Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
ges relaxentur adhibita diligenti consideratione. & Triden. sess. 25. de refor. c. 18. ibi. Sciant vniuersi sacratissimos canones, exactè ab omnibus, & quoad eius fieri poterit, indistinctè obseruandos, Quòd si vrgens, maiórque ratio quandoque postulauerit, cum aliquibus dispensandum esse, id causa cognita, summáque maturi- tate, atque gratis à quibuscunque, ad quos dispensatio pertinebit, erit præstandum, alitérque facta dispensatio subreptitia censeatur. Probatur etiam ex definitio- ne dispẽsationis tradita à nōnullis, est iuris relaxa- tio præmissa causæ cognitione, vt retulimus sect. 2. Hanc sententiā tenet ferè expressè Nauar. c. fi. n. 4. de simon. eandem tenet Imola l. quidam consule- bat n. 7. in fine, & n. 8. ff. de re iudic. Hippolytus, c. at si clerici, §. de adulteriis, n. 106. de iudic. Azor to. 1. lib. 5. c. 15. q. 9. & 10. dicens, in neutro foro valere huiusmodi dispensationem, & citat pro se Couar. de matr. p. 2. c. 6. §. 9. n. 12. idem clarè sensit Stunnica q. 6. de voto n. 104. vbi ait, Pōtificẽ non habere facultatem relaxandi iuramenta in præiu- dicium tertij, antequā constet sibi causam subesse, licet causa subsit: quia errat in suæ iurisdictionis fundamẽto: ergo à fortiori idem diceret, quando Episcopus ex commissione Papæ dispensat in ali- quo canone, vel voto, &c. Alij meritò aiunt, validā esse in foro conscien- tiæ, donec in externo reuocetur, vt reuocari po- rest, ita docet Sāchez 8. de matrim. disp. 17. nu. 11. Suarez hîc, & cęteri recẽtiores, Innoc. ca. diuersis nu. 1. de cler. coniug. vbi ait, Episcopo dispensan- te absque causæ cognitione in iis, in quibus po- test, tenere dispensationem, vt in collatione be- neficij, donec per superiorem reuocetur: & dum non reuocatur, possideri licitè beneficium illud. Et satis hoc placet Hostiensi ibi, num. 9. Ioan- ni Andreæ, nu. 8. Bellam. ca. veniens, num. 18. & 19. de filiis presb. Arm. verbo dispensatio, num. 14. in fine, Ludouic. Lopez, 1. p. instructo. cap. 4. col.<-P>@@ <-P>antepen. versic. tertiò dicitur. Pro eadem senten- tia est idemmet Innoc. c. cum. ad monasterium. num. 4. de statu monach. vbi ait, huiusmodi dis- pensationẽ aut non valere, aut reuocandam esse. Cuius sententiam referunt, & sequuntur ibi Ho- stien. nu. 32. Ioan. And. ad finem, Panorm. nu. 17. Henr. nu. 17. Card. §. fin. nu. 5. iterum Panorm. c. at si clerici. §. de adulteriis, num. 12. de iudic. Alex. de Neuo, cap. 1. num. 128. de constit. Turrecrem. c. 1. aut 4. nu. 14. d. 89. Nos secundam partem illius disiunctiuæ approbamus, nō primam. Pro eadem sententia sunt Panorm. dicto c. diuersis, nu. 3. Pro- bus additio. ad Monachum, c. vnico n. 4. vers. po- stremò de ætate, & qual. Borgasius de irreg. p. 2. tit. de differ. terminorum in materia dispensationis, in fine, vbi dicũt, dispensationem censeri conces- sam inferioribus causa iusta existente, & illius co- gnitione præmissa: at si nō adhibita causæ cogni- tione dispensauerint, reuocandam esse dispensa- tionem per superiorem. Est ergo valida donec re- uocetur. Atque idem cẽset Sanchez, quando Pon- tifex, vel Episcopus, vel alius potens dispensare in votis, vel iuramentis, siue iure ordinario, siue de- legato.
Imò quidam talem dispensationem etiam in foro externo validā esse, donec à superiore reuo- cetur, vt Armil. & Ludouic. Lopez suprà. Quod su- munt ex c. nihil de electione, vbi dicitur, electum sine causæ cognitione reiiciendum esse, quādo est indignus: ergo si est dignus, non reiicietur, ergo electio est valida in foro externo: ergo idẽ est de dispensatione facta sine causę cognitione. Quam- uis possit quodammodò appellari nulla in foro externo, quia recurri ad superiorẽ potest, vt eam reuocet, & ipse, etiam ex officio, posset eam reuo- care, vt docent communiter Doctores: quia illa forma in dispensationibus præscribitur inferiori à superiore imò est requisita iure naturæ, vt dispẽ- satio sit licita: ergo si inferior eam non seruet, po- test superior dispensationẽ reuocare, etiamsi con- stet, factā fuisse cum causa. Id meritò limitat glos- sa, c. manifesta 2. q. 1. vt valida, & licita sit dispen- satio sine causæ cognitione, quando causa notoria est: quia in notoriis non requiritur ordo iuris, nec notorium eget examine; vt patet dicto c. manife- sta. Idem tenet gloss. c. si quis sine examinatione, d. 81. & c. fi. verbo qui concubinas, 51. d. Panor. ca. præterea, nu. 11. de testib. cogen. Imola l. quidam consulebat n. 8. de Schis. Rosell. verb. dispensatio, nu. 6. Sanchez 8. de matrim. disp. 4. nu. 22. Imò si dispensanti causa esset manifesta, non peccaret dispensando sine eius examine: quia examen cau- sæ eo tendit, ne dispensatio temerè fiat: quæ teme- titas cessat, si de causa dispensanti constat. Sed id, in quo tota erat difficultas, scilicet dis- pensationem eiusmodi esse validam, probatur secundò: quia ea dispensatio habet reuera quod ius intendit, & petit: ergo valida est, licet absque cognitione causæ facta sit. Cōfirmatur, quia nulli- bi habetur, eam dispensationem esse nullam. Nec obstat locus Trident. in contrarium adductus, vt ait Sanch. quia æquè loquitur de Papa, ac de infe- rioribus; cùm tamen constet, dispensationem Papæ in iure humano absque causæ cognitione validam esse: loquitur ergo Concilium quoad fo- ri externi præsumptionem, & ideò dicit subreptitia censeatur, & non dicit, esse subreptitiam, sed præ- sumi impetratam per surreptionem, vel ita reuo-<-P> @@0@ @@1@ Tertiò, quia valet lex temerè, & absque causæ cognitione inducta, si reuera conducit ad com- mune bonum: ergo & dispensatio legis. Quartò ex Menchaca, 1. controuer. illust. c. 28. nu. 6. vbi probat tenere factum in foro conscien- tiæ, quando finis iuris habetur, quamuis forma, & solemnitas iuris prætermittantur. Quod mul- tis exemplis confirmat Bellamer. suprà. Ad primum argumentum primæ opinionis re- spondeo, iura, & Doctores præscribere quidem causæ cognitionem, vt licita sit dispensatio: quod autem causam habeat, vt sit valida. Ad Trident. ve- rò iam diximus. Ad secundũ respondeo cum San- chez suprà, & eodẽ lib. disp. 2. num. 2. in illa defi- nitione non solùm contineri, quæ requiruntur ad essentiam, & valorem dispensationis; sed etiā quæ ad eius honestatem, alioqui etiā in supremo prin- cipe requireretur causæ cognitio, vt dispensatio esset valida: vide quæ de hoc diximus, sect. 2. Ex his soluitur alia quæstio, an dispensatus ab inferiore in lege superioris, sine causæ cognitione possit licitè vti tali dispensatione, Azor illa quæst. 9. Respondeo, inquit, cum Innoc. Panorm. & Couar. non posse tuta conscientia vti tali dispensatione: quia est nul- la, quamuis in foro iudiciali impunè ea vtatur, donec à principe abrogetur. Nam tria sunt necessaria; primum inferiori ius relaxet absque iusta causa: secundum, ne relaxet, nisi cognita causa: tertium, ne id faciat, nisi exprimat causam, cur id faciat, alioqui enim in iudicio puniri poterit. Hæc Azor. Sed iam ex Innoc. Pa- norm. & aliis talem dispensationem esse validam: & superius etiam docuimus, non esse peccatum mortale, imò fortè nec veniale vti dispensatione valida concessa sine causa: quòd à fortiori erit ve- rum de concessa quidẽ cum causa tunc vel posteà cognita subdito, licet à superiore cognita non sit: ergo verisimile est, quòd nec venialiter peccat. Ex his etiam resoluitur alia quæstio, an tacita dispensatio concessa sine cognitione eausæ, valida sit. Hanc quæstionem retulimus in hunc locum sect. 2. diuisione 3. Quando quis in propria lege tacitè dispẽsat, omnes videntur tenere validā esse dispensationem nulla præmissa causæ cognitione: quia eadẽ est ratio de tacita & expressa: in expres- sa autem iam vidimus, validam esse sine causæ co- gnitione; & ita in Principe supremo docet Azor to. 1. lib 5. q. 10. cum Panor. & Hostien. c. diuersis fallaciis, de cler. cōiug. Nauar. prælud. 9. n. 15. & c. 25. nu. 74. & idem insinuat Azor de inferiore dis- pensante in propria lege. Quādo vetò quis dispẽ- sat in lege superioris, vt Episcopus in iure canoni- co communi, sunt variæ opiniones. Prima est, ta- lem dispensationẽ esse nullam: primò; quia hęc est differentia inter Principẽ & inferiores præfectos, quod ille potest saltem validè dispensare sine cau- sæ cognitione; Hi verò minimè. Secundò, quia c. fin. in fine, d. 51. punitur Episcopus promouens concubinarium, scilicet, sine cognitione causæ, & ideò inualidè. Tertiò, quia dispensatio sine vo- luntate dispensantis valida non est: sed præsu- mere debemus, prælatum in tali euentu non ha- bere voluntatem dispensandi: alioqui præsume- mus in eo delictum, contra l. meritò, ff. pro socio: ergo præsumere debemus talem dispensationem esse nullam. Hanc sententiam valde probabilem censet Sanchez, 8. de matrim. disp. 4. nu. 15. & pro ea refert gloss. ca. 2. de schim. verbo dispensatum,<-P>@@ <-P>Ioan. And. ibi, num. 4. Butrium, nu. 3. Panorm. 4. Card. nu. 1. qu. 1. Anchar. nu. 3. Ananiam, nu. 7. & 8. & alias glossas, Nauarrum, aliósque multos Iurisp. & ex Theologis, Syluestrum, Caietanum, Rosel- lam, Henriquez, Azor, & Emanuelem Rodiguez: quorũ loco apud ipsum legere poteris. Azor etiā tom. 1. lib. 5. c. 15. q. 10. citat Syluest. Innoc. Archid. Panorm. & Nauar. Prælud. 9. num. 14. aliàs 15. & cap. 25. num. 74. Secunda opinio est, talem dispensationem infe- rioris in lege superioris sine causæ cognitione va- lidam esse. Hanc sententiam tenet Sanchez, su- prà, nu. 17. citans Innocent. Bellamer. Lambertin. Syluestrum, Armillam, Nauar. Maiol. Salced. Bern. Diaz. Palud. Margaritam confessorum, Polanc. Bartholom. Medinam, Henriquez, Sa, Suarez, Emanuel Rodrigez, Sayrum, Antoninum. Pro- batur, quia eadem est ratio de dispensatione taci- ta & expressa: tantum enim valet voluntas taci- ta quantum expressa, in iis quæ nec formam certam, nec verba requirunt, l. qui ad certum, ff locati, & l. de quibus 31. ad finem, ff. de legi- bus: ibi. Nam quid interest suffragio populus volun-
pensatio non requirit certam formam verborum, nec verba: vt docet Sanchez. num. 1. & 17. cum omnibus: ergo, sicut dispensatio expressa, in le- ge superioris esset valida sine causæ cognitione: etiam tacita. Alias rationes, quibus vtitur San- chez eo num. 17. omitto: quia solùm probant, dari posse dispensationem tacitam validam, at- que præsumendam esse, cum is qui potest dis- pensare, admittit aliquem scienter ad actum, qui sine dispensatione non potest licitè fieri. Solum hîc aduerte, Nauarrum in sum. cap. 25. num. 74. dixisse fortè in foro conscientiæ hanc sententiam esse veram: licet non in externo similiter eam ad forum conscientiæ limitari à Sayro in Thesauro casuum tom. 1. lib. 7. cap. 14. num. 11. 12. & 13. Eman. tom. 1. regul. quæst. 13. artic. 16. Sed me- lius Maiolum, 3. de irregul. cap. 24. num. 14. & lib. 4. cap. 10. num. 3. & lib. 5. cap. 51. num. 8. & Suarez de cesuris disp. 41. sect. 3. ad finem, & Sanchez illo nu. 17. docuisse, veram esse etiam in foro externo, si in illo probetur, legitimam cau- sam extitisse, licet à dispẽsante cognita non fuerit. Ad primum argumentum primæ opinionis respondeo, illam differentiam non esse veram: sed tantum differre, quia quisque in sua lege po- test valide dispensare sine causa, non verò in lege superioris. Ad secundum respondeo, cùm Sanchez suprà nu. 24. & cum gloss eodem ca. fin. in illo textu, & similibus puniri temerariam, & indiscretam dis- pensationem absque causa, vel saltem absque cau- sæ cognitione factam: quæ in primo casu est nul- la, & in secundo illicita. Ad tertium respondeo, nos hic non disputare, an quando prælatus dispensat tacitè sine cogni- tione causæ, præsumendum sit, velle dispensare: sed an si velit dispensare, idque manifestet, non verbis, sed aliis signis, dispensatio valeat. Vnde argumentum illud non est ad rem. Addimus, tam meritò præsumi posse, quòd velit dispensa- re, quando illum admittit ad actum, qui sine dis- pensatione esset illicitus vel exercet cum eo actũ, quam illicitè exerceret, si cum eo non dispensaret: quia maius delictũ esset, sine dispẽsatione id face-<-P> @@0@ @@1@ è duobus autem paccatis, minus præsumi debet, l. si adulterium cum incestu, §. 1. 2. & 3. ff. ad legem Iuliam de adulteriis. Sicut quando aliquid cum peccato, & sine peccato exerceri potest, præsumẽ- dum est exerceri sine peccato, l. meritò, ff. pro so- cio. Sic c. 2. de bigamis, Episcopus bigamum pro- mouens priuatur potestate ordinandi, & redditur ratio: quia in bigamis dispensare non licet: vbi Pon- tifex præsumpsit, quòd si Episcopus possit dis- pensare, voluisset dispensare, & ideò non esset sic puniendus, quamuis tunc etiam puniri ali- quomodo posset, si sine causa, vel eius cognitione, dispensaret. Vnde rectè Bellam. c. veniẽs, nu. 11. & 19. de fil. presby. Rosel. dispensatio, nu. 6. & Sāchez suprà, dicunt; cùm quis scienter, admittit inhabi- lem ad actum, quẽ sine dispẽsatione exercere non potest, pręsumi intendisse cum eo dispensare: idem Sanchez 8. de matrim. disp. 4. nu. 23. Azor to. 1. lib. 5. c. 15. q. 10. Sa, verb. dispẽsatio, n. 8. Nauar. prælud. 9. num. 14. Sed aduerte primò, quosdam existimasse, infe- riores non posse tacitè dispensare, etiamsi id ve- lint, & causæ cognitionẽ præmittant. Hoc Sāchez suprà nu. 16. tribuit Glossę, c. litteras, fine, de cōces. præb. Hostiensi, c. veniens, nu. 6. & 8. de fil. presby. & c. 2. statim in princ. de schism. Baldo, l. Barharius nu. 6. & 8. ff. de offic. prætor. Decio, c. si quando, in noua editio. nu. 23. de rescript. Rebuf. in praxi be- nef. tit. de dispensa. super defectu natalium, nu. 9. & c. postulastis, not. 2. nu. 31. de cler. excom. minist. Nauarro in 1. editione, lib. 5. consil. tit. de simonia, consilio 20. nu. 2. & in sum. pręlud. 9. nu. 15. & c. 25. nu. 74. vbi hoc limitat quoad forum externum, vt & Eman. to. 1. regul. q. 13. a. 16. Pro quibus est opti- mum argumẽtum: nam quamuis Episcopus scien- ter admittat excommunicatum ad diuina, non ab- soluit illum validè, nisi forma Ecclesiæ vtatur, vt patet c. cùm desideres, in respon. ad 1. quæstionem, de sent. excom. ergo similiter, etiam si Episcopus aliquem admittat ad actum, qui sine dispensatio- ne non potest licitè fieri, non dispensat validè cum illo, nisi verbis dispensationem indicantibus vta- tur. Sed tenendum est, cum Sanchez suprà, nu. 1. 17. & 24. & cum aliis, quos secutus sum sect. 2. in 3. diuis. dari etiam in inferioribus prælatis validam dispensationem tacitam: quia dispensatio non re- quirit certa verba, vt etiam ait Sà, dispensatio, nu. 12. imò ne verba quidem, sed aliis signis fieri po- test. De absolutione autem ab excommun. aliter sentit Sanchez illo nu. 24. dicens, requiri formam præscriptam ab Ecclesia. Sed Suarez (cui assen- tior) disp. 7. de censur. q. 9. nu. 2. cum Theologis, 4. d. 18. specialiter Richar. a. 10. q. 9. Syl. absolutio, 3. nu. 2. Nauar. de pœnit. d. 6. c. 1. in princ. nu. 59. & in commentar. de Iubilæo, not. 30. nu. 8. & Couar. c. alma, §. 11. nu. 6. & 7. cum aliis docet, nullam esse in iure præscriptam formam verborum, quæ sit de substantia formæ absolutionis à censura, licèt ne- cessarium sit fieri aliquo verbo, vel signo sensibili, quo sufficienter significetur, eum, qui censura li- gatus erat, ab ea solui. Ad c. autem cùm desideres, respōderi potest, Pontificem præsumpsisse, quòd Episcopus noluerit illum absoluere ab excommu- nicatione, quia cùm facilè potuisset, forma Eccle- siæ ipsum non absoluit. Vnde credi potest, per ignorantiam, vel inaduertentiam ipsum admisisse ad diuina, nulla absolutione præmissa. @@ Secundò aduerte, non solùm dispensationem tacitā inferioris in lege superioris validā esse sine causæ cognitione, modò causa existat: sed etiam dispensationem tacitam Papæ, vel alterius prælati in votis, vel iuramentis, in quibus dispensare pos- sunt. Ita Sāchez suprà. nu. 18. cum Decio, c. cùm in cunctis, §. inferiore, in noua editione, num. 17. de elect. Quia eadem ratio est. Tertiò aduerte, quosdam intelligere, tũc præla- tum dici dispensare cum causæ cognitione, quādo causa est nota dispẽsanti tanquam iudici. Ita An- gel. verbo, dispensatio, num. 12. sed verius est, non opus esse, in figura iudicij præmittere causæ co- gnitionem, Sanchez nu. 19. cum Syluest. verb. di- spensatio. q. vlt. Bald. l. Barbarius, num. 8. ff. de offic. prætor. vnde non peccat, qui causa solùm extraiu- dicialiter cognita dispensat. Hinc infertur, non re- quiri citationem eorum, quorum interest, sic con- tra aliquos, quorum nomina tacet, tenet Innoc. c. veniens nu. 2. de fil. presbyt. vbi Antonius Butrius nu. 7. Panor. nu. 7. Henri. nu. 4. Card. q. 3. Specul. tit. de dispens. §. qualiter autem, nu. 3. Archid. c. licet canon. nu. 2. de elect. in 6. Sanchez sup. nu. 20. qui nu. 21. meritò reprehendit Specul. & Henr. Innoc. & Arch. suprà, & Cucum. 4. instit. maiorum, tit. 12. nu. 29. dicentes, exigi decretum inferioris dicen- tis, Decernimus eum idoneum: aliter factum Episcopi præsumeretur temerarium, nec dispensatio tacita præsumeretur. Nam iure optimo id non requiri docent Butrius, Panorm & Card. suprà, & Probus addition. ad Monachum, c. vnic. nu. 6. de ætate, & qualit. in 6. Quartò aduerte, quosdam existimasse, solam pa- tientiam, & taciturnitatem superioris, vidẽtis ali- quem facere, quod sine dispensatione non potest, non sufficere, vt cum eo dispensare censeatur: quia id potiùs est pati, quàm agere. Pro qua sententia Sẽchez suprà, n. 25. citat Glos. Card. Anchar. Imol. Bonif. Inno. Hostiens. Antonium, Panor. Henricũ, Bellamer. Ananium, Felin. Socin. seniorem, Seluā, Anton. Gab. Menoch. Maiol. & Sayrum. Sed ipse Sanchez nu. 26. meritò probabilius censet opposi- tum, si prælatus possit commodè & facilè cōtradi- cere, & non contradicat. Probat primò, quia illa taciturnitas est ratihabitio de præsenti: quæ verā iurisdictionẽ confert ad audiendas confessiones, & alia exercenda, vt probat ipse lib. 3. disp. 35. nu. 20 ergo etiam sufficit ad dispensandum. Secundò, quia si tunc prælatus non dispẽsaret, peccaret, ma- ximè non contradicendo: hoc autem non est præ- sumendum de illo: ergo censendus est dispensare; intelligo pro illa vice, & si sæpius id permittat, etiam pro aliis. Non tamen censendus est Papa dispensare in matrimonio irrito, si scienter permittat aliquos in eo manere: quia non potest eos separare sine scandalo, & aliis incommodis, nec dispensatio eius prodesset, nisi ipsis notificaretur, & ipsi con- sensus renouarent: quod fortasse aliquis contra- hentium facere nollet, & inde sequerẽtur incom- moda alteri, vel proli, &c. vide Sanchez illo num. 26. vbi etiam pro sua opinione citat Menoch. Pa- lud. Supplem. Gabriel. Antoni. Veracruz, Sa, Azor: vbi etiam Sanchez cum Paluda. Antonino, & Sa, contra supplem. docet, id etiam esse verum in dispensatione voti, & in dispensatione le- gis superioris facta ab inferiori, eadem enim ra- tio est.
@@0@ @@1@ Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|