Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
cap. 1. de sent. excomm. in 6. valida est, vt probat glossa ibi ex textu ipso: & similiter quando ego sine restrictione accepi facultatem audiendi con- fessiones, etiamsi ipse superior, vel alius mihi pręs- cribat modum, vel præcipiat ne audiam cōfessio- nes fœminarum, vel mercatorum, &c. absolutio à me collata valida est: & leges prohibentes simpli- citer ludum non impediunt translationem domi- nij, ita vt nulla sit: similiter leges, quæ prohibent, ne iudices, vel alij ministri iustitię, aut similes mu- nera à litigantibus recipiant, non irritant factum, & ideò non obligant ad restitutionem. Multa etiā sunt impedimenta matrimonij non irritantia il- lud: item prohibitum est in Hispania emere triti-<-P> @@0@ @@1@ venditio valida est: sic Emanuel suprà ait, Genera- les, & Prouinciales peccare, si absque diffinitorum consilio sententiam aliquam grauem contra mo- nachum delinquentem ferant: illam tamen fore validam, si illi tantùm habebant votum consulti- uum pro forma scilicet substantiali, non requisi- tum: quod probat, quia aliud est actum esse iniu- stum, aliud nullum. Sicut sententia alia est iusta, alia nulla, & testamentum aliud est iniustum, aliud nullum, & excommunicatio alia est iniqua, alia nulla, vt tradit Couuarruuias cap. alma mater 1. part. §. 7. num. 5. de sent. excomm. in 6. ergo qua- uis sententia lata non petito diffinitorum cōsilio, sic iniusta, non tamen ideo erit nulla: ad hoc fa- ciunt multa, quæ dicit Thomas Sanchez tom. 1. de matrimonio lib. 3. disp. 33. à la ley, non dubium C. de legibus resp. que non procede en cosas Ecclesiasticas pues es ley Imperial, sino estato firmada perla iglesia comparece lo esta, énel cap. Imperiali, 25. quæst. 2. y otros si lo esta. Ad secundum dubium dico, etiamsi petitio cō- silij esset forma necessaria, non tamen esset simpli- citer necessarium, vt prouincialis, vel Visitator se- quatur consilium, quia ad id non obligatur in prę- dicta constitutione, sed tantùm admonetur, vt ad- hibeat fidem iis, qui plenius nouerunt statum do- mus, & patriæ, vt melius possit decernere quid agendum sit, siue illi sint Prior, & deffinitores, siue alij: & Syluester, Rosella, Angelus, Tabienna, Sa, Armilla, & alij summistæ verbo consilium cum Hostiensi, & aliis, quos citant, tenent, eum, qui iu- betur consilium petere, non teneri consilium se- qui, & à fortiori valere quòd consilium faciat, nisi in mandato sint aliqua verba, quæ videantur po- nere tanquam formam substantialem, non solum quòd consilium petat, sed etiam quod iuxta con- silium faciat. Ad tertium dubium respondeo, quidquid sit de ordinationibus factis in visitatione, cætera præce- pta, saltem quæ non fiunt in fraudem dictę consti- tutionis, valida esse, sed expirare mortuo, vel amoto ab officio ipso Prouinciali, aut Visitatore, quia non est eadem ratio de aliis præceptis, & de iis quæ in visitatione fiunt: nam hæc habebũt vim legis, illa non, & ideo plus requirit constitutio ad hæc, quàm ad illa.
------------------------------------------------------------ Quando lex irritans, habere hunc effectum incipiat. legis dictum sit, tamen quia nonnullę leges irritantes censentur in hoc ha- bere aliquid speciale, breuiter expli- candum est. Suppono, legem irritantem non habere effectũ donec solenniter promulgata sit: in hoc omnes conueniunt, quia ante talem promulgationem nō est lex, nec habet vim irritandi, sicut nec obligan- di: nam lex etiam vt irritans, est regula publica hu- manarum actionum: ideò debet publicè proponi, vt homines sciant, quomodò suas actiones validè efficiant, alioqui infinita incommoda in commu- nitate sequerentur, & plura quàm in obligatione, quia ignorantia excusat à peccato, non verò ab ir-<-P>@@
irritationem sufficere vnam promulgationem factam in curia principis, vel in metropoli regni cum proportione hoc aplicando ad leges ciuiles, & canonicas. Probatur, quia nec ex natura rei, nec ex iure positiuo aliud leges irritantes postulant. Quidam verò moderni sentiunt, leges canonicas irritantes non irritare statim post Romanam pro- mulgationem, donec in singulis prouinciis pro- mulgentur. Med. quæst. 90. art. 4. citatur autem, sed immeritò Sotus. Fundamentum est, quia irritatio- nes Ecclesiasticæ sunt de rebus grauioribus, ideo non expedit aliter fieri. Sed hæc ratio probat, ad prudentiam Pontificum pertinere, vt iuxta mate- riæ qualitatem modum etiam promulgationis in sua lege requirant, non ex natura rei esse necessa- rium, nisi cum aliter irritatio esset in commune detrimentum: sic in Tridentino sess. 24. expressè requisita fuit promulgatio in singulis diœcesibus, vt matrimonium clādestinum fieret irritum, quia materia erat gruauissima, & nisi ita fieret, commu- ni bono noceret. Tertiò, suppono post factam promulgationem in curia principis, sufficere or- dinarium tempus duorum mensium, vt posteà lex irritans incipiat suum habere effectum, vt om- nes sentiunt, & colligitur ex auth. vt factæ nouæ constitutiones, quod planè loquitur in lege irri- tante.
Ratio est, quia nullum ius positiuum postulat maius tẽpus in legibus irritantibus, quàm in aliis, nec ex sola rei natura est necessarium tempus, quia quod sufficit ad obligandum, sufficit ad irritandũ. Vnde illud tempus in his legibus eodem modo, quo in aliisdeclarandũ est: intelligitur enim quoad leges supremi principis, & respectu earum regio- num, ad quas illud tempus sufficiens est, nam si lō- giùs distent, maius tempus est concedendum pru- dentis arbitrio, quod maximè in legibus irritanti- bus necessarium est propter incommoda, quæ ex irritatione sequi solent. Hinc in legibus ciuilibus illud tempus necessarium est, vt lex actum irritare incipiat. Ita omnes referendi, quia nulla est lex etiam ciuilis, quæ ad hunc effectum minori tem- pore contenta sit, quin potiùs dictum authenticũ, quod tempus bimestre concedit, loquitur de legi- bus testamentorum: quæ irritationem includunt. Item quia ante lapsum illius temporis lex illa non habet vim legis respectu talis loci, pro quo illud tempus necessarium est, vel saltem non est illi suf- ficienter applicata: ergo sicut non obligat ibi, ita nec irritat. Item si lex irritat actum, obligat ad non faciendum illum, sed ante lapsum illius temporis non obligat, ergo nec irritat. Sed de legibus canonicis quidam Iurisp. sen- tiunt irritare statim à promulgatione in curia Ro- mana, Panormitanus, & multi alij, ca. 2. de const. & cap. nouerit de sent. excomm. Ioann. And. super datam in fine 6. glossa, cap. 1. de concessione præ- bendæ, in 6. Turrecrem. capit. in istis dist. 4. art. 3. Ioan. Staphilus li. de gratiis, & expectatiuis forma 8. num. 8. Fundantur in aliquibus decretis, quæ vi- dentur supponere, constitutiones Apostolicas ha- bere statim hunc effectum, cap. dudum, ca. si post- quàm, cap. cum singula de præbendis in 6. Vnde ratio solùm est, quia Pōtifices hoc possunt facere, & declarant se id velle: ergo faciunt. Nota hanc sententiam non esse intelligendam absolutè, & simpliciter in omnibus legibus canonicis, quia in<-P> @@0@ @@1@ ueniens propter rationes superiùs factas, quæ hîc etiam locum habent. Quocirca quando lex Eccle- siastica irritat simpliciter, & sine aliqua adiectio- ne, sufficiëter excludente illud tempus, non irritat ante lapsum illius tẽporis necessarij ad obligandũ in singulis prouinciis. Probatur: quia dum lex no- ua non excludit ius antiquum, neq; illi repugnat, censenda est secundùm illud ferri, quia iuris dero- gatio vitanda est, quod fieri possit. Hoc etiam confirmant rationes superiores. Vnde à fortio- ri constat, quando lex canonica expressè conces- serit maius tempus ad obligationem, consequen- ter illud concedere ad irritationem, nisi aliud cla- rè exprimat, quia etiam est ordinarium ius, vt lex non priùs irritet quàm obliget. Prædicta ergo sententia ad summum habet lo- cum in legibus pontificiis habentibus illas parti- culas, ex nunc & similes: nam tales censentur ex- cludere omnem temporis dilationem, aliàs essent superfluæ, & ita de illis admittit etiam Sotus, 1. iust. quæst. 1. art. 4. & omnes moderni Theologi, à quorum sententia recedere non possum, quia re- uera hæc videtur mens Pontificum. Leges autem, in quibus hæ particulę apponun- tur, regulariter loquendo sunt de quibusdam re- bus, in quibus Pontifex potest liberè disponere, vt sunt beneficia, & ideò in his sæpe inhabilitat per- sonas, vel impedit valorem collationis à die pro- mulgationis, vt fecit Clemens VIII. in Lusitania, Sixtus etiā V. hoc fecit, & declarauit in professio- nibus religiosorum, quia etiam valor professionis pendet ex acceptione sedis Apostolicæ. At in aliis rebus, quę non ita pendẽt ex voluntaria institutio- ne Pontificis, sed supponunt aliquod naturale ius, quod per humanam legem interdum modificatur, id nunquam fit sine concessione sufficientis tem- poris ad habendam de lege notitiam, tum quia regulariter noceret bono communi, tum quia videretur aliquomodò repugnare iuri naturæ, vt in l. Concilij irritante matrimonia clande- stina.
Nihilominus quoties lex Pontificis habuerit similes particulas, timenda est, & statim seruanda, vt actus non fiant contra eius dispositionem, quia periculum morale est, ne sint irriti. Sed quid, si lex ita intellecta videatur nimis ri- gida, & contraria bono communi, licebitne sup- plicare à summo Pontifice, & interim legem non seruare? Respondeo, licet in rescriptis particulari- bus admittatur hoc genus appellationis, vel sup- plicationis, aut suspensionis, c. significasti de rescri- ptis, cũ iis, quæ ibi notātur, in leges tamen cōmu- nes non conuenit, vt notant Doctores, ca. cōsuluit de appellation. & in l. res ff. eodem, & Rebuffus, l. Sceuola §. si quæ pœna, ff. de verb. sig. quia igno- rantia, iuris, & boni communis non præsumitur in Pontifice, & lex communis licet in vno loco afferat incommodum, non ideo cessat, quapro- pter in eo casu supplicari quidem potest, interim tamen seruetur lex, quia seruari sine peccato po- terit, licet non sine incommodo. ------------------------------------------------------------ An actus lege humana irritus producat naturalem obligationem. esse, quæ est in conscientia, & apud Deum, cuius transgressio periculum animæ adducit, vt ait Gregorius IX. cap. fin. de consuet. licet non detur actio in foro externo, vt in emptione citra medie- tatem iusti pretij, & venditione vltra, l. 2. C. de rescin. vend. & cap. cum dilecti, & cap. cum causa de empt. & vendit. constat enim legem naturalem quamuis auxilio actionis ciuilis destituta sit, obli- gationem in conscientia inducere, vt cum multis docet Thomas Sanchez, 1. de matrimon. disp. 7. num. 14. Ex actu igitur lege humana irrito naturalem oriri obligationem ait Innoc. IIII. c. quòd sicut de elect. & cap. si celebrat, de cleric. excomm. Panor. cap. quia plerique de immun. Eccles. & cap. 1. de in integ. testit. & alij plures relati à Couarruuia cap. cum esses de testam. nu. 5. Anton. Gomez, l. 3. Tauri num. 120. Gregorius Lopez, l. 31. ver. acabadamẽ- te, tit. 14. partita 5. & Iul. Clar. 3. recept. sententia- rum. §. testamentum, quæst. 90. num. 2. quibus adde Nauarrum commentario de alien. rer. Eccles. an- not. 11. num. 17. & comment. de spol. cler. §. 2. nu. 6. Mendozam 1. de pactis c. 4. num. 42. Adrianus quodl. 6. art. 1. con. 2. §. secundo in foro. Syl. alien. §. 13. & hæreditas 3. quæst. 7. Ioanne Medina de rest. quæst. 23. §. inde iterum fit, fauent dicentes, post Tridentinum, ex matrimonio clādestino oriri naturalem obligationem ad poste à cōtrahendum, quos recenset Sanch. sup. disp. 20. num. 2. Suadetur primò, quia facta, quibus deest certa solennitas, irritantur ad occurrendum fraudibus, & dolis, solitis interuenire, vt patet l. fin. C. de fi- deicommissis, & §. fin. inst. de fideicommissar. & l. non dubium C. de testam. & §. 1. inst. eod. tit. & l. 3. Tauri, quæ est lex 2. tit. 4. lib. 5. nou. cōp. ergo cessāte dolore fraude naturalis orietur obligatio. Secundò, quia cum id quod fieri poterat, sub eo quod fit, cōtinetur, si non valet eo modo, quo fit, valet eo modo quo fieri poterat, c. vn. §. idem quo- que de despons. imp. li. 6. l. si tam angusti. ff. de ser- uitutibus. Vbi id notarunt Alberic. & alij, quos refert Couarruuias, & probat, de spons. part. 1. cap. 3. num. 3. ergo cùm consensus in obligatione na- turali, quæ reipsa est, vel esse poterat, contineatur in obligatione ciuili, l. cum amplius, §. is natura debet, ff. de reg. iuris, actus irritus iure ciuili eo modo, quo fit, firmus erit, eo quo fieri poterat mo- do, scilicet iure naturali: quare ex eo actu natura- lis orietur obligatio. Tertiò, quæ lege naturali in- stituta sunt, humana lege infirmari non possunt, l. eas obligationes ff. de capite diminutis, l. iura san- guinis, ff. de reg. iuris, §. fin. Instit. de legitima agna- torum tutela: sed actus, qui fit pleno consensu, est validus iure naturali, cum ex natura rei consensus producat obligationem, l. consensu ff. de obligat. & actio. l. 1. C. de postulando, §. 1. inst. de oblig. §. per traditionem Instit. de rerum diuision. ergo. Quartò, res facti humana lege infirmari non pos- sunt, l. 1. §. si vir ff. de acquir. possess. nam quod factum est, infectum nulla ratione fieri potest, l. in bello §. factæ ff. de captiuis, l. denique ff. ex qui- bus causis maiores: sed consensus ex quo natura- lis oritur obligatio, est res facti, non iuris, l. pro hærede in prin. ff. de acquiren. hæred. l. si ita lega- tum, §. illi si volet ff. de lega. 1. l. fin. cum glos. ibi ff. quādo dies legati cedat, iũcta, l. fin. de institutioni-<-P> @@0@ @@1@ lis oritur obligatio, lege humana infirmari non potest. Quintò ex minus solenni testamẽto oritur naturalis obligatio, l. fin. C. de fideicom. l. in testa- mẽto. ff. de fideicōmissis, & l. fideicōmissum iuncta glos. 1. de cōdict. indeb. & obseruant glos. ver. obti- neas, Bart. & Doct. l. cum quis C. de iuris, & facti ignor. & glos. lege 1. verbo nunc videndum ff. de conduct. indeb. Imola, & alij, cap. vlt. de solut. Iul. Clarus lib. 3. receptarum sent. §. testamentum, qu. 90. num. 2. Ioannes Oroscius, l. omnes populi nu. 65. & 66. ff. de iust. & iure. Cui sententiæ subscri- bit Menchaca, 1. de successionum creatione §. 2. num. 24. cùm certò constat hæredi ab intestato testatorem voluisse, quod in testamento minus solenni scribitur, quare & legatario, qui in posses- sione est legati sibi à testatore in minus solenni testamento relicti ius competit retinendi legatũ, l. militis, vers. veterani ff. de militari testam. & l. 31. tit. 14. part. 5. igitur & ex contractu, alióve actu lege humana irrito naturalis oritur obligatio. Sex- to ex Plinio 2. lib. 2. epist. ad Amianum dicente, Admones me codicillos Attilliani, qui me ex parte insti- tuit hæredem, pro non scriptis habendos, quia non sunt confirmati testamento; quod ius nec mihi, quidem igno- tum est: cùm sit etiam notum iis, qui nihil aliud sciunt: sed ego propriam quandam legem mihi dixi, vt defun- ctorum voluntates etiāsi iura deficerent, quasi perfectas tuerer: constat enim, codicillos istos Attilliani manere scriptis: licet ergo non sint confirmati testamento: à me tamen, vt confirmati obseruabuntur, & lib. 5. ad Caluisium scribit. Hæc enim, si ius aspicias, irritum, si defuncti voluntatem, ratum, & firmum est: mihi au- tem defuncti voluntas (vereor, quam in partem Iuriscō- sulti, quod dicturus sum, accipiant) antiquior iure est. Alij meritò dicunt ex actu lege humana irri- to nullam oriri naturalem obligationem, Sotus, 4. iust. quæst. 5. art. 3. Martin. Ledes. 2. part. 4. quæst. 18. art. 1. dub. 12. Ange. obligatio num. 10. vbi Syl. quæst. 4. Tabienna, quæst. 5. nu. 6. Palac. 4. dist. 28. prope finem vers. exquiris, Molina tom. 1. de iust. tract. 2. disp. 81. §. quod verò attinet. Petrus Ledes- ma de matrim. quæst. 45. art. 5. punct. 2. post. 4. dub. con. 1. Emanuel Rodriguez, tom. 1. sum. cap. 220. num. 1. Vega 6. sum. casu 104. & 122. Thom. San- chez, lib. 1. de matrim. disp. 7. 16. & disp. 20. num. 3. idem tenuisse fertur Victoria 2. 2. initio tract. de restitutione subscripsere glossa l. cum lex in prin. & ibi Bart. num. 4. ff. de fideiuss. & l. 1. num. 8. ff. de nouationibus, Panormitanus, cap. cum contingat, num. 5. de iureiur. Pac. Rub. ca. per vestras de don. inter vir. & vxor. §. 17. num. 15. & alij, & probat Gregorius Lopez, suprà & Anton. de Padilla, l. cum quis num. 11. ff. de iuris & facti ignor. Couar- ruuias, reg. peccatum par. 2. §. 9. n. 3. & 10. & in cap. quamuis pactum, 2. part. §. 4. nu. 5. & cap. cum esses à num. 6. de testam. Anton. Gomez, l. 3. Tauri à nu. 123. Ioan. Gutierrez de iuram. confirmatur 1. par. 1. cap. 1. num. 39. & cap. 5. num. 28. & 31. & alij plu- res, quos refert Sanchez locis citatis. Suadetur: quia Ecclesia & Resp. possunt con- tractus, & alia in vtroque foro irritare, quia pote- state vsa est Ecclesia in matrimonio clādestino, adeo vt post illud liceat coniugibus aliud celebra- re etiam nulla expectata iudicis sentẽtia, vt docet Nauarr. consil. 3. de cland. despons. num. 2. & con- sil. 5. n. 2. qua in re cum ad Ecclesiæ mores spectet, errare Ecclesia non potest. Alia similiter omnino<-P>@@ <-P>irritauit Ecclesia, imò & Resp. vt colligitur ex l. non dubium, C. de legibus, l. hac consultissima; l. ex infecto, C. de testam. §. ex constitutionum, qui- bus modis testamenta infirmentur, l. certa ratione C. quando prouocari non est necesse, l. iubemus 1. §. sane. C. de sacros. Eccles. l. conditiones ff. de conditio. institutionum, cap. quod in dubiis de re- nunt. & aliis locis, quibus suprà ostendimus in Ec- clesia, & Rep. esse potestatem irritandi acta nostra, & vsum ipsius, ad quem sufficit potestas, & volun- tas: voluntatem autem satis in multis Ecclesia & Resp. explicauit: ergo. Secundò, quia cùm lex actui resistit, nulla oritur naturalis obligatio, l. si non sortem in prin. l. quod pupillus, ff. de cōst. indebiti, l. 1. §. siquis ita interroget, ff. de verb. oblig. l. cũ lex iuncta l. quod enim, & l. fideiussor §. fideiussor. ff. de fideiussor, & l. naturaliter. ff. de condict. indebiti. Quibus consonat, l. 5. tit. 12. p. 5. sed lex quę actum irritat, ei resistit: ergo ex illo non oritur natura- lis obligatio. Tertiò, ex actu inhonesto, & turpi nulla oritur naturalis obligatio, l. iuris gentium §. si vt maleficium ff. de pactis, l. generaliter, l. veluti, & l. si stipuler. ff. de verb. oblig. §. quod turpi Instit. de inutil. stipul. capit. fin. de pactis, capit. in malis 22. qu. 4. & de reg. iuris in 6. Sed actus prohibitus, & irritus lege humana est inhonestus, ergo. Sed hoc argumentum leue est, quia ex meretricum, & aliis actibus malis naturalis obligatio oritur, & sic in multis aliis, nisi actus sit iniustuserga aliquẽ, ex illo enim qua parte iniurius alteri est, alter na- turaliter non obligatur, vt cernere licet in contra- ctu vsurario, ex vi cuius accipiens mutuum non tenetur naturaliter ad soluendas vsuras. Ad primum argumentum, primæ opinionis, respondeo, leges, quæ fundantur in falsa præsum- ptione, non obligare in conscientia, vt Sect. 7. di- ctum est: tales erant olim leges cap. veniens, 2. & c. his qui fidem de sponsalibus, quæ ex copula inter spons. de futuro præsumebant consensum interdũ falsò, & ideò præcipiebāteos cohabitare, & officia matrimonij exercere. Aliæ verò leges licet ad im- pediendas fraudes sint ordinatæ, non fundantur in falsa præsumptione: sed in vera, & præiudiciali, iu- dicantes solere fraudes in aliquibus interuenire, & vt illis occurrant, irritant actus, quibus tales, vel tales conditiones defuerint: & hoc pacto se habe- re leges, quæ contractus irritant, fatetur Molina suprà, quamuis aliam fuisse legislatorum volunta- tem in testamẽtis, legatis, & fideicōmissis, & aliis huiusmodi arbitretur: ait enim in §. tertio, legis- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|