si quis mula equitauerit, illam perdat, obli- gare in conscientia ad non equitandum mulam, credo non obligare in conscientia. Idem de prag- maticis vestimentorum, & de legibus registrandi mulas (vt vocant) & quamuis aliqui dicant, quādo duo regna sunt sub eodem rege, leges prohiben- tes transitum mercium ab vno regno in aliud sub certa pœna, solùm obligare ad pœnam: si verò sũt sub diuersis regibus, obligare etiam ad culpam. Tamen credo eandem esse rationem in vtroque casu, etsi transitus sit in damnum regni, ex quo ex- trahitur, obligare ad culpam, alias verò ad solam pœnam latè suptam: & Sotus ac Sayrus suprà fa- tentur principem posse intẽdere, vt illa extractio non sit prohibita, sed potiùs permissa cum obliga- tione tamen ad pœnam. Similiter leges vel statu- ta de non importandis simpliciter, vel tali tempo- re mercibus in ciuitatem, sic interpretatur con- suetudo, vt solùm obligent ad pœnam, in quo as- sentimur Nauarro cap. 23. num. 53. & 61. & Va- lentiæ suprà. Vnde Medina quæst. 96. ar. 4. & multi recentio. res dicunt, statuta, quibus cauetur sub certa pœna, ne opidani cædant communem syluam non obli- gare in cōscientia; idem dicunt de legibus sic pro- hibentibus venationem propriis ciuibus. Imò quidam hanc doctrinam extendunt ad cædentes vel venātes in nemoribus, vel fluminibus alienæ communitatis, vel priuatorum dominorum, quā- uis aliqui limitent, vt si venatio, vel piscatio cer- tis temporibus, vel instrumentis fieri prohibea- tur, quia talibus instrumentis multi pisces capiun- tur, vel quia tali tempore multiplicari solẽt, obli- gare sub veniali, quia cędit in aliquod detrimentũ communitatis, licet non magnum: & Azor su- prà ait, multarum legũ violatio non videtur mor- talis, vt de lignis communibus non cædendis, de non venando, aut piscando, de non pascendis pe- coribus in communibus Reip. pascuis, de non fe- rendis noctu armis, de non vtendo his, vel illis vestibus, vel pompa funebri, &c. Valentia etiam illo cap. cap. 2. & 3. ait in ciuitatibus, & oppidis plures ordinationes esse circa Syluarum, & pas- cuorum custodiam, quæ solùm ad pœnam obligāt consuetudine ita interpretante. Addit de iis, qui pascunt oues in alienis pratis, & scindunt ligna in alienis syluis, & nemoribus, dicendum est, si po- pulus contentus manet pœna, nec vlteriùs damni illati compensationem exigit: tales constitutio- nes ad solam pœnam obligāt: si verò exigitur etiā damnum, signum est remittere noluisse illud, sed deberi in cōscientia. Intelligit de nemoribus, syl- uis, & pratis communitatum: Nam de priuatis alia ratio est: nunc satis sit eiusmodi leges non obligare in conscientia ad abstinendum ab illo, pro quo imponitur pœna. Medina suprà, quem alij iuniores sequuntur, ait, statuta commu-<-P>@@ <-P>nitatum de aliquo faciendo, vel omittendo, sub certa pœna, non obligare ad culpam. Addunt ali- qui recentiores, id verum esse, etiamsi confratres iurauerint statuta seruare, quia iuramẽtum intel- ligitur de statutis iuxta cuiusque qualitatem. Quia igitur hæc statuta solùm intendunt obli- gare ad pœnam, sequitur eorum violatorem, ex vi iuramenti solùm obligari ad pœnam. Idem docẽt communiter Doctores in tractatu de voto, & iu- ramento, & sumitur ex Clem. exiui de verbor. si- gn. vbi dicitur, eum, qui vouit seruare certam re- gulam, & contenta in ipsa, solùm teneri ad obser- uationem eorum, quæ in ea continentur, iuxta cu- iusque qualitatem, ita vt ibi conditor regulæ in- tendit obligare sub mortali, veniali, vel pœna, sit obligatio ex voto, sub mortali, veniali, vel pœna: ad alia verò non. Ergo idem dicendum est in iu- ramentis Cōfraternitatum, vniuersitatum, & alia- rum eiusmodi cōmunitatum, præsertim cùm obli- gatio iurameti, secundũ D. Tho. 2. 2. q. 89. a. 8. mi- nor sit quàm voti. Vnde quod ait Anto. de Padilla, li. de transaction. pag. 94. col. 3. n. 2. religiosos, in quorum regula continentur aliqua præcepta, sub certa pœna transgressori imposita, etiamsi regulæ obseruationem iurauerint, non incurrere pericu- lum, nec peccare mortaliter, sed satis esse pœnam in eos infligi, pro quo citat Hostiensem, Ioannem Andream, Iasonem, Mathesilanum, Decium, & Gomezium, debet limitari, nisi ea pars regulæ, quam quis transgreditur, obligaret ad sui obserua- tionem sub mortali: nam tunc etiam periurium esset mortale. Vnde bene Palacius 3. dist. 37. qu. 7. in dubio post septimam cōclusionem ait, scho- lasticum, cui præcipitur sub pœna præstiti iura- menti, vt vadat ad sacra votiua, vel ad sociandum feretrum defuncti scholaris, vel ad orandum pro eo, non esse periurum, quia est materia leuis, secus si Doctores, & Magistri Vniuersitatis sub pœna pręstiti iuramenti conuocantur ad grauissima ne- gotia tractanda, cōuenientia Vniuersitati, maximè qui possunt suo consilio iuuare eius emolumẽta. Idem si particularis aliquis vocatur ad aliquid, maximè conueniens studio generali, in quo pos- sit ipse operam suam nauare, deinde iuramentum promissoriũ in materia leui solũ obligare sub ve- niali rectè docet Aragō suprà & alij in materia de iuramento, 2. 2. qu. 89. art. 3. ergo licet quis iura- uerit statuta alicuius cōfraternitatis, vel commu- nitatis, si illa solùm obligant ad pœnam, ipse ex vi iuramenti solùm tenetur ad pœnam, si verò sub culpa veniali, ipse ratione iuramenti solùm tene- tur sub culpa veniali. Quidquid autem sit de aliis extractionibus, ex- trahere aurum, seruum, aut equum ex hoc nostro Castellæ regno, mortale videtur, quia pœnā mor- tis habet annexā, quæ pro sola mortali culpa iustè infligi potest. Quamuis enim Valentia disp. 7. q. 8. punct. 6. signum §. qui eod. loco: Satis probabile putet, quod ait Nauarrus, c. 23. n. 57. & 58. legem pœnalem non obligare ad culpam mortalem, quantumlibet pœna temporalis sit magna: nam multis Imperatoribus laudi datũ, est quòd propter minimum furtum, aut aliquam aliam culpam, nō mortalem, milites vel subditos affecerint extremo supplicio, ad exemplum meritò reiicitur. Vnde Vazquez ait, pœnam mortis non posse imponi, vel infligi, nisi ob grauem culpam transgressionis, quamuis enim in bello liceat occidere infantes, &<-P> @@0@ @@1@ quando alio modo non potest victoria compara- ri, quia maius bonum est pax, & victoria de ini- micis, quàm vita innocentum: tamen nulla con- stitutio fieri potest sub pœna mortis absque vlla obligatione ad culpam. Idem ait de pœna mutila- tionis. Vnde Doctores cōmuniter aiunt, pœnam mortis, & mutilationis esse signum obligationis sub peccato mortali. De pœna autem pecuniaria, vel etiam alicuius infamiæ, vel flagellationis, pu- tat imponi posse sine culpa: nam probabilis opi- nio fert, non peccare illum, qui vt euitet pericu- lum mortis, frāgit carcerem, licet habeat pœnam verberum iustè impositam: quia responderi non potest sibi prouidere minori cautione, de quo vi- de Vazquez ead. disp. numer. 13. 23. & 24. & la- tiùs disp. 174. c. 2. Qui ergo transgreditur legem, quæ ex forma videtur purè pœnalis, in qua est im- posita pœna mortis, vel mutilationis, non solùm peccat, vt aliqui dixere cum Nauarro, cap. 23. nu. 57. exponendo se temerè periculo mortis, sed etiā trāsgrediendo legem sine tali temeritate, quia ipsa per se obligat. Pœna autem pecuniaria, & similes imponi, & infligi sine culpa possunt: in quo casu verificatur regula iuris in 6. Pœna interdum im- ponitur sine culpa, sed non sine causa: vide gloss. cap. 2. de const. & de pœna verberum aliqui exi- stimāt imponi non posse, nisi ob grauem culpam, vel eius præsumptionem, & sic impositam putant effractori carceris, quia Resp. præsumit (licet fal- sò,) grauem iniuriam sibi in ea re irrogari. Addi potest, hos homines, alioqui esse dignos verberi- bus, licet non inferrentur, si carcerem non fregis- sent. Vnde Resp. non peccat eos verberando, licet nec ipse peccet effringẽdo carcerem, similiter ait Sayrus suprà, num. 12. mortem, exilium, vel perpe- tuum carcerem, infamiam, & confiscationem omnium bonorum, & priuationem omnium be- neficiorum, non posse sine culpa graui imponi. Idem ait de excommunicatione, & interdicto, & suspensione, & de irregularitate orta ex de- licto.
Addit etiam Sayrus num. 12. si ex nullis regu- lis certò colligi possit, an lex sit verè pœnalis, an verò conditionalis, censenda est conditionalis: quia pœnæ potiùs sunt restringendæ, quàm am- pliandæ, arg. ca. pœnæ de pœnit. dist. 1. reg. odia & reg. in pœnis de regul. iur. in 6. & l. præses, ff. de pœnis. Credo in dubio legem esse censendam cō- ditionalem: quia hîc nō est dubium de pœna cer- tò cognita, an sic hæc, vel illa maior, vel minor: sed ex doctrina Sayri ibidem num. 13. contrarium colligitur, & an ad hos, vel illos extendatur, &c. sed an dispositio sit verè pœnalis, an solùm con- ditionalis. Vnde est dubium iuris, & tract. 8. la- tè ostendi, in dubio iuris tutiorem partem esse se- quendum, nisi multùm intersit sequi minùs tu- tam.
Ad primum argumentum primæ opinionis respōdeo, iam superiùs esse reiectam opinionem asserentium, leges humanas non obligare ad cul- pam, nisi ex contemptu, vel scandalo, aut nisi in illis expressè id dicatur. Ad secundum respondeo ex Sayro suprà, nu. 13. leges explicandas esse à iudice, de pœna mino- ri, quando est dubium, an lex imponat pro tali delicto pœnam maiorem, vel minorem, quia ita fieri vult legislator, & semper est sufficiens causa<-P>@@ <-P>sic interpretandi legem, ne fortè reus maiorem patiatur pœnam, quàm vult legislator. At verò quando est dubium, an lex obliget ad culpam, & consequenter ad pœnam alterius vitæ, tempora- lem, vel æternam, non est interpretanda de sola pœna temporali, quia in dubio iuris tutior pars se- quenda est, nisi aliquis vrgeat ad sequendam par- tem minùs tutam, vt paulò ante dicebamus: ma- ximè cùm longè probabiliùs, aut etiam moraliter certum sit, legislatores cōmuniter in legibus, quæ ex forma sua sunt mixtæ, imò etiam in habenti- bus formam purè pœnalium, intendere obligare in conscientia. Sic quando simpliciter aliquis ex- communicatur, intelligitur de excommunicatio- ne maiori, & non de minori, cap. si quem, de sent. excom. de quo vide Couarr. ca. alm. mater, parta 1. §. 8. num. 5. Suarem, 3. part. tom. 5. disp. 3. sect. 2. num. 9. & disput. 8. sect. 3. num. 3. quia ista est com- munis vsurpatio excommunicationis. Verborum autem cōmunis vsurpatio est magni ponderis ad cuiusque sermonis interpretationem, l. labeo ff. de suppellectili legata, l. librorum §. quod tamen Cas- sius ff. de lega. 3. & cap. quamquam 2. quæst. 7. & capit. ex literis, de sponsalibus, licet ex adiunctis verbis, vel circumstantiis interdum, excommunico, interpretandum sit de minori excommunicatio- ne, vt docet Suares illa sect. 3. num. 4. Ad tertium respondeo, qui ex duobus propo- sitis alterum affirmat, alterum negare videtur, nisi sint affinia & consequentia, seu correlatiua, sicut sunt culpa & pœna: cùm ergo legislator vult im- ponere pœnam, eo ipso intendit expressè obligare ad culpam, si de ea expressè cogitet, implicitè au- tẽ cùm de culpa non expressè cogitat, quia tũc in- tendit obligare eo modo, quo potest, & plenè vti sua potestate: cum ergo possit obligare ad culpam & pœnam, ad vtramque obligat. Ad quartum respondeo, bonos & doctos viros semper existimasse esse peccatum grauius, aut le- uius pro qualitate materiæ, transgredi leges hu- manas, etiam quæ ex forma, & vi verborum vi- dentur purè pœnales, sed præsertim mixtas, aut purè morales. Ad quintum respondeo, licet multi legislatores Gentiles de pœna æterna nihil cogitarint, tamen volendo obligare ad culpam, vel vti plenè sua po- testate, implicitè voluerunt obligare ad pœnam æternam. Et eam agnouisse constat ex Homero in Odyssea, vbi funus describit, & ex Platone in dia- logo, qui Minos, vel de lege inscribitur, & ex So- crate apud Platonem in Gorgia. Ad sextum respondeo, opinionem Castri, licet sit verisimilior opinione Nauarri: quia aliquæ leges possunt esse purè pœnales, sumendo pœna- le latè, seu minùs propriè: tamen etiam esse fal- sam.
Ad septimum, negatur minor propter rationem superiùs adductam. Ad octauum respondeo, certũ esse de fide, quòd licèt iudices, vel Deus ipse imponat, & infligat delinquentibus pœnas temporales, nisi pœniten- tiam agant, patientur æternas: sunt autem verè delinquentes, qui transgrediuntur leges humanas etiam pœnales, vnde non euadent æternas, nisi pœnitentia culpam deleant. Quamuis pœna com- pleta, huius, vel alterius vitæ numquam Deus bis punit. Ad nonum respondeo, sicut non est inhumanũ<-P> @@0@ @@1@ in humanis legi slatoribus: nam & Deus, & homi- nes in legibus suis bonum intendunt, sed subditi delinquentes voluntariè sibi mortem inferunt. Rom. 7. lex quidem sancta est, & mandatum sanctum,
ad 5.
Ad fundamentum secundæ opinionis respon- deo, non posse aliquem propriè loquendo se obli- gare ad pœnam, quin se obliget, vel aliàs sit obli- gatus ad culpam: quia pœna propriè sumpta exi- git pręuiam culpam: ideò lex, quæ propriè est pœ- nalis, semper obligat ad culpam, nisi aliàs homo sit obligatus. Idem est de voto pœnali propriè sũ- pto. Quod verò ait Aragon suprà, qui emisit vo- tum pœnale, tantùm obligari ad pœnam, intelligi- tur de pœnali latè, vel quādo homo iam erat obli- gatus: Tunc enim potest dari obligatio ad pœnam propriè dictam, ex tali voto sine obligatione ad culpam ex eodem voto. Ex dictis benè infert Ca- stro, eos, qui nolunt soluere consueta vectigalia transferentes merces ex vno regno in aliud, etiāsi lex sit purè pœnalis, peccare, & esse obnoxios re- stitutioni, si alioqui vectigalia iustè imposita eodẽ iusto titulo perseuerant: quia illa debebantur in conscientia ex vi prioris legis, & lex, quæ posteà apposuit pœnam, non abstulit, sed potiùs firmauit priorem obligationem, & Vazquez addit, hoc esse verum, licet eadem lege, quæ pœnam statuit pri- mò constituta sunt vectigalia, vnde malè Nauar- rus cap. 23. num. 60. in eo euentu putauit non esse obligationem in conscientia soluendi tributum: maximè cũ hęc lex sit, determinatio & taxatio tri- buti debiti iure naturæ. Vt ergo leges imponen- tes pretia seruandæ sunt in conscientia, cum onere restituendi, ita hæc.
------------------------------------------------------------ Vtrum lex possit obligare in conscientia ad subeundam pœnam antè iudicis sententiam. ris, atque de irregularitate orta ex culpa: omnes fatentur incurri posse ante vllam iudicis sententiam: nam vsus Ecclesiæ sufficienter docet, esse in Ecclesia potestatem ad irrogandas has pœ- nas independenter ab omni iudicis sententia. Vt ait Suarez, tom. 5. de censuris disput. 3. sect. 2. Sed dubium primum est, an id aliquibus aliis pœnis competat? Sotus 1. iust. quæst. 6. art. 6. præ- sertim con. 1. & ad 1. 2. & 4. & lib. 4. quæst. 6. artic. 3. videtur affirmare, nullam aliam pœnam incurri posse ante sententiam. Rationem autem discrimi- nis assignat, quia per excommunicationem non priuatur quis bonis propriis, sed tātùm bonis cō- munibus totius Ecclesiæ, quibus per legem ante sententiam potest priuari. Temperat tamen Sotus suam sententiam illo artic. 6. ad vlt. vt aliæ pœnæ incurri possint ante sententiam condemnato- riam ad pœnam, post sententiam tamen decla- ratoriam criminis: sed hæc non admodum co- hærere videntur, vt notat Vazquez disput. 1. 68.<-P>@@
demnationem iudicis infligere pœnam aliquam priuatiuam ipsi reo, & non ante sententiam de- claratoriam iudicis? Posse tamen pro Soto respō- deri, magis asperum & durum esse puniri ante de- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|